της Μαρίνας Πετρίδου, www.lifo.gr, 23/11/2015
- Τι ακριβώς είναι το start-up και σε ποιους απευθύνεται;
Όπως ήδη είπαμε υπάρχουν πολλές απόψεις σχετικά με τον ορισμό τους, όμως εγώ χρησιμοποιώ τον όρο μόνο όταν πρόκειται για καινούργια επιχείρηση με καινοτόμο, τεχνολογικό αντικείμενο και όχι για οποιαδήποτε νέα επιχείρηση. Από την άλλη μεριά μια νέα επιχείρηση δεν περιλαμβάνει απαραιτήτως και νεαρής ηλικίας επιχειρηματίες – ίσα-ίσα, η προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία, η γνώση της αγοράς και των κανόνων του παιχνιδιού πρέπει να θεωρείται πλεονέκτημα για κάθε startup.
- Πόσο σημαντικό είναι να γίνονται startup επιχειρήσεις στην Ελλάδα αυτόν το καιρό;
Είναι σημαντικό είναι να δημιουργούνται startup επιχειρήσεις στην Ελλάδα πάντα, και όχι μόνο αυτόν τον καιρό. Οι startups στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από νέες επιχειρήσεις. Ομολογουμένως παρουσιάζουν πολλές και βασικές διαφορές από τις παραδοσιακές νέες επιχειρήσεις που όλοι γνωρίζουμε, όμως αυτό δεν επηρεάζει το γεγονός ότι πρόκειται για άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η προσφορά της επιχειρηματικότητας στην ελληνική οικονομία και κοινωνία δεν χρειάζεται, νομίζω, ιδιαίτερη ανάλυση. Ειδικά για τις startups είναι τα βασικά τους χαρακτηριστικά, η εξωστρέφεια και η καινοτομία, που τις κάνουν ακόμα πιο σημαντικές, αφού τελικά πραγματοποιούν εξαγωγές και απασχολούν επιστημονικό προσωπικό. Και τα δύο αυτά αποτελούν, και πρέπει να αποτελούν, θεμελιώδεις επιδιώξεις για την ελληνική οικονομία και κοινωνία και τώρα και στο μέλλον.
- Προσφέρεται η Ελλάδα για startup επιχειρήσεις αυτόν τον καιρό;
Τα capital controls προφανώς δεν βοηθούν. Ούτε και η διεθνής εικόνα της χώρας. Αν τα εθνικά προϊόντα για παράδειγμα του τουρισμού ή της ναυτιλίας είναι αναγνωρίσιμα παγκοσμίως και δεν γνωρίζουν εύκολα μεταβολές, η τεχνολογία made in Greece δεν είναι, και επομένως επηρεάζεται από τη συνολική εντύπωση που δημιουργείται για τη χώρα. Ούτε άλλωστε και η γεωγραφική απομάκρυνση από τα διεθνή τεχνολογικά κέντρα βοηθά. Από την άλλη μεριά υπάρχουν και ενθαρρυντικά δεδομένα: παράγουμε ικανότατο επιστημονικό προσωπικό που μπορεί να κινηθεί και να ανταγωνιστεί σε διεθνές επίπεδο και το οποίο προτιμά να μείνει στη χώρα του. Επίσης, η ίδια η κοινωνία, για δεκαετίες εχθρική σε οποιαδήποτε εικόνα επιχειρηματικότητας, νομίζω ότι σιγά-σιγά αλλάζει: οι νέοι όχι μόνο δεν θεωρούν ότι η επιχειρηματικότητα είναι κάτι κακό, αλλά αντιθέτως επιδίδονται στην ίδρυση startups, και μάλιστα επιτυχημένων, με ενθουσιασμό!
- Πόσο βοηθάει η startup επιχειρηματικότητα τους νέους για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους;
Ο κόσμος της επιχειρηματικότητας ξέρουμε όλοι ότι είναι δύσκολος. Πολύ περισσότερο για τις καινοτόμες, εξωστρεφείς startups που ανταγωνίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο και πρέπει να μάθουν το παιχνίδι γρήγορα. Από την άλλη μεριά νομίζω ότι πρόκειται για μια εξαιρετική διαδικασία ολοκλήρωσης και ωρίμανσης, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος. Ο startupper καλείται να δημιουργήσει κάτι από το τίποτα, να ξεπεράσει τις κακοτοπιές της ελληνικής πραγματικότητας, να μιλήσει και να πουλήσει στο εξωτερικό, να συνεργαστεί με ένα σωρό ανθρώπους διαφορετικών ειδικοτήτων, εθνικοτήτων και επιδιώξεων, και τέλος να επιτύχει το πολυπόθητο exit, όποιο και αν είναι αυτό. Στην πορεία αυτή θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει και να βελτιώσει όλες τις γνώσεις και τις ικανότητες που απέκτησε στο πανεπιστήμιο ή στην προηγούμενη επαγγελματική του καριέρα. Ανεξαρτήτως αν τελικά το startup του θα τον κάνει πλούσιο ή όχι, σίγουρα μέσα από τη διαδικασία θα έχει βελτιωθεί σαν άνθρωπος. Με άλλα λόγια, είναι ο μόνος τρόπος, που τουλάχιστον εγώ γνωρίζω, ένας νέος να «βγει στον πηγαιμό για την Ιθάκη».
- Ποιοι είναι οι πιο δημοφιλείς κλάδοι για start-up επιχειρήσεις στην Ελλάδα;
Αναγκαστικά τεχνολογικοί, αλλά από κει και πέρα οποιαδήποτε τεχνολογία έχει τους δικούς της οπαδούς. Προφανώς τα apps και το internet, οι επιχειρήσεις δηλαδή που κάτι πωλούν είτε σε περιβάλλον smartphones είτε/και σε περιβάλλον διαδικτυακό είναι οι περισσότερες ή πάντως οι πιο προβεβλημένες, αφού είναι κάτι που όλοι καταλαβαίνουν και έχουν πρόσβαση σε αυτό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πολλά startups και στην Ελλάδα με περισσότερο «εσωτερικό» αντικείμενο, επιχειρήσεις δηλαδή που διαθέτουν τεχνολογία προς ενσωμάτωση σε άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες. Το βασικό είναι κανείς να γνωρίζει την αγορά στην οποία απευθύνεται και την τεχνολογία που χρησιμοποιεί – η δημοφιλία του κλάδου βοηθά μόνο όταν ο startupper προσπαθεί να πείσει επενδυτές να βάλουν λεφτά στην επιχείρησή του.
- Ποιοί κλάδοι από την εμπειρία σου έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας;
Δεν μπορώ εύκολα να διακρίνω, είναι θέμα του επιχειρηματικού αντικειμένου και της ικανότητας του startupper. Για παράδειγμα, αν ένα startup επιδιώκει να κατακτήσει τον κόσμο μέσω της αύξησης της βάσης χρηστών του, τότε ο startupper καλά θα κάνει να μάθει τα πάντα γύρω από τη λιανική πώληση και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν πάλι πρόκειται για startup που αναπτύσσει μια πολύ ειδική υπηρεσία που μπορεί να πουληθεί σε 4-5 επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο ή ανά χώρα, τότε το βασικό είναι ο startupper να γίνει γνωστός, και να πείσει, αυτόν τον πολύ στενό, και συνήθως κλειστό, κύκλο. Βασική διάκριση γίνεται ακόμα αν το startup τελικά απευθύνεται μόνο στην ελληνική αγορά, χωρίς να αποκλείεται η αναπαραγωγή του μοντέλου του εκτός Ελλάδας όμως μέσω αντιπροσώπου, ή αν το startup ευθύς εξαρχής απευθύνεται σε όλους τους χρήστες internet της υφηλίου. Η επιτυχία μπορεί να έρθει σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, αρκεί κανείς να έχει προετοιμαστεί γι' αυτήν.
- Γνωρίζεις ελληνικές επιχειρήσεις που να ξεκίνησαν ως start-up και έχουν εξελιχθεί σε μεγάλες, ίσως και σε διεθνές επίπεδο;
Είναι πολλές, μπορώ να σκεφτώ αρκετές δεκάδες αν σε αυτές συνυπολογίσω και ελληνικές τεχνολογικές επιχειρήσεις που τα κατάφεραν κατά την τελευταία δεκαετία, πριν δηλαδή εφευρεθεί ο όρος startups για να τις χαρακτηρίσει, δεν θέλω όμως να αναφέρω συγκεκριμένα ονόματα για να μην ξεχάσω κάποια. Οφείλω όμως να διευκρινίσω ότι η «επιτυχία» στις startups μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές μορφές: μπορεί μια επιχείρηση να τα καταφέρει η ίδια να γιγαντωθεί και να διαπρέψει στην αγορά της, μπορεί όμως εξίσου να επιτύχει μια επωφελή πώληση σε τρίτη, επιχείρηση – αυτό που λέμε αυτές τις μέρες «θα με αγοράσει η Google ή το Facebook». Υπάρχουν και ενδιάμεσες περιπτώσεις, γενικά το θέμα της επιτυχίας στα startups τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό είναι ακόμα ασαφές.
Δέκα συμβουλές - όλες ίδιας σημασίας μεταξύ τους- για νέους startuppers
- Ξεκαθαρίστε την επιχειρηματική σας ιδέα στο μυαλό σας και σκεφτείτε την αγορά σας. Άλλες σκέψεις απαιτούνται σε δημιουργία προϊόντος, άλλες σε ανάπτυξη υπηρεσίας, αλλιώς κινείται κανείς αν πρόκειται να πουλήσει μόνο στην ελληνική αγορά και αλλιώς αν από την αρχή απευθύνεται σε όλη την υφήλιο.
- Ξεκαθαρίστε τις σχέσεις μεταξύ των ιδρυτών. Το επίπεδο δέσμευσης και η συνεισφορά καθενός στο startup πρέπει να είναι από την αρχή ξεκάθαρο και συμφωνημένο.
- Βρείτε ικανούς συνεργάτες. Δυστυχώς την ειδικότητά τους μόνο οι γιατροί είναι υποχρεωμένοι να την αναγράφουν έξω από το γραφείο τους. Δεν είναι όλοι οι επαγγελματίες ίδιοι. Εντοπίστε τους ειδικούς προγραμματιστές, σύμβουλους, λογιστές και δικηγόρους για το αντικείμενο του startup σας. Συνήθως μια κουβέντα μαζί τους πριν συνάψετε τη συνεργασία αρκεί για να σας πείσει.
- Ξεκινήστε. Μην χάνετε υπερβολικό χρόνο, και το κουράγιο σας, αναλογιζόμενοι τα νομικά, λογιστικά και άλλα προβλήματα μπροστά σας. Μια απλή χαρτογράφηση αρκεί για την αρχή. Φτιάξτε το πιλοτικό σας προϊόν ή υπηρεσία, βρείτε τους πρώτους χρήστες ή πελάτες και μετά αντιμετωπίστε όλα τα προβλήματα.
- Όλα εκείνα τα posts που αναρτώνται στα κοινωνικά δίκτυα για τη σωστή διοίκηση και διαχείριση και συμπεριφορά προς τρίτους και οργάνωση της προσωπικής και επαγγελματικής ζωής σας, που πιθανώς τα διαγράφατε μέχρι σήμερα από το inbox σας θεωρώντας ότι δεν σας αφορούν, αρχίστε να τα διαβάζετε και να τα παίρνετε τοις μετρητοίς.
- Να διαβάσετε πολύ. Όχι μόνο το βιβλίο μας αλλά οτιδήποτε πέφτει στα χέρια σας που αφορά το σύγχρονο management, marketing, οικονομική διαχείριση, πωλήσεις και οτιδήποτε άλλο σχετικό. Τα βιβλία είναι κατά κανόνα καλύτερα από το internet, για το μόνο λόγο ότι πήραν περισσότερο χρόνο να γραφτούν και τα έλεγξαν περισσότεροι άνθρωποι. Όμως το internet παρέχει περισσότερη και πιο σύγχρονη πληροφορία. Σε κάθε περίπτωση πρέπει κάπως να καλύψετε το έλλειμμα πρακτικής επιχειρηματικής γνώσης που πιθανότατα έχετε αν είστε startupper.
- Να φροντίσετε να επωφεληθείτε από τις, κατά κανόνα δωρεάν, υπηρεσίες υποστήριξης που γενναιόδωρα παρέχονται πλέον στην Ελλάδα σε startuppers. Προσωπικά γνωρίζω και μπορώ να εγγυηθώ για το EGG, με το οποίο συνεργαζόμαστε. Υπάρχουν φυσικά και πολλοί άλλοι αντίστοιχοι πάροχοι. Κοινός στόχος όλων είναι να σας στηρίξουν κατά τα πρώτα σας βήματα. Οφείλετε βέβαια να προσέξετε και να αποφασίσετε σε σχέση με τις διαφορές μεταξύ τους, όμως το να ενταχθείτε σε κάποιον από όλους είναι εξαιρετικά σημαντικό για εσάς για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι πραγματικά αξιόλογες. Και, δεύτερον, επειδή σχετικό ερώτημα, αν δηλαδή συμμετείχατε ή όχι σε παρόμοιο πρόγραμμα, πιθανότατα θα σας τεθεί από πιθανούς μελλοντικούς επενδυτές σας.
- Πάντα στο μυαλό σας να έχετε τον στόχο σας. Διασπάσεις της προσοχής σας θα υπάρξουν πολλές, είναι αναπόφευκτο. Φυσικά δεν ισχυρίζομαι ότι δεν πρέπει να προσαρμόζεται κανείς κάθε φορά στις νέες συνθήκες, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να χάνει τον αρχικό του στόχο.
- Μην απογοητεύεστε. Προβλήματα θα σας τύχουν πολλά. Ενδεχομένως κάποια από αυτά να φαντάζουν αξεπέραστα. Αυτό δεν είναι λόγος να μην προσπαθήσετε να τα αντιμετωπίσετε. Είναι κι αυτό μέρος της επιχειρηματικότητας, ίσως αυτό που τελικά την κάνει τόσο ελκυστική.
- Μην σταματήσετε να επιχειρείτε. Είτε επιτύχετε, και είστε πλέον εκατομμυριούχοι, είτε αποτύχετε, και πρέπει να ξεκινήσετε από την αρχή, μην σταματήσετε να ιδρύετε νέα startups. Εκτός από το ότι, πλέον, θα έχετε διαπιστώσει ότι κάνει καλό και σε εσάς τους ίδιους, η δράση σας κάνει καλό και στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας.
