Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη

 Βιβλία, βιβλία

του Στέφανου Κασιμάτη, Καθημερινή, 30/6/2013

Από την όποια κοινωνική πείρα απέκτησα αφότου μας έπληξε η κρίση, σχηματίζω την εντύπωση ότι κάθε σοβαρή συζήτηση για το μέλλον της χώρας, εφόσον γίνεται μέσα σε πνεύμα ειλικρινείας και χωρίς να πρυτανεύουν ιδεολογικές σκοπιμότητες, συνήθως καταλήγει στο ερώτημα αν είναι δυνατόν να γλιτώσουμε κάποτε από τον εαυτό μας ή, για να το θέσω διαφορετικά, γιατί ο κακός εαυτός μας έχει πάρει το πάνω χέρι. Δεν αυταπατώμαι, βέβαια· αντιλαμβάνομαι πολύ καλά ότι δεν συμμερίζονται όλοι παρόμοιους προβληματισμούς ―υπάρχουν πολλοί άλλοι, οι οποίοι θεωρούν ότι για την κατάστασή μας ευθύνονται ο διεθνής καπιταλισμός, οι Εβραιοσιωνιστές, οι λυγκοειδείς λαοί, οι Νεφελίμ και δεν ξέρω ποιοι άλλοι. Για όλους αυτούς, εγώ δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω πολλά ―μάλλον τίποτα, πολύ φοβάμαι. Για τους άλλους όμως, έχω να συστήσω ένα εξαιρετικά χρήσιμο βιβλίο, το οποίο προσφέρει ένα εξόχως διαφωτιστικό πλαίσιο για την ανάπτυξη προβληματισμών γύρω από το μέλλον της χώρας. Είναι το «Why Nations Fail» (Γιατί Αποτυγχάνουν τα Εθνη), των Νταρόν Ατζέμογλου και Τζέιμς Α. Ρόμπινσον, καθηγητών στο ΜΙΤ και το Χάρβαρντ αντιστοίχως.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2012 (ακόμη δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά), είναι όμως το προϊόν δεκαπέντε χρόνων έρευνας των δύο καθηγητών και της μεγάλης ομάδας των συνεργατών τους. Στην πρώιμη μορφή του, παρουσιάστηκε το 2010 από τους δύο συγγραφείς σε συνέδριο επί τούτω, ώστε να ληφθεί υπ’ όψιν και η αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας στη θεωρία με την οποία οι Ατζέμογλου και Ρόμπινσον επιχειρούν να εξηγήσουν τα αίτια της ευημερίας ή της αποτυχίας των εθνών. Οι συγγραφείς απορρίπτουν προϋπάρχουσες προσεγγίσεις, που προτάσσουν τη γεωγραφική θέση, το πολιτισμικό υπόβαθρο ή την άγνοια ως παράγοντες για την ανάπτυξη ή την υπανάπτυξη, και προβάλλουν την καθοριστική σημασία του είδους και της ποιότητας των θεσμών, πολιτικών και οικονομικών.

Διακρίνουν τους θεσμούς σε δύο κατηγορίες: τους συμμετοχικούς (όρος ο οποίος νομίζω ότι αποδίδει την έννοια του «inclusive» που χρησιμοποιούν οι συγγραφείς) και τους «extractive» (λέξη για την απόδοση της οποίας στα ελληνικά δεν μπόρεσα να καταλήξω σε δόκιμο όρο). Είτε στην πολιτική είτε στην οικονομική ζωή, ως συμμετοχικούς ορίζουν τους πλουραλιστικούς θεσμούς, δηλαδή εκείνους που ανοίγουν το παιχνίδι σε κατά το δυνατόν μεγαλύτερα στρώματα της κοινωνίας και εξασφαλίζουν ίσους όρους ανταγωνισμού, ενώ ως «extractive» ορίζουν εκείνους που διέπονται από τη λογική της απόσπασης πόρων από ένα τμήμα της κοινωνίας προς όφελος κάποιου άλλου.

Το ερώτημα, βέβαια, είναι πώς και γιατί ένα έθνος διαμορφώνει θεσμούς του ενός είδους και όχι του άλλου. Οι συγγραφείς το προσεγγίζουν, εξετάζοντας εις βάθος δεκάδες συγκεκριμένες περιπτώσεις, σε ένα ιστορικό και γεωγραφικό εύρος το οποίο καθιστά το εγχείρημά τους αξιοθαύμαστο. Εξετάζουν τον ρόλο του απαραίτητου βαθμού συγκεντρωτισμού στην οργάνωση του κράτους, καθώς και τον ρόλο του απρόοπτου ή απρόβλεπτου γεγονότος (contingency) που ορίζει τις κρίσιμες καμπές (critical junctures) και δίνει κατεύθυνση στην εξελικτική πορεία (drift) των θεσμών, δημιουργώντας τον φαύλο ή τον ενάρετο κύκλο της ανάπτυξης.

Η συνολική θεώρηση του ζητήματος της ανάπτυξης από τους Ατζέμογλου και Ρόμπινσον δεν είναι ένας τυφλοσούρτης που προσφέρεται σε όσους βαριούνται τη σκέψη και αναζητούν έτοιμες συνταγές. Οι συγγραφείς προτείνουν μάλλον ένα υπόδειγμα μελέτης της κάθε περίπτωσης, από το οποίο απουσιάζει κάθε ίχνος ντετερμινισμού. Σημειώστε, δε, ότι, ίσως για τον λόγο ότι αισθάνονται πολύ ασφαλείς με το θέμα τους, το βιβλίο είναι γραμμένο σε ύφος ασυνήθιστο ως προς την απλότητα και τη διαύγειά του, για τον χώρο των κοινωνικών επιστημών.

Η δική μας θλιβερή περίπτωση, υπό το πρίσμα των Ατζέμογλου και Ρόμπινσον, θα μπορούσε ίσως να γίνει ακόμη και αντικείμενο ολόκληρου συνεδρίου. Διαβάζοντας το έργο τους, μπορούμε να αντιληφθούμε το μοντέλο οργάνωσης και ανάπτυξης που κατέρρευσε με την κρίση ως τη συσσώρευση πολλών επιμέρους θεσμών του «extractive» τύπου, σε πολιτικό όσο και οικονομικό επίπεδο. Από την οργάνωση του Δημοσίου και τον ρόλο του συνδικαλισμού ώς τη διαπλοκή επιχειρηματικότητας και πολιτικής, η Ελλάδα ήταν το άθροισμα προνομίων παραχωρημένων σε ομάδες μικρών ή μεγάλων συμφερόντων ―τη δε συμμετοχικότητα, χάρη στην οποία απετρέποντο συγκρούσεις και ανατροπές, εξασφάλιζε ο αέναος δανεισμός. Η κατάρρευση του ιδιότυπου μοντέλου μας εξηγεί τον πολιτικό και κοινωνικό κατακερματισμό γύρω μας, όπου ισχύει το «όλοι εναντίον όλων και καθένας για την πάρτη του»...

Παράλογο να πληρώνεις φόρους στην Ελλάδα

Newsroom ΔΟΛ, 24/6/2013

Το ΔΝΤ δημοσιοποίησε διακριτικά μια μελέτη για τη φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, στην οποία γίνεται σύγκριση της οικονομικής επιβάρυνσης που έχει κάποιος που πληρώνει κανονικά τους φόρους του με τις οικονομικές και άλλες επιπτώσεις που έχει κάποιος που φοροδιαφεύγει. Το συμπέρασμα είναι ότι οι νόμοι και οι πρακτικές στη χώρα δεν αποτρέπουν τη φοροδιαφυγή, αντίθετα ο συνεπής φορολογούμενος πληρώνει περισσότερα από τον φοροφυγά. Έτσι, το ΔΝΤ εξηγεί με συγκεκριμένα παραδείγματα γιατί είναι παράλογο να πληρώνεις φόρους στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του capital.gr, στην έκθεση που έχει συνταχθεί από τετραμελή ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΔΝΤ επισημαίνεται:

1. Η μη πληρωμή φόρων είναι ένα μέσο για να παραμείνει μια επιχείρηση ή ένας ελεύθερος επαγγελματίας στην αγορά, δηλαδή να μη βάλει λουκέτο. Στην έκθεση γίνεται αντιδιαστολή των επιχειρηματιών που είναι καθ' όλα τυπικοί με τις φορολογικές του υποχρεώσεις και οι οποίοι αντιμετωπίζουν αθέμιτο ανταγωνισμό από εκείνους που φοροδιαφεύγουν.

2. Η πληρωμή των προστίμων για την απασχόληση ανασφάλιστων εργαζόμενων είναι πιο συμφέρουσα σε σχέση με την πληρωμή των εισφορών για τους εργαζομένους, καθώς εάν ο επιχειρηματίας που δεν καταβάλει τις ασφαλιστικές εισφορές εντοπιστεί, καλείται να καταβάλει ένα πρόστιμο περίπου 500 ευρώ.

3. Η μη δήλωση του εισοδήματος επιφέρει μικρότερες κυρώσεις από τη δήλωσή του και τη μη πληρωμή των σχετικών φόρων στη συνέχεια.

4. Η αναμονή για την επόμενη ρύθμιση τμηματικής εξόφλησης οφειλών. Η έκθεση σημειώνει ότι ο φορολογούμενος που δεν είναι συνεπής περιμένει την επόμενη ευεργετική ρύθμιση. Εφόσον και πάλι δεν μπορεί να πληρώσει, τότε σταματά να πληρώνει και περιμένει την επόμενη ευεργετική ρύθμιση τμηματικής εξόφλησης που θα προσφέρει έκπτωση στις προσαυξήσεις.

5. Είναι πιο συμφέρον να προσφύγεις στα δικαστήρια, παρά να πληρώσεις τους φόρους που σου βεβαιώνονται μετά τη διενέργεια ενός φορολογικού ελέγχου. Σύμφωνα με την έκθεση, πολλοί προσφεύγουν στη δικαιοσύνη, όπου η συζήτηση της υπόθεσής τους καθυστερεί έως και 10 χρόνια, ενώ δεν αποκλείεται να δικαιωθούν. 

6. Χορηγούνται συνεχείς παρατάσεις στις προθεσμίες εκπλήρωσης των φορολογικών υποθέσεων.

7. Οι φορολογούμενοι νιώθουν ότι οι φόροι τους δεν έχουν κάποια ανταποδοτικότητα. Η έκθεση σημειώνει ότι την ώρα που τα νοικοκυριά καλούνται να πληρώσουν φόρους, πρέπει να ξοδεύουν αδρά για υπηρεσίες όπως η παιδεία (φροντιστήρια), υγεία, μεταφορές ή να πληρώνουν φακελάκια. Σε κάθε περίπτωση, αναφέρεται, οι υπηρεσίες που παρέχει το κράτος χαμηλότερης ποιότητας σε σχέση με τους φόρους που καλούνται να πληρώσουν οι φορολογούμενοι.

Όσα παίρνει... κι όσα φέρνει ο άνεμος

Κίτρινος Τύπος

της Ισμήνης

Βγαίνοντας την περασμένη εβδομάδα από τον φούρνο, συνάντησα  ένα  ζευγάρι που συζητούσε  αρκετά δυνατά  μπροστά στην είσοδο και κοντοστάθηκα να παρακολουθήσω τι λέγανε, γιατι πήρε το αυτί  μου το όνομα του Μάνου Χατζιδάκι.

Αγανακτισμένος ο κύριος  πληροφορούσε την κυρία ότι  διάβασε στην εφημερίδα ότι  η ΔΕΗ έκοψε  το ρεύμα στο σπίτι του Μ Χατζιδάκι. Με  μελανά χρώματα  χαρακτηριζε την αποτρόπαιη πράξη, που πλέον δεν σέβονται τίποτα. Ρωτάω ευγενικά, πού κόψανε το ρεύμα; Από πιο σπίτι του Μ Χατζιδάκι, διότι εκεί που έμενε ο Μ. Χατζιδάκις επί  30 χρόνια  στο Παγκράτι  είναι το πατρικό μου –έχει αναρτηθεί ταμπέλα από το Δήμο Αθηανίων- και δεν έχει κοπεί κανένα ρεύμα, διότι μένει η αδελφή μου.

Ο κύριος επιμένει, ότι το διάβασε πολύ καλά  και η διακοπή έγινε στο σπίτι του που είναι πλέον   μουσείο  και βρίσκεται  στην πλατεία Προσκόπων. Πληροφορώ εκ νέου τον κύριο όσο ευγενικά μπορώ ότι ο Μ. Χατζιδάκις, δεν έμενε ποτέ στην πλατεία προσκόπων, δεν υπάρχει κανένα  μουσείο εκεί  και το τελευταίο σπίτι του ήτανε Ρηγίλλης  17.

Ο κύριος απαξιωτικά με κοιτάει και μου απαντάει ότι ξέρει πολύ καλά τι διάβασε και ακόμα καλύτερα τι μου λέει.

Δεν έχει βέβαια νόημα πλέον κάθε συζήτηση, αποχωρώ  και γυρνώντας σπίτι μου έξω από το περίπτερο εντοπίζω την εφημερίδα Espresso -σοβαρή φυλλάδα- που έχει πρωτοσέλιδο με μεγάλα γράμματα και μια φωτογραφία «ΚΟΨΑΝΕ ΤΟ ΡΕΥΜΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ». Μπαίνω στο διαδύκτιο και ανακαλύπτω το εξής κείμενο που κατά τη γνώμη της σοβαρής φυλλάδας ξεσήκωσε θύελλα!

Ειδοποιητήριο διακοπής παροχής ρεύματος ανάρτησαν το πρωί της Παρασκευής συνεργεία της ΔΕΗ στην Ξάνθη έξω ακόμη και από το… σπίτι του Μάνου Χατζιδάκι, παρά το γεγονός πως στο εν λόγω οίκημα βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες αναστήλωσής του και μετατροπής του σε Μουσείο. Σύμφωνα με το σχετικό ειδοποιητήριο λόγω εργασιών, η διακοπή ρεύματος αφορά επτά συνολικά οδούς της πόλης, μεταξύ των οποίων και η Βενιζέλου, επί της οποίας βρίσκεται το σπίτι του Μάνου Χατζιδάκι»

Μη τρελλαθούμε!!!!! Άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε!

Κάποιος να κουρέψει το χόρτο

του Ηλία Κανέλλη, www.metarithmisi.gr, 22/06/2013

Οι ποδοσφαιρικές ομάδες συχνά κρίνονται από τον τρόπο που αποδέχονται τις ήττες τους. Σύμφωνα με τον θρύλο, όταν στον Ολυμπιακό ήταν προπονητής ο Τάκης Λεμονής και έχανε η ομάδα του, ξεκινούσε τις δικαιολογίες από τον χλοοτάπητα. «Δεν είχαν κουρέψει το χόρτο, γι’ αυτό δεν μπορέσαμε να ξεδιπλώσουμε το ταλέντο μας», είχε πει κάποτε…

Έπειτα από την εκλογική ήττα στην ΕΣΗΕΑ της Συσπείρωσης, της παράταξης του κυρίου Τρίμη (ο γνωστός «φονεύς της δημοσιογραφίας»), ο συνταξιούχος πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ (Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συντακτών) κύριος Σαββίδης, απέστρεψε το βλέμμα από το πτώμα της δημοσιογραφίας για να εξηγήσει τους λόγους της ήττας. Τα επιχειρήματά του έμοιαζαν με του Λεμονή: κάποιοι αγωνιστές περιφρουρούσαν την ΕΡΤ και, επίσης, έκανε ζέστη και δεν μπορούσαν να προσέλθουν στην ψηφοφορία οι συνταξιούχοι. Και σίγουρα, το χόρτο ήταν ακούρευτο.

Ο άνθρωπος που έβαλε την υπογραφή του στο ανεκδιήγητο, σταλινικής ομοιομορφίας φύλλο της απεργιακής «Αδέσμευτης Γνώμης», είναι προφανές ότι δεν έχει τα κριτήρια που απαιτούνται ώστε να βγάλει συμπεράσματα με βάση τα πραγματικά δεδομένα. Αλλά οι ομοϊδεάτες του πρέπει να έχουν καταλάβει διάφορα πράγματα. Ότι, π.χ., όταν δεν έχεις τρόπο να προασπίσεις τα συμφέροντα των μελών σου σε περίοδο οικονομικής δυσπραγίας, σπεύδεις να βρεις τρόπους συνεννόησης με όσους μπορούν να συντηρήσουν θέσεις εργασίας και δεν τινάζεις τις σχέσεις σου στον αέρα. Ότι δεν κάνεις απεργίες για ψύλλου πήδημα και χωρίς στόχο. Ότι δεν συμπεριφέρεσαι σαν αίφνης το σωματείο να έγινε προέκταση των γραφείων του ΣΥΡΙΖΑ. Ότι δεν οργανώνεις δίκτυο πελατειακών σχέσεων στην πλάτη χιλιάδων ανέργων. Ότι δεν καλείς τα μέλη του Συμβουλίου σου να σπεύσουν σαν γλάστρες να πλαισιώσουν τον κύριο Τσίπρα, το διάστημα που επεδείκνυε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης που είχε λάβει για μερικές μέρες, το περασμένο καλοκαίρι. Ότι δεν διώκεις την αντίθετη φωνή με πειθαρχικές καρμανιόλες. Ότι δεν υπάρχουν κακές αλλά και «καλές» επαναστατικές απολύσεις. Ότι στο μαύρο της ΕΡΤ, με το απεργιακό πρόγραμμα αντιπαραθέτεις περισσότερο πλουραλισμό. Ότι δεν παραδίδεις την περιουσία σου σε καταληψίες (όπως π.χ. συμβαίνει με το κτίριο της οδού Ζαΐμη), επειδή δεν θέλεις ή δεν τολμάς να διεκδικήσεις ό,τι σου ανήκει.

Η ήττα της Συσπείρωσης στις δημοσιογραφικές εκλογές, δεν είναι απλώς ήττα μιας συνδικαλιστικής παράταξης. Είναι ήττα των πρακτικών, των νοοτροπιών, της ιδεολογίας και της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Ήττα του αριστερού αυταρχισμού. Δεν είναι ο μόνος αυταρχισμός που ευδοκιμεί. Ούτε οι λογής αυταρχισμοί το μοναδικό πρόβλημα της κοινωνίας μας. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Απολύστε την αεροσυνοδό

του Γιώργου Λακόπουλου, ΒΗΜΑ, 18/7/1999

Αν αισθάνεστε ότι έχετε χάσει συνέχειες από το μυθιστόρημα του ΠαΣοΚ, μην ανησυχείτε. Μπορείτε να αρχίσετε την ανάγνωσή του και από σήμερα. Αλλωστε, η επιστροφή του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα μετά την πτώση της δικτατορίας, η υποδοχή του, η απόφαση για την ίδρυση του Κινήματος, η θυελλώδης και πολυκύμαντη σχέση του με την κυρία Βάσω Παπανδρέου και οι συγκρούσεις μαζί της που κράτησαν ως το τέλος της ζωής του παρέχουν πλούσιο υλικό, που ξεπερνά τη φαντασία ακόμη και του πλέον ευφάνταστου μυθιστοριογράφου.

Η εκρηκτική προσωπικότητα του ιστορικού ηγέτη του ΠαΣοΚ σκιαγραφείται από τις μαρτυρίες εκείνων που τον έζησαν από κοντά, τις ίντριγκες, τα πάθη και τα μίση που έδιναν και έπαιρναν κάτω από την ήρεμη επιφάνεια των κομματικών ισορροπιών. Η διάλυση του ΠΑΚ και η ίδρυση του ΠαΣοΚ, οι συγκρούσεις του με τους κεντρώους, τα πρώτα βήματα του νεογέννητου κόμματος που έμελλε να αλλάξει τον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας.

Οι συνωμοσίες στους διαδρόμους του Χέρφιλντ, η ρήξη με τον Αλευρά και οι πρώτες διαγραφές ξεδιπλώνονται σε ένα περιπετειώδες, γεμάτο εκπλήξεις ανάγνωσμα. Το μυθιστόρημα του ΠαΣοΚ Πολιτική και ίντριγκες, έρωτες και μίση στις αυλές της εξουσίας.

Η μεγάλη στιγμή του Μ. Κουτσόγιωργα ήταν ασφαλώς η 9^η Μαρτίου 1985. Ο Α. Παπανδρέου προσανατολίζεται να υποδείξει εκ νέου ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Κ. Καραμανλή, διαμηνύοντας στις εστίες αντίδρασης που ήδη είχαν δημιουργηθεί στο ΠαΣοΚ ότι «θα διαγραφεί» όποιος εναντιωθεί σε αυτή την επιλογή. Ο Μ. Κουτσόγιωργας δεν ανησυχεί. Στο τέλος Φεβρουαρίου η νεολαία ΠαΣοΚ οργανώνει στη Νομική Σχολή πολιτική εκδήλωση στην οποία προσέρχεται και υπερασπίζεται την υποψηφιότητα του Καραμανλή. Ηδη όμως έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια να πείσει τον Παπανδρέου να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις.

Μια τέτοια λύση θα ήταν ο Π. Κανελλόπουλος αλλά αποφεύγει να τον βολιδοσκοπήσει ο ίδιος για να μη... δεσμευθεί, όπως συνέβη με τον Α. Τσοχατζόπουλο, στον οποίο ο Α. Παπανδρέου ανέθεσε να διερευνήσει τις προθέσεις του και πήγε στο σπίτι του παλαιού προέδρου της ΕΡΕ με μια αγκαλιά τριαντάφυλλα για τη σύζυγο του κυρία Νίτσα.

Την ίδια στιγμή ο Μ. Κουτσόγιωργας καταθέτει στον Α. Παπανδρέου μια λίστα έξι ανώτατων δικαστικών που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τον Κ. Καραμανλή. Καταλήγουν στον Θ. Κουρουσόπουλο, στον Β. Ρώτη και στον Χρ. Σαρτζετάκη και τελικά επιλέγεται ο τρίτος. Ηδη η εφημερίδα «Αυριανή» η οποία εθεωρείτο εκείνη την περίοδο προσωπική εφημερίδα του Μένιου Κουτσόγιωργα έχει προετοιμάσει το έδαφος. Ο ίδιος ο εκδότης της Γ. Κουρής επισκέπτεται στο Καστρί τον Α. Παπανδρέου κομίζοντας εκατοντάδες επιστολές αναγνωστών του που τεκμαίρουν ότι το ΠαΣοΚ θα χάσει τις εκλογές αν ο Α. Παπανδρέου επιμείνει στο επιχείρημα: «Βλέπετε κανέναν καλύτερο από τον Καραμανλή;».

Τελικώς ενθουσιάστηκε με τον συμβολισμό του ανακριτή της υπόθεσης Λαμπράκη αλλά όχι και με τον ίδιο τον ανακριτή. Όταν μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του τον κάλεσε στο Καστρί να γευματίσουν ­ παρόντος του Μένιου Κουτσόγιωργα­ περιορίστηκε σε τυπικότητες.

Την ώρα όπου ξεπροβόδιζε ανακουφισμένος τον καλεσμένο του ένας φωτορεπόρτερ­ προφανώς ειδοποιημένος από τον Μ. Κουτσόγιωργα ­ έκανε την εμφάνισή του και οι δύο άνδρες στάθηκαν δίπλα για μια «ιστορική» φωτογράφηση. Ξαφνικά ο Α. Παπανδρέου αφήνει σύξυλο τον μέλλοντα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και σπεύδει στην άλλη άκρη του κήπου όπου έκανε την εμφάνισή του ο Λέων ο αγαπημένος σκύλος του. Εκείνη την ημέρα ο Χρ. Σαρτζετάκης δεν πρέπει να αισθάνθηκε ότι ήταν η ευτυχέστερη της ζωή του, όπως θα έπρεπε. Και δεν ήταν με όσα ακολούθησαν.

Ο Μένιος Κουτσόγιωργας από τότε έγινε το ίνδαλμα των οπαδών του ΠαΣοΚ. Κυκλοφορούσε στον δρόμο και του φώναζαν: «Πες τα Μένιο!». Και ο Μένιος «τα έλεγε». Ανέβαινε στο βήμα της Βουλής και κατακεραύνωνε τους αντιπάλους του με ένα πρωτοφανές επιχείρημα σε δική του σύνταξη: «Δεν δικαιούσθε για να ομιλείτε».

Τα σενάρια διαδοχής

Όταν στις αρχές του 1986 αρχίζουν τα σενάρια για τον διάδοχο του Α. Παπανδρέου ­ αν αποφάσιζε να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας ­ ο Μ. Κουτσόγιωργας είναι ο επικρατέστερος να γίνει ο «Ράλλης του ΠαΣοΚ».

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: δεν έχει ούτε την πείρα ούτε το κλέος του κομματικού στελέχους. Γι' αυτό και θα επιχειρήσει να το αποκτήσει. Στον ανασχηματισμό που ακολουθεί μετά τις δημοτικές εκλογές του 1986 μένει εκτός κυβέρνησης αλλά εκλέγεται μέλος του ΕΓ του ΠαΣοΚ. Ήταν μια επιλογή που δεν τον διευκόλυνε σε τίποτε τελικά. Και τον Σεπτέμβριο του 1987, στον 13ο ανασχηματισμό, επιστρέφει στην κυβέρνηση πανίσχυρος: ορίζεται αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Δικαιοσύνης. Ολοι πλέον τον εκλαμβάνουν ως ­ άτυπο ­ πρωθυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ. Και στην «αντικαγκελαρία» ­ όπως συνήθιζαν τότε να αποκαλούν πολλοί το ανακαινισμένο γραφείο του στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας ­ συνωστίζονται υπουργοί και κομματικά στελέχη.

Ο Τύπος έχει ήδη συγκεντρώσει τα πυρά στο πρόσωπό του αλλά αυτό δεν δείχνει να τον ενοχλεί. Αντιθέτως ανεβάζει τις μετοχές του στο χρηματιστήριο της διαδοχής. Κατά τον ίδιο τρόπο η κλιμάκωση του σκανδάλου Κοσκωτά το 1988, σε συνδυασμό με μια πασιφανή αποχή του Α. Παπανδρέου από τους περισσότερους τομείς της κυβερνητικής δραστηριότητας λόγω της Δήμητρας Λιάνη, είναι μια εξέλιξη που τον εξυπηρετεί. Καθώς πιστεύει βάσει των εξετάσεων του Βισμπάντεν ότι ο Α. Παπανδρέου δεν έχει πολύ χρόνο μπροστά του αρνείται να επέμβει όταν τον προτρέπουν να του ζητήσει να «κόψει με την αεροσυνοδό».

— Αφήστε τον να ζήσει όπως θέλει…

«Θα την πάρω την εκπομπή»

Κανείς δεν γνωρίζει ποιες ήταν ακριβώς οι σχέσεις του Μ. Κουτσόγιωργα με την αεροσυνοδό. Η αντίληψη του οικογενειάρχη που τον διέκρινε μάλλον δεν του επέτρεπε να έχει μαζί της οικειότητες στην πρώτη περίοδο ούτε ο Α. Παπανδρέου τον ενέπλεκε σε αυτές τις υποθέσεις. Ήταν άλλωστε και φίλος της Μαργαρίτας Παπανδρέου και ούτε μπορούσε να φανταστεί τι θα επακολουθούσε.

Κανείς δεν μπορούσε. Ούτε και ο γενικός διευθυντής της ΕΡΤ Θόδωρος Χαλάτσης την άνοιξη του 1986 όταν δέχθηκε στο γραφείο του την ξανθιά κοπέλα που ζητούσε να εντάξει στο πρόγραμμα του καναλιού την εκπομπή της. Στο γραφείο του ένα σημείωμα από τις οικονομικές υπηρεσίες κατέληγε ότι η εκπομπή δεν ήταν βιώσιμη. Όταν της το ανακοίνωσε σηκώθηκε όρθια ­ ψηλή και πληθωρική ­ και τον σταμάτησε:

­ — Αγοράκι μου εγώ την εκπομπή θα την πάρω.

Κάπως έτσι μπήκε στη ζωή της ΕΡΤ η Δήμητρα Λιάνη. Και από τη ζωή της ΕΡΤ μπήκε και στη ζωή του Ανδρέα Παπανδρέου που την έβαλε με τη σειρά του και στη ζωή της χώρας. Τη γνώρισε στις αρχές του 1982 όταν ο καθηγητής Γιώργος Λιάνης ζήτησε να την πάρουν στο πλήρωμα του αεροσκάφους του. Οταν την είδε της είπε:

­ — Δεν ήξερα ότι ο Γιώργος είχε τέτοια ξαδέρφη.

Ένα απλό κομπλιμέντο που δεν την εμπόδισε φυσικά να παντρευτεί λίγο αργότερα τον Αλ. Καπόπουλο με τον οποίο άλλωστε ξεκίνησαν τις εκπομπές στην ΕΡΤ.

Οι πτήσεις με τον πρωθυπουργό συνεχίζονται και το 1985 αμέσως μετά την εκλογή του Χρ. Σαρτζετάκη, όταν ο Α. Παπανδρέου ταξιδεύει στις Βρυξέλλες, τη βλέπει στο Χίλτον ανάμεσα στο πλήρωμα του αεροπλάνου και της ζητά να χορέψει μαζί του το «Ι just call to say Ι love you».

Δεν το αφήνει ανεκμετάλλευτο. Στο επόμενο ταξίδι δίνει ένα σημείωμα για την εκπομπή στη Μαργαρίτα η οποία ήδη είχε κάτι υπόψη της από ένα ίδιο σημείωμα που της είχε στείλει η Σου Λαΐου. Απάντηση δεν παίρνει, και στο άλλο ταξίδι απευθύνεται κατευθείαν στον Α. Παπανδρέου.

­ — Πρόεδρε θέλω μια συνέντευξη από εσάς και τη σύζυγό σας.

Πήρε μόνο από τον ίδιο. Πήγε στο Καστρί στις 18 Δεκεμβρίου του 1985 στις 11 το πρωί με τον σύζυγό της και την έγραψαν. Όταν ο Θ. Χαλάτσης έκοψε την εκπομπή, δεν το έβαλε κάτω. Ακολουθεί τον Α. Παπανδρέου στο Πεκίνο και στην Ινδία, όπου χορεύει ξανά μαζί του μπροστά στη Μαργαρίτα. Και στις 29 Απριλίου 1986 της τηλεφωνεί:

­ — Δεν έρχεσαι να μιλήσουμε για το ταξίδι στο Μεξικό;

Πήγε και από τότε δεν έφυγε ποτέ. Ο Θόδωρος Χαλάτσης είχε ηττηθεί κατά κράτος. Η ίδια η Δήμητρα Λιάνη περιγράφει με τον τρόπο της το δικό της «ρομάντζο» με τον Α. Παπανδρέου στο βιβλίο της Δέκα χρόνια και 54 ημέρες.

Αυτά τα 10 χρόνια περιλαμβάνουν μια αλληλουχία παράνομων συναντήσεων στο Καστρί, στον Αστέρα, στο Νταβός, στο Μεξικό, στη Χάγη, στο Λονδίνο, στην Κίνα, σε βίλες φίλων, κρουαζιέρες και ριψοκίνδυνες εξόδους, που στη συνέχεια συμπλέκονται με την πολιτική και τη φημολογία.

«Ανδρέα, είναι καταστροφή»

Από την αρχή ο Α. Παπανδρέου δείχνει τις προθέσεις του. Ένα βράδυ τηλεφωνεί σε έναν φίλο του υπουργό:

­ — Ετοιμάσου, απόψε βγαίνουμε. Θα πάμε στο «Πίκολο Μόντο».

­ ­ — Με τη Δήμητρα; μένει άναυδος ο άλλος. Και τι θα πούμε;

­ ­ — Ότι είναι μαζί σου.

Ο άλλος αρνήθηκε. Και αυτός που συνόδευσε τον Α. Παπανδρέου εκείνο το βράδυ της ριψοκίνδυνης εξόδου ήταν ο Καρ. Παπούλιας.

Κανείς δεν μπορούσε να του πει κουβέντα. Ο Μ. Κουτσόγιωργας δεν ήθελε και οι άλλοι δεν τολμούσαν. Με εξαίρεση τον Ι. Αλευρά. Οταν ο πρόεδρος της Βουλής βεβαιώθηκε ότι η Δήμητρα Λιάνη είχε μονιμοποιηθεί στη ζωή του Α. Παπανδρέου πήγε και τον βρήκε.

­­ —  Ανδρέα, αυτό είναι καταστροφή.

 ­ — Γιάννη, δεν θα μου πει κανείς τι θα κάνω.

­­ — Τότε εμένα να με ξεχάσεις.

Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος έκαναν από εκείνη τη στιγμή προσπάθεια να επανασυνδεθούν. Ο Ι. Αλευράς τήρησε απολύτως αρνητική στάση απέναντι στη Δήμητρα Λιάνη ως το τέλος της ζωής του. Δεν της απηύθυνε ούτε καν τον λόγο. Ο Α. Παπανδρέου όμως επέμενε.

­ — Δεν θα σας δώσω λογαριασμό, απαντούσε σε όσους έκαναν τον παραμικρό υπαινιγμό.

Η Αγγέλα Κοκκόλα, ο Μιχ. Ζιάγκας, ο Γ. Κατσιφάρας και άλλοι απομακρύνθηκαν και τη θέση τους και πήραν νέα πρόσωπα: τη Βούλα Τουρλουμούση, τον Νάκο και τη Ρούλα Κοτοπούλη, τον Βαγγέλη Λώλη, το μέντιουμ Θωμαδάκη και τον ιερέα Τιμόθεο Ηλιάκη.

Με τον Γ. Κατσιφάρα δεν θα ανταλλάξει ούτε καλημέρα επί πολλά χρόνια. Δεν τον άφησαν μάλιστα να τον δει, ούτε όταν πήγε στο Χέρφιλντ. Ο Κ. Γείτονας προσπάθησε να δημιουργήσει κάποιες γέφυρες αλλά ήταν αδύνατον. Θα αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους το 1992 ένα βράδυ στον Βόλο σε μια συνεστίαση του ΠαΣοΚ.

­­ — Πρόεδρε είναι και ο Κατσιφάρας εδώ, θα του πει ο Κ. Λαλιώτης.

­­ — Πες του να έρθει να τον δω, απάντησε, χωρίς να ρωτήσει τη Δήμητρα.

Ο Γ. Κατσιφάρας που ήξερε πώς να τον «ρίξει» και δεν του είχε δοθεί ως τότε η ευκαιρία τον πλησίασε...

­ — ­ Έχω εκτίσει τα δύο τρίτα της ποινής μου.

Όταν στις 25 Αυγούστου 1988 ο Α. Παπανδρέου αναχωρεί για το Σεντ Τόμας του Λονδίνου τον συνοδεύει η νεαρή αεροσυνοδός. Έρχεται στο Χέρφιλντ. Η ασθένεια του Α. Παπανδρέου καθιστά τον Μένιο Κουτσόγιωργα ουσιαστικό πρωθυπουργό, γεγονός που υποχρεώνει ακόμη και στελέχη σαν τον Κ. Λαλιώτη να συμμαχήσουν μαζί του «για να κρατηθεί το μαγαζί». Αυτή η περίοδος της ισχύος αποδείχθηκε τελικά και η πιο ευπαθής για τον πανίσχυρο αντιπρόεδρο.

Ο νόμος για τη (μη) άρση του τραπεζικού απορρήτου που επιτρέπει στον Κοσκωτά να διαφεύγει προσωρινά και οι λοιποί χειρισμοί του τον φέρνουν στο μάτι του κυκλώνα. Ξαφνικά όλοι στρέφονται στη διερεύνηση του ρόλου στην υπόθεση, ενώ ο ίδιος δεν κάνει τίποτε για να απομακρύνει από δίπλα του ανθρώπους σαν τον Ι. Ματζουράνη και τον καθηγητή Ι. Μεταξά που θεωρούνται «κοσκωτάνθρωποι» και θα αποκληθούν «γραμματοκομιστές».

Όταν ο Α. Παπανδρέου επιστρέφει από το Χέρφιλντ, ο Μ. Κουτσόγιωργας διατηρεί την ισχύ του αλλά αυτό αντί να τον ευνοεί τον εκθέτει: τα πυρά ­ αλλά και οι υποψίες ­ στρέφονται εναντίον του, παρά την κάλυψη που του προσφέρει ο πρωθυπουργός. Το πλαστό έγγραφο που αποκαλύπτει στις 28 Οκτωβρίου 1988 ο Γ. Παπανδρέου κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη θέση του για τον ρόλο που διαδραμάτισε στην τελευταία περίοδο του σκανδάλου.

Οι ενδοκυβερνητικές και ενδοκομματικές πιέσεις να υποβάλει την παραίτησή του εντείνονται. Οι «κομματικοί» και οι άσπονδοι αντίπαλοί του Αντ. Λιβάνης και Ι. Αλευράς παίρνουν τη ρεβάνς. Στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής επιμένει ότι το σκάνδαλο είναι έργο των εχθρών του ΠαΣοΚ «για τη φθορά της κυβερνήσεως». Όλα τα επώνυμα στελέχη του ΠαΣοΚ βάλλουν ευθέως εναντίον του και ζητούν την απομάκρυνσή του. Αρνείται, παρ' ότι ο Α. Παπανδρέου ζητά επιτέλους «να αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες του».

Στις 5 Νοεμβρίου 1998 ο Μ. Κουτσόγιωργας εγκαταλείπει το υπουργείο Δικαιοσύνης ­όπου τοποθετείται ο κ. Βασ. Ρώτης που θεωρείται άνθρωπος του ­ αλλά όχι και την αντιπροεδρία. Θα χρειαστεί ένας ακόμη ανασχηματισμός τον Δεκέμβριο του 1988 για να παύσει να είναι αντιπρόεδρος, χωρίς ωστόσο να απομακρυνθεί από την κυβέρνηση: αναλαμβάνει εκ νέου το υπουργείο Προεδρίας! Και επιμένει πάντα στη θεωρία της σκευωρίας.

Ο «φοβερός μήνας Μάρτιος» του 1989 με τις μαγνητοφωνημένες συνομιλίες μεταξύ του άλλοτε συνεργάτη του Ι. Ματζουράνη και της Κάθυ Κοσκωτά θέτει το μεγάλο ζήτημα: ζήτησε στην Ελβετία δύο εκατομμύρια δολάρια για να κατασκευάσει έναν νόμο που θα επέτρεπε στον Κοσκωτά να ξεγλιστρήσει;

Ο ίδιος δηλώνει ότι «δεν είχε ποτέ λογαριασμό στην Ελβετία». Στις 14 Μαρτίου όμως του 1989 θα υποβάλει την παραίτησή του, ύστερα από την ψήφο εμπιστοσύνης που ζήτησε και έλαβε ο Α. Παπανδρέου από τη Βουλή, έστω και αν χρειάστηκε να απολέσει τρεις βουλευτές στον διάδρομο του Κοινοβουλίου. Οι Α. Τρίτσης, Γ. Α. Μαγκάκης και Ρούλα Κακλαμανάκη δεν ψηφίζουν και διαγράφονται επί τόπου.

Η αρχή του τέλους

Η κυβέρνηση που προκύπτει από τον ανασχηματισμό της 17ης Μαρτίου 1989 δεν συμπεριλαμβάνει τον Μ. Κουτσόγιωργα. Είναι η αρχή του τέλους. Από εκείνη τη στιγμή ­ και ενώ οι αποκαλύψεις συνεχίζονται ­ πλείστα όσα στελέχη του ΠαΣοΚ εγείρουν το θέμα της διαγραφής του από το κίνημα. Ωστόσο κανείς δεν αναλαμβάνει να τον παραπέμψει στο πειθαρχικό, διότι είναι αντίθετο προς τις επιθυμίες του Α. Παπανδρέου.

Καθώς το σκάνδαλο Κοσκωτά έχει πάρει μορφή χιονοστιβάδας για την κυβέρνηση και το ΠαΣοΚ, η ΚΕ του ΠαΣοΚ τον αποκλείει από υποψήφιο στο ψηφοδέλτιο της Αχαΐας, χωρίς πάλι να προχωρήσει στη διαγραφή του. Εκείνο το πρωί της 18ης Μαΐου πήγε στον «Αστέρα» της Βουλιαγμένης ως μέλος της ΚΕ. Εκεί πήρε τον λόγο για να θέσει σε ψηφοφορία την υποψηφιότητά του. Στις 2.00 αποχωρούσε, αφού πίσω του 98 από τα 132 μέλη της ΚΕ ψήφισαν τον αποκλεισμό του. «Άλλους έσωσε εαυτόν ου δύναται σώσαι».

Το βράδυ της 27ης Σεπτεμβρίου του 1989 παραπέμφθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο και με ψήφους βουλευτών του ΠαΣοΚ. Ακόμη και εκείνοι που όφειλαν την πολιτική σταδιοδρομία τους στον ίδιο, τον είχαν εγκαταλείψει. Στις 2 Οκτωβρίου 1990 άνοιξε η πόρτα του Κορυδαλλού για να φιλοξενήσει έναν πολιτικό άνδρα ο οποίος πριν από μερικά χρόνια συγκλόνιζε την πολιτική ζωή με το στυλ και τις εξάρσεις του.

Ο άνθρωπος που διαφέντευε το ΠαΣοΚ επί μεγάλο διάστημα άφησε την τελευταία πνοή του στο Ειδικό Δικαστήριο τον Απρίλιο του 1991, προτού προλάβει να αποδείξει την αθωότητά του στην οποία επέμενε ως το τέλος. «Δεν δύναμαι κύριε πρόεδρε...» ήταν οι τελευταίες λέξεις του προς τον Β. Κόκκινο, ο οποίος του απηύθυνε μια ερώτηση. Την άλλη ημέρα η Αλίκη Κουτσόγιωργα άφησε ένα μπουκέτο κόκκινα τριαντάφυλλα σαν αυτά που της έφερνε κάθε μεσημέρι από το γραφείο ο άνθρωπος στον οποίο αυτό που όλοι θαύμαζαν ήταν η προσήλωση στην οικογένειά του.

Πίσω του έμεινε για να υποστηρίξει την τιμή του ΠαΣοΚ και του Α. Παπανδρέου ο Δ. Τσοβόλας τον οποίο ο ίδιος είχε ανακαλύψει το 1981 και τον έβαλε υφυπουργό Οικονομικών. Στην κηδεία του δεν θα παραστεί ο Κ. Σημίτης αλλά αργότερα ο Δημήτρης Κουτσόγιωργας θα γίνει ένας από τους πιο εξαίρετους βουλευτές του ΠαΣοΚ και υποστηρικτής του!

Οι ομάδες και οι ρήξεις

Η ιδεολογική ανομοιομορφία που χαρακτήριζε τα πρώτα στελέχη του ΠαΣοΚ έδειχνε στην αρχή να διευκολύνει τον Ανδρέα Παπανδρέου γιατί τόνιζε τον ρυθμιστικό ρόλο του. Δεν άργησαν όμως να φανούν αποσχιστικές τάσεις, πράγμα που δημιούργησε ποικίλες ανησυχίες για το μέλλον του κινήματος. Οι επιμέρους ομάδες και κυρίως οι φοιτητές, εξακολουθούν να επιδιώκουν την επικράτηση των απόψεών τους και αυτό τους οδηγεί σε αμφισβήτηση του ίδιου.

Ένα βράδυ κατέβηκε o Ανδρέαw Παπανδρέου σε μια συνεστίαση στον Πειραιά και άκουσε τον Μιχ. Γαργαλάκο να «καλωσορίζει τον προσωρινό πρόεδρο του ΠαΣοΚ». Σε μια «ανοιχτή συζήτηση» στον κινηματογράφο Στούντιο αποχώρησε οργισμένος όταν ο Ι. Ματζουράνης του είπε ότι «δεν είναι ο μόνος που συλλαμβάνει τα ρεύματα των καιρών».

Η πρώτη ρήξη εκδηλώθηκε στον «Αγωνιστή» το περιοδικό της νεολαίας ΠαΣοΚ. Στις αρχές του 1975 δημοσιεύεται ένα άρθρο υπό τον τίτλο «Σοσιαλισμός και δημοκρατικές διαδικασίες» και βάλλει κατά του Α. Παπανδρέου. Υπογράφουν οι Γ. Βαρλάμης, Π. Ευθυμίου, Θ. Καλούδης, Γ. Ματζουράνης, Τ. Ξένος, Μ. Πετούσης, Αλ. Ρήγος, Τ. Σαπουνάκης, Γ. Σεργόπουλος, Γ. Τούντας. Το ίδιο βράδυ εισβάλει στον « Αγωνιστή» ο Κ. Σημίτης εκ μέρους του ΕΓ και καταργεί τη διεύθυνση του περιοδικού.

Όταν ο Α. Παπανδρέου διαπίστωσε ότι η συνύπαρξη με τη Δημοκρατική Αμυνα δεν έχει προοπτική άρχισε να σκέπτεται πώς θα την απομονώσει, ενώ τα στελέχη της μεθόδευαν τον περιορισμό της εξουσίας του. Η ρήξη ήταν αναπόφευκτη.

Στις 24 Ιανουαρίου 1975 συγκάλεσε την επιτροπή και κατήγγειλε ότι υπάρχουν κάποιες παραοργανώσεις στο κίνημα και πρέπει να καταπολεμηθούν γιατί «η ομαδοποίηση είναι ο θάνατος ενός λαϊκού κινήματος». Ο Σ. Καράγιωργας ζητά να κατονομαστούν οι ομάδες και τα μέλη τους.

Τα πράγματα ήταν περισσότερο δύσκολα από όσο τα περίμενε και η σύνθεση της ΚΕ δεν επέτρεπε πολλούς χειρισμούς. Έτσι στις 30 Ιανουαρίου 1975 διαλύει την προσωρινή κεντρική επιτροπή και αποφασίζει να καταφύγει στη βάση.

Την επομένη ανακοινώθηκε ότι στις αρχές Μαρτίου θα συγκληθεί το προσυνέδριο του ΠαΣοΚ για να εκλέξει νέα ΚΕ και να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα για τη φυσιογνωμία και τους στόχους του.

Η ιδεολογική Βαβυλωνία

Όλα όσα συνέβησαν το 1989 δεν μπορούσαν να τα φανταστούν στο κτίριο της οδού Πανεπιστημίου 57, όπου μετακόμισε από την οδό Ακαδημίας το νεοσύστατο ΠαΣοΚ για να χωρέσουν όλοι μετά την προσχώρηση της Δημοκρατικής Άμυνας τον Οκτώβριο του 1974. Τα μέλη της ΚΕ αυξήθηκαν σε 100…

Βαβυλωνία! Σύντομα διαμορφώθηκαν συνιστώσες ανάλογα με την προέλευση εκείνων που προσχώρησαν στις γραμμές του. Υπήρχαν τα στελέχη του ΠΑΚ εξωτερικού, ­ οι παλαιοκομματικοί, ­ τα στελέχη του ΠΑΚ εσωτερικού, τα στελέχη της Δημοκρατικής Άμυνας ­ που συσπείρωναν ένα ευρύ φάσμα προσώπων από μαρξιστές ως σοσιαλδημοκράτες, ­ οι φοιτητές και οι συνδικαλιστές με τις ποικίλες δοξασίες.

Η πολυσυλλεκτικότητα που επελέγη από την αρχή ως μέθοδος μαζικοποίησης άρχισε σύντομα να δείχνει τις αδυναμίες της. Οι κεντρώοι υπολόγιζαν μόνο τον Ανδρέα Παπανδρέου και τις αποφάσεις του, πράγμα που ενίσχυε τη διάθεσή του να έχει τον τελευταίο λόγο.

Τα στελέχη από τη Δημοκρατική Άμυνα ζητούσαν δημοκρατικές διαδικασίες και τακτή σύγκληση οργάνων. Όσοι προέρχονταν από το ΠΑΚ είχαν τις δικές τους απόψεις και δεν επιθυμούσαν να ενδώσει το κίνημα είτε στη σοσιαλδημοκρατία είτε στους παλαιοκομματικούς. Ταυτόχρονα ποικίλες ιδεολογικές αποχρώσεις άρχισαν να αναδεικνύονται και να δρουν νομίμως: μαρξιστές, λενινιστές, γκουεβαρικοί, παμπλιστές, τροτσκιστές. Μετά την «υπόθεση των όπλων» που φέρονται να μεταφέρουν στην Κύπρο ο Χ. Κουρής και ο Σ. Βαλυράκης και την άμεση διαγραφή τους από τον Α. Παπανδρέου, στα γραφεία του νέου κόμματος επικρατεί «κλίμα παρανομίας». Όλοι φοβούνται ότι ανά πάσα στιγμή θα εισβάλει η αστυνομία. Και η εντολή του Α. Παπανδρέου είναι σαφής: «Ούτε σουγιά δεν θα έχετε επάνω σας».

Τότε κάποιοι ανακαλύπτουν ότι ο «θρυλικός» Μιχ. Γιαννακάκης, ένας γνήσιος Κρητικός με βράκες που κρατούσε το κυλικείο, έχει στο συρτάρι του ένα παλιό κουμπούρι. Κανείς δεν τολμάει να του ζητήσει να το κρύψει και ο Α. Φούρας με τον Στ. Τζουμάκα μιλούν στον Α. Παπανδρέου, ο οποίος αναλαμβάνει να επιληφθεί ο ίδιος, καθώς κατεβαίνει στην Πανεπιστημίου κάθε Τετάρτη. Τον φωνάζει στο γραφείο του και αφού του εξηγεί ότι μπορεί «να τους στήσουν καμιά δουλειά με τα όπλα» τον ρωτάει δήθεν αδιάφορα:

— Εσύ έχεις κανένα όπλο βρε Μιχάλη;

Ατάραχος ο βρακοφόρος απαντάει:

­ — Σε μισή ώρα να σου βρω χίλια, πρόεδρε.

Αποκαμωμένος ο Α. Παπανδρέου εγκαταλείπει την προσπάθεια. Ο Μιχάλης βγαίνει από το γραφείο του και λέει στον Α. Φούρα και στους άλλους που περίμεναν το αποτέλεσμα:

­— Την εχάσατε τη δίκη!

Αν αυτό ήταν απλώς ένα ευτράπελο όλα τα υπόλοιπα είναι πολύ σοβαρά. Οι νεολαίοι του κόμματος κλεισμένοι στα γραφεία μεθοδεύουν τον έλεγχο του κόμματος, οι φοιτητές αναλύουν τους κλασικούς του μαρξισμού και οι «άνθρωποι του πρόεδρου» τους παρακολουθούν άγρυπνα. Είναι χαρακτηριστικό ένα περιστατικό το οποίο αναφέρει ο Γ. Παπαγιαννόπουλος στο βιβλίο του Η σκοτεινή πλευρά του ήλιου:

­— Ρε συ μαλλιά, τι κάνετε εδώ και μαζεύεται τόσο κόσμος;

— «Προετοιμάζεται η Συνδιάσκεψη της ΠΑΣΠ».

­— Ρε κόψτε τα αυτά, το θέμα είναι να φτιάξουμε τη νεολαία ΠαΣοΚ και να βάλουμε μέσα τίποτε δικούς μας.

Η εξέλιξη του Ήλιου...

(click)

Όσα παίρνει... κι όσα φέρνει ο άνεμος

Η κυρία και το σκυλάκι

της Ισμήνης

Η κυρία μας ήταν φιλόζωος, καλά πολύ καλά κάνει, απλά το παράκανε! Είχε ένα σκυλάκι, Παναγιά μου κακομαθημένο και στριμμένο, αλλά γι’ αυτήν ήτανε θεός ο σκύλος της.

Μετά το θάνατο του άντρα της αφοσιώθηκε ψυχή τε και σώματι στο σκυλί της, που τελικά κάποια στιγμή πάει άφησε κι αυτό τον μάταιο τούτο κόσμο!

Από τότε όπου  έβλεπε σκυλί  έτρεχε   το χάιδευε, του μιλούσε, το τάιζε, έπιανε με τις ώρες κουβέντα με τον ιδιοκτήτη του σκύλου και ανέλυε τα προβλήματά του, έδινε συμβουλές κλπ. κλπ.  

Άσε που σε όποια ταβέρνα πήγαινε, περιφερόταν στα τραπέζια και μάζευε τα αποφάγια για να ταΐσει τα  αδέσποτα σκυλιά της  περιοχής ή της γειτονιάς της. Είχε γίνει  κομματάκι γραφική για όσους ήταν αδιάφοροι στα ζώα, αλλά από την άλλη μεριά βέβαια οι έχοντες ζώα την λάτρευαν!

Κάποτε, σε μια έξαρση φιλοζωισμού, πήρε ένα παρατημένο  σκυλί από ένα μαγαζί  ζώων  για να το  μεγαλώσει.

Το εν λόγω σκυλί όμως απεδείχθη μεγάλος μπελάς  και της έφερε τα πάνω –κάτω στην τακτοποιημένη  πλέον ζωή της. Αποφάσισε λοιπόν να το επιστρέψει και μάλιστα μια φίλη της, της σύστησε μια κυρία που ενδιαφερότανε να το κρατήσει.

Το έδωσε λοιπόν το σκυλί ελαφρώς ανακουφισμένη αλλά και   ξαλαφρωμένη από κάμποσα ευρώ, διότι  όσο διάστημα είχε το σκυλί, το στείρωσε, το κούρεψε, του έκανε εμβόλια, το πήγε σε γιατρό, του πήρε τα σέα του και τα μέα του! Τέλος πάντων το φιλοσόφησε, άλλωστε οικονομικό πρόβλημα δεν είχε, οπότε θεώρησε το έξοδο αυτό μια καλή πράξη  και ένα πετραδάκι στο βιογραφικό της  για την ώρα που θα δώσει ραπόρτο στον άγιο Μόδεστο  για να εισέλθει στον παράδεισο!

Κάποια στιγμή η φίλη της που της σύστησε την άλλη κυρία που πήρε το σκυλί, της είπε ότι έχει την υποχρέωση σαν φιλόζωη που είναι να βοηθάει οικονομικά την  ιδιοκτήτρια πλέον του σκυλιού να αντεπεξέλθει στα έξοδα και μάλιστα προθυμοποιήθηκε να δίνει και αυτή ένα ποσό μηνιαίως!!!

Και αυτό το φιλοσόφησε, το εξέλαβε  όμως σαν καλή πράξη προς τρίτους αλλά  και άλλο ένα θετικό για τον άγιο Μόδεστο,  όπως είπαμε!

Τώρα να σας πω το τέλος;  Η φιλόζωη κυρία σκάει κάθε μήνα ένα πόσο συν το ποσό της φίλης της που της λέει ότι λόγω κωλύματος υγείας  αδυνατεί να πάει στην Τράπεζα να σηκώσει λεφτά.

- Δώστα εσύ και θα στα δώσω, είναι η μόνιμη απάντηση.  

Η δε κυρία που έχει το σκυλί  και καρπούται  μηνιαίως το επίδομα  βοηθείας  για  να αντεπεξέλθει στα έξοδα  συντήρησης του σκύλου, όταν της ζήτησε να πάει το σκυλί να το δει βρε αδελφέ, της απάντησε ότι το αυτοκίνητό της είναι Land Rover  και δεν μπορεί να παρκάρει στα στενά που είναι το σπίτι της φιλόζωης κυρίας μας!

Και όσα καταλάβατε, καταλάβατε  γιατί εγώ  τα πήρα στο κρανίο όταν άκουσα την ιστορία!

Do somthing!

του Φώτη Γεωργελέ, Athensvoice, 5/6/2013

Την προηγούμενη εβδομάδα, η τηλεοπτική εκπομπή «Φάκελοι» είχε μία από τις καλύτερες στιγμές της. Στην ίδια εκπομπή παρουσίασαν, τη μια μετά την άλλη, τις συνεντεύξεις δύο ανθρώπων που δεν αποτελούσαν δύο διαφορετικές πολιτικές προτάσεις απλώς, αλλά δύο διαφορετικές οπτικές, δύο διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης της ζωής, δύο διαφορετικούς κόσμους.

Ο πρώτος ήταν ένας σοβαρός, μεγάλος κύριος, αυστηρός, στρυφνός, μελαγχολικός. Ο Αλέκος Παπαδόπουλος. Στον απαισιόδοξο λόγο του υπήρχε μόνο η αισιοδοξία της αυτενέργειας. Μόνο εμείς αν αντιδράσουμε, μόνο εμείς αν αλλάξουμε, θα οικοδομήσουμε μια Ελλάδα που θα ξεφύγει από την κρίση. Φταίει το πολιτικό σύστημα που αρνείται να αλλάξει τις παρωχημένες δομές, φταίει η Ευρώπη που δεν βρίσκει πιο γρήγορα το δρόμο της ενοποίησης, φταίει η κοινωνία μας που εθελοτυφλεί αρνούμενη να αλλάξει και προσπαθεί να διατηρήσει αδύνατα κεκτημένα. Εσείς δεν φταίτε, κύριε υπουργέ; Φυσικά, απαντάει απορώντας και με την ίδια την ερώτηση, υπουργός ήμουνα, μέρος του πολιτικού συστήματος. Αλλά τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε άλλο καθυστέρηση, τώρα πρέπει να ξεχωρίσουν οι δυνάμεις της αλλαγής από τις δυνάμεις της συντήρησης που κρατούν μια χώρα καθηλωμένη.

Ο δρόμος θα είναι δύσκολος, θα ματώσουμε, αλλά δεν υπάρχει άλλος. Γιατί το πρόβλημά μας δεν ήταν απλώς να μειώσουμε το έλλειμμα, ο σκοπός είναι να αλλάξουμε το σύστημα, να φτιάξουμε μια χώρα που δεν θα παράγει άλλα ελλείμματα. Και για να το επιτύχουμε αυτό, πρέπει να αλλάξουμε όσα πιστεύαμε, πρέπει να λέμε μόνο αλήθειες, πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπίες. Να σταματήσουμε πια, λέει κάνοντας τη χαρακτηριστική χειρονομία αριστερό χέρι γροθιά - δεξί ζητιανιά, να μιλάμε επαναστατικά ζητώντας ταυτόχρονα δανεικά. Να αλλάξουμε, δηλαδή, την κυρίαρχη ιδεολογία.

Η επόμενη καλεσμένη ήταν μια διεθνούς ακτινοβολίας σταρ ακτιβίστρια και συγγραφέας. Η Ναόμι Κλάιν. Μικρότερη, λαμπερή, χαμογελαστή, συμπαθέστατη. Και επί μία ώρα έλεγε όλα αυτά τα χαριτωμένα μικρά τίποτα που τόσο πολύ καλά ξέρουμε και στη χώρα μας. Ποιος φταίει για την κρίση; Οι Ευρωπαίοι που σας έπεισαν ότι φταίτε εσείς. Ποιος φταίει για το ρατσισμό; Τα μέσα ενημέρωσης που σας τρομοκρατούν. Τι να κάνουμε; Να φύγετε από το ευρώ. Να φύγετε από την Ευρώπη, να πάρετε και δυο τρεις άλλους μαζί σας νότιους, αλλά κι αν δεν βρείτε, φύγετε μόνοι σας. Ξέρετε, προσπαθούσε να την προσγειώσει η δημοσιογράφος, εμείς χρειαζόμαστε κάθε χρόνο δανεικά, αυτό είναι το πρόβλημά μας. Κι άλλα χαμόγελα, αμηχανίας αυτή τη φορά, να κάνετε κάτι, βρε αδελφέ, do something! Να μην ψάχνετε για φυσικό αέριο, γιατί δεν υπάρχει, αλλά κι αν υπάρχει θέλετε να το εκμεταλλευτείτε γιατί βρίσκεστε σε οικονομική κρίση, αλλά τότε κάνετε κακό στο περιβάλλον. Δηλαδή, γενικά οι χώρες δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές τους; Ποτέ; Πρέπει να γυρίσουμε στα άλογα και στα αλέτρια; Έτσι κάνουν αυτοί στον Καναδά;

Λόγω της κρίσης έχουν έρθει να σας πάρουν τις κρατικές επιχειρήσεις σας. Γιατί εσείς δεν τις είχατε ιδιωτικοποιήσει, όπως οι άλλες χώρες της Δύσης. Δηλαδή το πρόβλημα είναι που θα αποκρατικοποιηθούν ή που αυτό δεν έγινε πριν 30 χρόνια, όπως στις άλλες χώρες της Δύσης; Να τις κρατήσουμε; Γιατί ξέρουμε κι άλλες χώρες που τις είχαν όλες τις επιχειρήσεις κρατικές, αλλά κατέρρευσαν πριν 30 χρόνια. Αυτό μας προτείνει η γλυκιά Ναόμι; Ούτε ξέρει τι μας προτείνει. Do something, όμως, βρε αδελφέ. Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Εύκολα, βολικά, επιπόλαια, αντιφατικά.

Η μικρή χαμογελαστή Ναόμι είναι η συντηρητική πολιτική. Η φοβισμένη, η αντιδραστική. Που δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της Ευρώπης, αλλά ζητά την αδύνατη επιστροφή. Στη διάλυση της Ευρώπης, στην επιστροφή σε εθνικά, μικρά, αδύναμα κράτη. Η αντι-παγκοσμιοποίηση είναι μια αντιδραστική αντίληψη. Η λάθος μάχη. Η επιστροφή προς τα πίσω είναι αδύνατη και επικίνδυνη. Δεν είναι η παγκοσμιοποίηση υπεύθυνη για τα προβλήματά μας, αλλά εμείς οι ίδιοι. Είναι το εδώ και 20 χρόνια ανεπαρκές μοντέλο ανάπτυξης και ο δανεισμός που συσσωρεύσαμε προσπαθώντας να το διατηρήσουμε. Η πολιτική επιλογή της μικρής Ναόμι είναι εντούτοις η γερασμένη πολιτική. Αυτή που βλέπει τον κόσμο με τα γυαλιά της προηγούμενης 20ετίας. Που δεν καταλαβαίνει τον κόσμο σήμερα. Που προσπαθεί να παγώσει το χρόνο.

Η αριστερά της Ναόμι Κλάιν είναι η συντηρητική αριστερά. Η αριστερά των προνομιούχων της προηγούμενης ευδαίμονος περιόδου. Γιατί όταν δεν αντιμετωπίζεις το πρόβλημα, όταν προτείνεις την ίδια του την άρνηση, την ακινησία, τα αποτελέσματα δεν είναι ότι δεν θα συμβούν. Όταν η Ευρώπη χάνει συνεχώς σε παραγωγικότητα, όταν οι εξαγωγές της μειώνονται και οι εισαγωγές τριπλασιάζονται σε μια δεκαετία, δεν είναι ότι οι επιπτώσεις δεν θα έρθουν. Όταν προσπαθείς να διατηρήσεις το παλιό μοντέλο, οι επιπτώσεις θα πλήξουν τους ασθενέστερους περισσότερο και οι ισχυρότεροι απλώς θα διατηρήσουν καλύτερα τα κεκτημένα. Το είδαμε πολύ ανάγλυφα 3 χρόνια στην Ελλάδα. Η άρνηση της πραγματικότητας δεν αλλάζει την πραγματικότητα. Τα ελλείμματα μειώθηκαν γιατί κανείς δεν μας δανείζει. Αλλά η κορυφή της πελατειακής πυραμίδας διατήρησε προνόμια και προσόδους. Οι άλλοι απλώς έχασαν περισσότερα.

Στην μπερδεμένη, καλομαθημένη εποχή μας, ο συντηρητικός λόγος της Ναόμι Κλάιν ακούγεται ευχάριστα. Γιατί είναι ο τρέχων λόγος που αστραπιαία μεταδίδεται στα κοινωνικά δίκτυα. Εύκολος, χωρίς κόστος, στην πραγματικότητα χωρίς ιδεολογικό πρόσημο, εύπεπτος για να καταναλωθεί από αριστερά και δεξιά. Φταίνε πάντα κάποιοι άλλοι, όλα είναι ένα «κόλπο» των κακών. Όπου ο καθένας βάζει εύκολα έναν ξένο κακό της προτίμησής του. Οι Γερμανοί, οι μετανάστες, οι ξένοι, η σιωνιστική συνωμοσία, οι τραπεζίτες, η παγκοσμιοποίηση, η κακούργα κοινωνία. Like! Εμείς ηρωικά αντιστεκόμαστε, φωνάζουμε συνθήματα οι προδότες στο Γουδί, αφήνουμε ανώνυμα σχόλια αγανάκτησης, unfollow! Τόσο εύκολα, τόσο ηρωικά. Τόσο ανεύθυνα. Do something! Κυρίως κάντε το λάθος. Αγανακτήστε για τους λάθος λόγους και με το λάθος εχθρό. Εναντίον της προόδου, εναντίον της παραγωγής, εναντίον της συνεργασίας, εναντίον της Ευρώπης.

Πέρα κι από πολιτικές επιλογές, οι δύο διαφορετικές ρητορικές παρουσιάζουν δύο διαφορετικές ματιές για τον κόσμο και τον εαυτό μας. Η μία έχει μόνο θέλω, η άλλη πρέπει. Η μία αναζητάει παντού εχθρούς και συνωμοσίες. Η άλλη σου βάζει μπροστά τον καθρέφτη, είναι η προσωπική ευθύνη, είναι οι επιλογές που κάνουν οι κοινωνίες αυτές που καθορίζουν το μέλλον της ζωής σου. Η μία υπόσχεται μια μάταιη επιστροφή σε ένα αδύνατο παρελθόν, τότε που η Δύση κυριαρχούσε στον κόσμο. Έστω κι αν ο κόσμος αλλάζει δραματικά από μέρα σε μέρα. Η άλλη ζητάει κόπο, δουλειά, έμπνευση, προσπάθεια.

Η μία, εύκολη, πιασάρικη, χωρίς θυσίες, ακούγεται νεανική, αλλά είναι ηλικιωμένη. Μάχεται για κεκτημένα, για να μην αλλάξει τίποτα. Την ώρα που αλλάζουν όλα. Και τι περίεργο, η άλλη, η αυστηρή, η σοβαρή, έχει μέσα της περισσότερη ζωντάνια και ενεργητικότητα. Δεν φοβάται τα ρίσκα, δεν αντιμετωπίζει με δέος το σημερινό κόσμο της ασύλληπτης ταχύτητας, έχει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της κοινωνίας. Δεν αναζητάει εχθρούς για να τους φορτώσει το κρίμα, ψάχνει τις εσωτερικές δυνάμεις του καθένα και της κοινωνίας. Οι εικόνες καμιά φορά εξαπατούν. Ιδίως όταν τη Ναόμι δεν τη λένε Κάμπελ.

Περιμένοντας νέο κλειδάριθμο ΔΟΥ

του Σεραφείμ Κωνσταντινίδη, Καθημερινή,1/6/2013

Κατέρρευσε ο μύθος, σύμφωνα με τον οποίο η πληροφορική και οι εφαρμογές της κάνουν πιο εύκολη της ζωή μας. Ίσως ισχύει σε κάποιες περιπτώσεις αλλά σίγουρα όχι για τις φορολογικές υπηρεσίες. Όλοι πρέπει να υποβάλλουν ηλεκτρονικά, τις φορολογικές δηλώσεις και μέσα σε όλους και οι φορολογούμενοι μεγάλης ηλικίας που είναι αμφίβολο αν έχουν την δυνατότητα. Μπορούν να πάνε στα ΚΕΠ, είπαν, αλλά απαιτείται να έχουν κλειδάριθμο! Έτσι, τα περήφανα γηρατειά, όπως λέγαμε κάποτε μπήκαν στην διαδικασία να αποκτήσουν κλειδάριθμο που δεν ξέρουν τι να τον κάνουν. Η ΔΟΥ που έχει τα στοιχεία όλων των φορολογούμενων μπορούσε να ταχυδρομήσει και το κλειδάριθμο αλλά αυτό θα ξεκούραζε τους φορολογούμενους, επιδίωξη που δεν περιλαμβάνεται στα ενδιαφέροντά τους. Άλλωστε οι πολίτες στη χώρα αυτή, υπάρχουν για να εξυπηρετούν τις δημόσιες υπηρεσίες…

Ας δούμε λοιπόν τις οδηγίες: Αν είστε νέος χρήστης για να αποκτήσετε κωδικούς πρέπει να κάνετε αίτηση αρχικής εγγραφής. Συμπληρώνετε την αίτηση στο σχετικό site δηλώνοντας, όνομα χρήστη (username) και κωδικό (password) που επιθυμείτε. Δεν αρκεί να «στείλετε» ηλεκτρονικά την συμπληρωμένη φόρμα! Τυπώνετε την αίτηση και με την ταυτότητά σας πηγαίνετε στο μητρώο της Δ.Ο.Υ. που υπάγεστε και περιμένετε στην ουρά ώστε να παραλάβετε τον κλειδάριθμο. Αν δεν έχετε ήδη δηλώσει όλες τις πιθανές μεταβολές των στοιχείων σας στο μητρώο π.χ. αλλαγή αριθμού ταυτότητας, ή δεν έχετε ενημερωμένη ταυτότητα έχετε μεγαλύτερα προβλήματα αλλά δεν μας αφορούν.

Τώρα αρχίζει η επόμενη φάση της ταλαιπωρίας για την ενεργοποίηση του κωδικού που έχετε παραλάβει μετά από αναμονή στην ουρά. Για την ενεργοποίηση του λογαριασμού πρέπει να μεταφερθείτε στην ηλεκτρονική σελίδα ενεργοποίησης λογαριασμού όπου θα συμπληρώσετε το username και τον κωδικό (password) που επιλέξατε κατά την υποβολή της αίτησης εγγραφής και τον κλειδάριθμο που σας δόθηκε στη Δ.Ο.Υ. με ακρίβεια. Στη συνέχεια πρέπει να… αλλάξετε τον κωδικό πρόσβασης (!) και να επιλέξετε ενεργοποίηση για την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Αφού λοιπόν οι φτωχοί συνταξιούχοι κάνουν την διαδικασία αυτή, θα υποβάλλουν φορολογική δήλωση και θα ξεμπερδέψουν; Όχι! Ασφαλιστικά ταμεία δεν είναι σε θέση να στείλουν βεβαιώσεις αποδοχών για τις συντάξεις που πλήρωσαν, αλλά ακόμα και οι μισθωτοί έχουν πρόβλημα. Πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν μπορούν να εκτυπώσουν τις βεβαιώσεις γιατί την τελευταία στιγμή άλλαξαν οι απαιτήσεις του υπουργείου και πρέπει να γίνουν προσαρμογές στο λογισμικό των λογιστηρίων…

Ένα κράτος που ψάχνει εναγωνίως έσοδα, θα φρόντιζε να υποβληθούν οι δηλώσεις νωρίς ώστε να εισπράξει ταχύτερα φόρους. Όχι το ελληνικό δημόσιο, που είναι κουτοπόνηρο!

Γι αυτό επέβαλλαν ότι πρέπει να δηλωθούν οι τόκοι καταθέσεων (πάνω από 250 ευρώ) για τους οποίους οι τράπεζες κρατούν απευθείας το φόρο και τον αποδίδουν στο δημόσιο. Γι αυτό όσοι έχουν ενοίκια που δεν εισέπραξαν θα πληρώσουν φόρο, ενώ μισθωτοί θα φορολογηθούν και για μισθούς που δεν πληρώθηκαν από του; εργοδότες ενώ όσοι αναξιοπαθείς πήραν επιδόματα αναπηρίας, ανεργίας κλπ θα πληρώσουν… φόρο αλληλεγγύης. Δεν φορολογούνται δίκαια, εισοδήματα που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς αλλά και εισοδήματα που ίσως μπορούσαν να αποκτηθούν.