Το ισλανδικό παραμύθι δεν είχε happy end

 της Αγγελικής Σπανού | TVXS – TV Χωρίς Σύνορα.

Το ισλανδικό παράδειγμα είναι το αγαπημένο της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Όποτε γίνεται πιεστική η ανάγκη για την επίκληση ενός εναλλακτικού μοντέλου διαχείρισης της κρίσης, η απάντηση αναζητείται στο ηφαιστειογενές νησί του Βόρειου Ατλαντικού που υπήρξε το πρώτο θύμα της αρρώστιας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Όχι μόνο άφησαν τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν χωρίς να φορτώσουν τη διάσωσή τους στο λαό, αλλά και δίκασαν τον πρωθυπουργό που τους οδήγησε στην κατάρρευση. 

Και ξαφνικά, ο μύθος κατάρρευσε. Οι Ισλανδοί στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής ψήφισαν το κόμμα που ηγήθηκε της πορείας προς την οικονομική καταστροφή. Κόπωση από τη λιτότητα, ευρωσκεπτικισμός και τι άλλο; Τι μπορεί να εξηγήσει την επαναφορά στην εξουσία της Κεντροδεξιάς, που ταυτίστηκε με την πτώχευση της χώρας το 2008;

Το συντηρητικό Κόμμα Ανεξαρτησίας του 43χρονου πρώην ποδοσφαιριστή Μπγιάρνι Μπένεντικτσον κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 26,7% και θα συγκυβερνήσει με το Προοδευτικό Κόμμα, που έπιασε 24,4%. Και τα δύο κόμματα τάσσονται υπέρ της διάρρηξης των δεσμών με την Ε.Ε. και εξασφαλίζουν 38 (19 έκαστο) από τις 63 έδρες του Κοινοβουλίου.

Οι Σοσιαλδημοκράτες καταβαραθρώθηκαν, είχαν την τύχη του ΠΑΣΟΚ, πέφτοντας » στο 13%. Πλήρωσαν τις περικοπές στο κοινωνικό κράτος, τη δυσκολία να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, ενώ αποδείχθηκε στην πράξη ότι η ισλανδική κοινωνία δεν είναι ευχαριστημένη από τη ζωή της, παρόλο που από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη διαφημίζεται το «εναλλακτικό» ισλανδικό οικονομικό θαύμα.

Το Κόμμα Ανεξαρτησίας, που επιστρέφει στην εξουσία, κυβερνούσε συνεχώς την Ισλανδία από το 1991 ως το 2007 σε συμμαχία με το Προοδευτικό Κόμμα. Ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας Γκέιρ Χάαρντε, ο οποίος είχε την ηγεσία την περίοδο 2006-2009, βρέθηκε στο εδώλιο ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου κατηγορούμενος για το «σκάσιμο» της χρηματοπιστωτικής φούσκας. Η κάθαρση έγινε χωρίς φασαρία και κομματικές αντεγκλήσεις, μέσα σε μια παράξενη ησυχία, την οποία δύσκολα μπορεί να κατανοήσει ένας ξένος παρατηρητής, όπως και άλλες ιδιαιτερότητες μιας χώρας που δεν διαθέτει –γιατί δεν υπήρξε λόγος– τακτικό στρατό.

Από τον παράδεισο στην κόλαση

Πριν από το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης, η Ισλανδία ήταν μία από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη. Το ακαθάριστο κατά κεφαλήν εισόδημα το 2007 ήταν 63.830 δολάρια (4η χώρα στον κόσμο, σύμφωνα με το ΔΝΤ).

Με πληθυσμό 320.000 ανθρώπων, η μικρή αυτή χώρα ζει από την αλιεία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, αλλά από το 2000 και μετά βρήκε μία ακόμη πηγή πλουτισμού: έγινε ελκυστικός προορισμός για μεγαλοκαταθέτες της Ευρώπης. 

Το 2008 ήταν η μοιραία χρονιά: Οι τρεις μεγάλες τράπεζες της χώρας (Kaupthing, Glitnir και Landsbanki) έπεσαν, φέρνοντας το οικονομικό χάος. Οι Ισλανδοί αρνήθηκαν με δημοψήφισμα να πληρώσουν τα λάθη των τραπεζών. 

Οι διαδηλώσεις ήταν πρωτοφανείς για τα δεδομένα της χώρας και ήταν η πρώτη φορά που έπεσαν δακρυγόνα, κάτι άγνωστο μέχρι τότε για τους φιλήσυχους πολίτες του νησιού. Η «επανάσταση των τηγανιών και των κατσαρολών», όπως έμεινε στα διεθνή ΜΜΕ, προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον, ακριβώς γιατί οδήγησε σε απροσδόκητες για τις αγορές και την παγκόσμια ελίτ εξελίξεις.

Η ισλανδική κυβέρνηση εγγυήθηκε με κρατικό χρήμα μόνο τους τραπεζικούς λογαριασμούς των υπηκόων της και αρνήθηκε την αποπληρωμή των καταθετών από το εξωτερικό, που έχασαν τα λεφτά τους. Επρόκειτο για 400.000 (κυρίως Βρετανούς και Ολλανδούς) πελάτες των ισλανδικών τραπεζών που καλύφθηκαν τελικά από τις χώρες καταγωγής τους. Η Ισλανδία, για να μπορέσει να σταθεί, πήρε δάνειο από τα σκανδιναβικά κράτη 2,5 δισ. δολάρια και από το ΔΝΤ 2,1 δισ. δολάρια.

Στις 16 Ιουλίου 2009 η ισλανδική Βουλή αποφάσισε την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της χώρας με την Ε.Ε. και ξεκίνησε συζήτηση για ενδεχόμενη ένταξη αργότερα στην Ευρωζώνη.

Ο νέος πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί ότι θα «παγώσει» αυτή τη διαδικασία και θα φέρει την ανάκαμψη μειώνοντας τους φόρους και διαγράφοντας χρέη.

Οι Ισλανδοί έχουν λόγους να μην είναι ευχαριστημένοι: Οι περιορισμοί στις κινήσεις κεφαλαίων παραμένουν, πέντε χρόνια μετά την πρώτη επιβολή τους, σε ισχύ και η δυσπραγία είναι έντονη, παρόλο που οι αριθμοί ευημερούν, αν δει κανείς το δείκτη του ρυθμού ανάπτυξης ή της ανεργίας και του πληθωρισμού. Οι περισσότεροι δυσκολεύονται να πληρώσουν καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια, βλέπουν το εισόδημά τους να μειώνεται ή να μένει στάσιμο και ευοίωνες προοπτικές να μη διανοίγονται.

Ο απερχόμενος κεντροαριστερός συνασπισμός έκανε τα γνωστά: μειώσεις δημοσίων δαπανών, αυξήσεις φόρων. Και η τελευταία λύση που σκέφτηκε ήταν η στροφή προς την Ε.Ε. Η συνταγή κρίθηκε αποτυχημένη από το λαό, που αποφάσισε να φέρει ξανά στην εξουσία το κόμμα που ηγούνταν τον καιρό της πτώχευσης.

Η μνήμη του χρυσόψαρου 

Όλοι έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε ότι υπάρχει happy end. Ότι μπορεί μια αποφασισμένη κοινωνία, συμπαρασύροντας το πολιτικό σύστημα, να νικήσει το πανίσχυρο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι Ισλανδοί είπαν ένα «όχι» που θαυμάστηκε, ενέπνευσε, συνεπήρε, πυροδότησε πολιτικά μανιφέστα και πύρινες διακηρύξεις. Ο λαός νίκησε τις τράπεζες, μια πραγματικότητα σχεδόν μαγική. Τελικά, το θαύμα δεν ήταν ακριβώς όπως το φανταστήκαμε.

Οι Ισλανδοί δυσκολεύονται, πέντε χρόνια μετά, να τα βγάλουν πέρα και αναζητούν τη λύση στο κόμμα που δημιούργησε το πρόβλημα. Ξέχασαν; Μπερδεύτηκαν; Οι επόμενοι διέψευσαν τόσο πολύ τις προσδοκίες, ώστε λειτούργησε απλώς η διάθεση τιμωρίας; Ό,τι και να συνέβη, το παράδειγμα είναι διδακτικό. Και το συμπέρασμα έχει ένα στοιχείο τραγικότητας, για όσους εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η πλειοψηφία έχει πάντα δίκιο.

Ο ευτελισμός της εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών

«Ποιο όραμα, αγάπη μου;»

 της Μαρίας Κατσουνάκη, Καθημερινή 21/4/2013

Το 2003 γυρίστηκε η ταινία του Γιάννη Οικονομίδη «Σπιρτόκουτο», αφήνοντας εποχή στον ελληνικό κινηματογράφο. Ο τρόπος που «επικοινωνούν» μεταξύ τους τα πρόσωπα, βρίζοντας και ουρλιάζοντας σε δυσβάσταχτα ντεσιμπέλ, χαρακτηρίστηκε τότε ακραίος, γυμνός, ρεαλισμός. H Eλλάδα του Γ. Οικονομίδη, αρχές του 2000 ακόμη, ασφυκτιούσε σε ένα διαμέρισμα στον Kορυδαλλό. Τα μέλη της οικογένειας, που πρωταγωνιστεί, αλληλοσπαράσσονται, απογυμνωμένα από κάθε σύμβαση ή ωραιοποίηση. Ιδρώνουν, μέσα στον καύσωνα του καλοκαιριού, η αποστροφή είναι το σταθερό σημείο συνάντησής τους.

Σκηνές από το «Σπιρτόκουτο» θύμιζε ό,τι παρακολουθήσαμε πριν από λίγες ημέρες στα ΤΕΙ Πάτρας ανάμεσα στους σπουδαστές και στον πρόεδρο του ιδρύματος. Σαν να είχε στήσει την κάμερα ο σκηνοθέτης απέναντί τους και να φώναξε «μοτέρ, πάμε!» τη στιγμή που η κοπέλα - φοιτήτρια χτυπούσε το χέρι της πάνω στο τραπέζι και στρίγκλιζε στον πρόεδρο - όμηρο «παραιτήσου, τώωωρααα».

Κάτι ψελλίζει ο 65χρονος κύριος και η, εκ δεξιών του αυτήν τη φορά, κοπέλα, με στεντόρεια φωνή καγχάζει: «Ποιο όραμα, αγάπη μου;», σε ύφος ξεσαλωμένου πρωινάδικου, από αυτά που κατά κόρον διοχετεύει από τη δεκαετία του ’90 η ιδιωτική τηλεόραση. Εκείνη την εποχή οι ηρωίδες του επεισοδίου της Πάτρας θα έκαναν τα πρώτα τους βήματα στον κόσμο, περνώντας τον ελεύθερο χρόνο τους μπροστά στην οθόνη με τις ψυχαγωγικές εκπομπές.

Κάτι πάλι προσπάθησε να πει ο υπό ομηρία διατελών κύριος, τόσο σιγανά που δεν έβγαινε λες ο ήχος από το στόμα, έναν τόνο πάνω από τη σιωπή. Για να μην προκαλέσει, να μην εκνευρίσει περαιτέρω – ποιος ξέρει. Από την άλλη άκρη ενός μακροσκελούς τραπεζιού, νεαρός αυτήν τη φορά, σαρκάζει: «Σίγουρο είναι, αγόρι μου, μην αγχώνεσαι».

Γράφτηκαν πολλά για τη σκηνή, αναλύθηκε από όλες τις πλευρές: την εκπαιδευτική (τα αρνητικά του σχεδίου «Αθηνά», τη διελκυστίνδα των πάσης φύσεως συναλλαγών που οδήγησαν στην πλήρη απαξίωση του καθηγητή και του ρόλου του)· την οικογενειακή - κοινωνική (τα παιδιά και η ανατροφή τους, η σχέση με τους γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον)· τη θεσμική (το ελληνικό πανεπιστήμιο, τα ΤΕΙ και τι αντιπροσωπεύουν)· από την πλευρά της νεολαίας (ο θυμός, η ασφυξία, ο εμπαιγμός, το αδιέξοδο, αλλά και η αδιαφορία, το βόλεμα, η λατρεία της ήσσονος προσπαθείας). Στη συζήτηση μπήκαν και η τρομοκρατία, η βία, ο εκφοβισμός, η ανοχή, η ανομία, η μη τιμωρία.

Μια σκηνή, ένας ολόκληρος κόσμος.

Τότε, το 2003, σε συνέντευξή του για το «Σπιρτόκουτο», ο Γ. Οικονομίδης είχε πει στην «Κ»: «Ζούμε σε νέφος, απλώς όσο περνούν τα χρόνια η ατμόσφαιρα γίνεται πιο αποπνικτική. Προχωράμε προς το ξέσπασμα της βίας, κάθε μορφής: σχέσεων, οικογενειακής, ταξικής, πολιτισμικής. Και το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι θα είναι αφασική. Ξέσπασμα χωρίς λόγο. Σου λέει κάτι, κάποιος, στον δρόμο και κατεβαίνεις με τον λοστό και του ανοίγεις το κεφάλι. Θα φοβόμαστε σε λίγο να κοιτάξουμε τον άλλον στα μάτια…». Για τους ήρωές του σημείωνε: «Aυτή η μικροαστική τάξη είναι υπό μία διαρκή απειλή. Nιώθουν συνεχώς το κακό χνώτο του πάτου και της οικονομικής καταστροφής». Και ομολογούσε: «Nαι, είναι υποκουλτούρα. Aλλά σχεδόν όλη η Eλλάδα είναι έτσι. Nέα παιδιά, αριστούχοι φοιτητές, τους ρωτάς πότε διάβασαν για τελευταία φορά λογοτεχνία και δεν θυμούνται...».

Τότε, το 2003, σχολιάζαμε για την ταινία: «Είναι η ζωή σε συνεχές σφυροκόπημα, χωρίς έλεος ή επιείκεια, είναι η ζωή χωρίς τα φίλτρα που την κάνουν υποφερτή».

Δέκα χρόνια αργότερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι φτύνουν μάλλον παρά μιλούν, μέσα και έξω από το Σπιρτόκουτο.

Αναγέννηση της καρδιάς «με ένα μόνο γονίδιο»

Η αποσιώπηση ενός και μόνο γονιδίου το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες σταματά τη διαίρεση των κυττάρων φάνηκε ότι είναι ικανή να «επιδιορθώσει» κατεστραμμένες καρδιές. Αυτό υποστηρίζουν ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου Southwestern του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Ντάλας με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Nature».

Αμέσως μόλις γεννιόμαστε η καρδιά μας έχει την ικανότητα να επουλώνει τις πληγές της μετά από τραυματισμό παράγοντας νέα καρδιακά κύτταρα. Ωστόσο σύντομα μετά τη γέννηση αυτή η μοναδική ικανότητα χάνεται.

Το γονίδιο της μετάβασης

Τώρα οι ερευνητές στις ΗΠΑ εντόπισαν για πρώτη φορά το γονίδιο που είναι υπαίτιο για αυτήν την αλλαγή, για την απώλεια της σημαντικής ικανότητας αναγέννησης της καρδιάς, επιτρέποντας έτσι μέσω της αποσιώπησής του στα κύτταρα να συνεχίσουν να διαιρούνται. Το επίτευγμα αυτό μπορεί να χαρίσει στην καρδιά την αναγεννητική ικανότητα των νεογέννητων.

Πειράματα σε αρουραίους έδειξαν ότι η εξάλειψη του γονιδίου Meis1, περί ου ο λόγος, επέτρεψε στα καρδιακά κύτταρα νεογέννητων τρωκτικών να συνεχίσουν να διαιρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ενώ παράλληλα επανενεργοποίησε τη διαδικασία αναγέννησης της καρδιάς στα ενήλικα ζώα χωρίς να υπάρχουν παρενέργειες στη φυσιολογική λειτουργία της.

Από τα ευρήματα προέκυψε επίσης ότι η υπερδραστηριοποίηση του συγκεκριμένου γονιδίου σε νεογέννητους αρουραίους έβαλε «φρένο» στη διαίρεση των κυττάρων και στην αναγέννηση του κατεστραμμένου ιστού στην καρδιά τους όταν προκλήθηκαν τεχνητά σε αυτή βλάβες.

Προς καινούργιες θεραπείες

Τα νέα στοιχεία μαρτυρούν ότι η αποσιώπηση του γονιδίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε καινούργιες θεραπείες για ενήλικους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια προσφέροντας μια εναλλακτική προσέγγιση των βλαστοκυτταρικών θεραπειών που αναπτύσσονται αυτή τη στιγμή για την αναγέννηση του καρδιακού ιστού.
Ο δρ Χέσαμ Σάντεκ που ηγήθηκε της μελέτης εξήγησε ότι «ανακαλύψαμε πως το Meis1 ελέγχει τη λειτουργία άλλων γονιδίων τα οποία φυσιολογικά λειτουργούν ως ‘φρένα’ στην κυτταρική διαίρεση. Έτσι το γονίδιο αυτό μπορεί να αποτελέσει έναν «διακόπτη» που θα επιτρέπει τη διαίρεση των ενηλίκων καρδιακών κυττάρων εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή στη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας».

Σημαντικός «εχθρός» η καρδιακή ανεπάρκεια

Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί έναν μεγάλο «εχθρό» της υγείας. Συνήθως προκαλείται εξαιτίας βλάβης μετά από καρδιακό επεισόδιο, μπορεί όμως να είναι και το αποτέλεσμα προβλημάτων που δεν οδηγούν σε έμφραγμα αλλά καταστρέφουν τον καρδιακό μυ όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η καρδιοπάθεια και κάποιες συγγενείς διαταραχές.

Όπως γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Nature» «το κύριο στοιχείο της καρδιακής ανεπάρκειας είναι η προοδευτική εξέλιξή της και η ανικανότητα της ενήλικης καρδιάς να αναγεννηθεί μετά από τραυματισμό. Η μετάβαση που λαμβάνει χώρα στην καρδιά μετά τη γέννηση και η οποία, όπως φαίνεται ορίζεται από ένα γονίδιο, μπορεί να αποτελέσει το ‘κλειδί’ που θα ξεκλειδώσει τη δυναμική αναγέννησης του ενήλικου καρδιακού ιστού».

Βήμα Science

Newsroom ΔΟΛ

Της ημετέρας παιδείας αμέτοχοι

του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 12/4/2013

Στη βολική απάντηση ότι «η τρομακτική άνοδος της Χρυσής Αυγής οφείλεται στην κρίση» υπάρχει ένα ενοχλητικό ερώτημα: Και η Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία είχε το 2009 περίπου το ποσοστό της Χρυσής Αυγής και λίγο ψηλότερο (0,32% έναντι 0,29%)· γιατί οι πολίτες προτίμησαν να εκτινάξουν την Χ.Α. και όχι την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, η οποία στο κάτω-κάτω της γραφής έχει πιο συγκροτημένο ριζοσπαστικό λόγο; Γιατί, οι Ελληνες σε αντίθεση με τους Ιταλούς, δεν διάλεξαν μια διασκεδαστική εκδοχή της αντιπολιτικής και επέλεξαν την επικίνδυνη; Δεν είναι μόνο η επικοινωνία ή τα ΜΜΕ. Ίδια προβολή είχαν από τα κανάλια προεκλογικά τα ελάχιστα κόμματα, η δε ΑΝΤΑΡΣΥΑ έκανε περισσότερες θορυβώδεις παρεμβάσεις στα οικονομικοπολιτικά δρώμενα.

Αυτή η ενοχλητική ερώτηση έχει μια ακόμη πιο ενοχλητική υποψία. Μήπως αυτά που κηρύσσει το νεοναζιστικό κόμμα ήταν διάχυτα στην ελληνική κοινωνία και δεν μπορούσαν να βρουν πολιτική έκφραση, επειδή οι σημερινοί ψηφοφόροι της Χ.Α. ήταν μπουκωμένοι από το επάρατο πελατειακό κράτος; Μήπως ο φασισμός που ξορκίζαμε ήταν διαρκώς παρών σε διάφορες εκφάνσεις του κοινωνικού μας βίου κι εμείς τον αποσιωπούσαμε με αφορισμούς του στυλ «οι Έλληνες δεν είναι ρατσιστές», ή «στην Ελλάδα δεν μπορεί να φυτρώσει ο ναζισμός»; Μήπως έχει δίκιο ο αρχηγός της Χρυσής Αυγής κ. Νίκος Μιχαλολιάκος, ο οποίος σε ένα από τα τελευταία κείμενά του γράφει ότι «τα “παιδιά με τα μαύρα” δεν είναι υπόθεση του τελευταίου χρόνου. Ηταν πάντα δίπλα σας, ζούσαν ανάμεσά σας, εδώ και πολλά χρόνια»; Κι αν πολλοί από αυτούς που στελεχώνουν τις ομάδες κρούσης της Χ.Α. ήταν μπράβοι σε μπαρ, μήπως ήταν οι αντιλήψεις της Χ.Α. που «ζούσαν ανάμεσά μας, εδώ και πολλά χρόνια»;

Η αλήθεια είναι πως η ιδιωτική τηλεόραση συντέλεσε τα μάλα στην καλλιέργεια του φαινομένου. Αλλά δεν ξεκινά από εκεί το κακό. Το γεγονός ότι το τηλεοπτικό τοπίο εκχυδαΐστηκε τόσο γρήγορα και μάλιστα χωρίς αντίσταση πρέπει να έχει βαθύτερα αίτια. Δεν οφείλεται μόνο στον ανταγωνισμό, όπως λέει μια άλλη βολική για την αριστερά θεωρία. Στο κάτω-κάτω της γραφής ακόμη και η θατσερική Βρετανία έχει καλύτερα δελτία ειδήσεων από τα δικά μας.

Ζούμε σε μια χώρα που τρόμαξε ότι θα της κλέψουν τα φωνήεντα και το Διαδίκτυο είναι πλημμυρισμένο από εκφράσεις του στυλ «έμα και τοιμή». Φτάσαμε να έχουμε πανεπιστημιακούς που πιστεύουν ότι καταλύθηκε με βία το Σύνταγμα και η «αντίσταση με κάθε μέσο» είναι θεμιτή. Υπάρχουν παιδιά εκεί έξω (και μάλιστα πάρα πολλά, όπως απέδειξε ο Δεκέμβριος του 2008) που πιστεύουν ότι είναι αυτοάμυνα να πετούν πέτρες στα αστυνομικά τμήματα. Έχουμε βουλευτές που βλέπουν συνωμοσίες σε email που καταλήγουν με το «sent from my iPad»· πολιτικούς αρχηγούς που δεν κατανοούν πώς αυξάνει το χρέος ενώ μειώνεται (αλλά δεν εξαλείφεται) το έλλειμμα.

Μεγαλύτερο πρόβλημα και από το δημοσιονομικό έλλειμμα αποτελεί το έλλειμμα παιδείας, το οποίο είναι εμφανές σε κάθε επίπεδο του κοινού μας βίου. Εκεί επιβιώνει και αναπτύσσεται ο λαϊκισμός, ο οποίος σε συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, μεταμορφώνεται σε φασισμό. Η κρίση δεν δημιούργησε το φαινόμενο, απλώς το πυροδότησε. Ήταν ο καταλύτης που ενεργοποίησε την αντίδραση σε ένα προϋπάρχον μείγμα αντιλήψεων και κενών παιδείας.

Ο μεγαλύτερος χρεοφειλέτης του 20ού αιώνα

 Η ΕΠΟΧΗ, 9/10/2011

SPIEGEL:Κύριε Ριτσλ (Ritschl), η Γερμανία αντιμετωπίζει αυτό τον καιρό την οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα σαν υπεράνω όλων ηθικολόγος. Η κυβέρνηση ενεργεί με ακαμψία: «Λεφτά θα πάρετε μόνο αν κάνετε αυτό που σας λέμε». Είναι δίκαιη αυτή η συμπεριφορά;
Ritschl: Όχι, είναι απολύτως αδικαιολόγητη.

SPIEGEL:Μάλλον δεν το βλέπουν έτσι οι περισσότεροι Γερμανοί.
Ritschl: Μπορεί, αλλά η Γερμανία έζησε τις μεγαλύτερες χρεοκοπίες της νεότερης ιστορίας. Τη σημερινή οικονομική ανεξαρτησία της και τη θέση της ως Διδασκάλου της Ευρώπης τη χρωστάει στις ΗΠΑ, οι οποίες μετά τον πρώτο αλλά και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο παραιτήθηκαν από το δικαίωμά τους για τεράστια χρηματικά ποσά. Αυτό δεν το θυμάται όμως κανείς.

SPIEGEL:Τι ακριβώς συνέβη τότε;
Ritschl: Η δημοκρατία της Βαϊμάρης κατόρθωσε να επιζήσει από το 1924 μέχρι 1929 αποκλειστικά με δανεικά, τα δε χρήματα για τις αποζημιώσεις του πρώτου παγκοσμίου πολέμου τα δανείστηκε από τις ΗΠΑ. Αυτή η “δανειακή πυραμίδα” κατέρρευσε με την κρίση του 1931. Τα χρήματα των δανείων των ΗΠΑ είχαν εξαφανιστεί, η ζημιά για τις ΗΠΑ ήταν τεράστια, οι συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία καταστροφικές.

SPIEGEL:Το ίδιο και μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο;
Ritschl: Οι ΗΠΑ τότε φρόντισαν να μην θέσει κανείς από τους συμμάχους αξιώσεις για αποζημίωση. Εκτός από μερικές εξαιρέσεις, ματαιώθηκαν όλες οι αξιώσεις μέχρι μια μελλοντική επανένωση της Γερμανίας (ανατολικής και δυτικής). Αυτό ήταν πολύ ζωτικό για τη Γερμανία, ήταν στην ουσία η οικονομική βάση του γερμανικού μεταπολεμικού θαύματος. Αλλά, παράλληλα, τα θύματα της γερμανικής κατοχής ήταν αναγκασμένα να αποποιηθούν τα δικαιώματα τους για αποζημίωση, μεταξύ αυτών και οι Έλληνες.

SPIEGEL:Στη σημερινή κρίση παίρνει η Ελλάδα από Ευρώπη και ΔΝΤ 110 δισ. και συζητιέται ένα πρόσθετο πακέτο, που θα είναι εξ ίσου μεγάλο. Πρόκειται δηλαδή για πολλά χρήματα. Τι έκταση είχαν οι γερμανικές χρεοκοπίες;
Ritschl: Αναλογικά με την οικονομική επιφάνεια που είχαν οι ΗΠΑ κατά την εποχή εκείνη, τα γερμανικά χρέη της δεκαετίας του ‘30 ισοδυναμούν με το κόστος της κρίσης του 2008. Συγκριτικά, λοιπόν, τα χρέη της Ελλάδας είναι μηδαμινά.

SPIEGEL:Αν υποθέταμε ότι υπήρχε μια παγκόσμια λίστα για κορυφαίους της χρεοκοπίας, ποια θα ήταν η θέση της Γερμανίας;
Ritschl: Αυτοκρατορική. Σε σχέση με την οικονομική επιφάνεια της χώρας, η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος αμαρτωλός του 20ού αιώνα και πιθανόν της νεότερης οικονομικής ιστορίας.

SPIEGEL:Ούτε η Ελλάδα δεν μπορεί να μας ανταγωνιστεί;
Ritschl: Όχι, η Ελλάδα παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Υπάρχει, βέβαια, το πρόβλημα του κινδύνου της μετάδοσης της κρίσης στις γνωστές ευρωπαϊκές χώρες.

SPIEGEL:Η ομοσπονδιακή δημοκρατία της Γερμανίας θεωρείται ως ενσάρκωση της σταθερότητας. Πόσες φορές έχει χρεοκοπήσει η Γερμανία;
Ritschl: Εξαρτάται πώς το υπολογίζει κανείς. Τον περασμένο αιώνα τουλάχιστο τρεις φορές. Μετά την τελευταία στάση πληρωμών στη δεκαετία του 30, ανακουφίστηκε η Γερμανία από τις ΗΠΑ με μια μείωση χρεών, η αλλιώς ένα “κούρεμα”, που ισοδυναμεί με ένα μεγαλόπρεπο άφρο-λουκ που μετατρέπεται σε φαλάκρα. Από τότε κρατάει η χώρα την οικονομική λάμψη της, ενώ οι υπόλοιποι ευρωπαίοι δούλευαν σαν τα σκυλιά για να ορθοποδήσουν από τις καταστροφές του πολέμου και τη γερμανική κατοχή. Κι ακόμη, το 1990 είχαμε επίσης μια στάση πληρωμών.

SPIEGEL:Πώς είπατε;
Ritschl: Βεβαίως! Ο τότε καγκελάριος Κολ αρνήθηκε να υλοποιήσει τη Συμφωνία του Λονδίνου, του 1953. Η συμφωνία έλεγε ότι οι γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις της Γερμανίας, στην περίπτωση της επανένωσης θα πρέπει να τεθούν υπό επαναδιαπραγμάτευση. Η Γερμανία όμως δεν πλήρωσε αποζημιώσεις μετά το 1990 (εκτός πολύ λίγων) ούτε τα αναγκαστικά δάνεια, ούτε τα έξοδα κατοχής. Η Ελλάδα είναι ένα από τα κράτη, που δεν πήραν δεκάρα.

SPIEGEL:Σε αντίθεση με το 1953, συζητείται επί του παρόντος η διάσωση της Ελλάδας, λιγότερο μέσω μιας μείωσης των χρεών και περισσότερο μέσω μιας παράτασης του χρόνου πληρωμής των κρατικών ομολόγων, δηλαδή μιας ήπιας αναπροσαρμογής των χρεών. Μπορούμε εδώ να μιλάμε για επαπειλούμενη χρεοκοπία;
Ritschl: Οπωσδήποτε. Ακόμη κι αν ένα κράτος δεν είναι εκατό τα εκατό ανίκανο να ικανοποιήσει τους πιστωτές του, μπορεί να είναι υπό χρεοκοπία. Ακριβώς όπως στην περίπτωση της Γερμανίας τη δεκαετία του ’50, είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι η Ελλάδα θα μπορέσει μόνη της να πληρώσει τα χρέη. Και όποιος δεν το μπορεί, είναι εξ ορισμού χρεοκοπημένος. Τώρα θα έπρεπε να καθοριστεί ποια χρηματικά ποσά είναι έτοιμοι οι πιστωτές να θυσιάσουν. Δηλαδή θα πρέπει να βρούμε ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο.

SPIEGEL:Το κράτος που πληρώνει τα περισσότερα είναι η Γερμανία.
Ritschl: Μάλλον κάπως έτσι θα πρέπει να γίνει. Αλλά ήμαστε στο παρελθόν πολύ ανέμελοι. Η βιομηχανική μας παραγωγή κέρδισε πολλά από τις υπέρογκες εξαγωγές. Οι ανθελληνικές θέσεις που προβάλλονται από τα ΜΜΕ εδώ είναι πολύ επικίνδυνες. Μην ξεχνάτε ότι ζούμε μέσα σε ένα γυάλινο σπίτι. Το οικονομικό μας θαύμα έγινε δυνατό αποκλειστικά και μόνο επειδή δεν αναγκαστήκαμε να πληρώσουμε αποζημιώσεις.

SPIEGEL:Η Γερμανία δηλαδή θα έπρεπε να είναι πιο συγκρατημένη;
Ritschl: Η Γερμανία στον 20ό αιώνα άρχισε δυο πολέμους, τον δεύτερο δε τον διεξήγαγε ως πόλεμο αφανισμού και εξολόθρευσης, και στη συνέχεια οι εχθροί της αποποιήθηκαν το δικαίωμα τους εν μέρει ή και καθολικά για αποζημιώσεις. Το ότι η Γερμανία πραγματοποίησε το θαύμα της πάνω στις πλάτες άλλων Ευρωπαίων, δεν το έχουν ξεχάσει οι Έλληνες.

SPIEGEL:Τι εννοείτε; 
Ritschl: Οι Έλληνες ξέρουν τα εχθρικά άρθρα και γνώμες στα γερμανικά ΜΜΕ πολύ καλά. Αν η διάθεση των Ελλήνων γίνει πολύ πιο επιθετική, μπορεί να αναβιώσουν οι παλιές διεκδικήσεις, αρχίζοντας από την Ελλάδα, και αν η Γερμανία ποτέ αναγκαστεί να πληρώσει, θα μας «πάρουν ακόμη και τα σώβρακα». Θα έπρεπε, αντίθετα, να είμαστε ευγνώμονες, να εξυγιάνουμε την Ελλάδα με τα λεφτά μας. Αν εμείς εδώ παίξουμε το παιγνίδι των ΜΜΕ, παριστάνοντας τον χοντρό Εμίλ, που καπνίζει το πούρο του και αρνείται να πληρώσει, κάποτε κάποιοι θα μας στείλουν τους παλιούς λογαριασμούς.

SPIEGEL:Αν μπορούσαμε να διδαχθούμε κάτι από τις εξελίξεις, ποια λύση θα ήταν η καλύτερη για την Ελλάδα και τη Γερμανία;
Ritschl: Οι χρεοκοπίες της Γερμανίας τα περασμένα χρόνια το δείχνουν: το λογικότερο είναι τώρα να συμφωνηθεί μια μείωση του χρέους. Όποιος δάνεισε λεφτά στην Ελλάδα, πρέπει να χάσει ένα μεγάλο μέρος τους. Αυτό θα ήταν καταστροφικό για τις τράπεζες, γι’ αυτό θα ήταν αναγκαίο ένα πρόγραμμα βοήθειας. Μπορεί αυτή η λύση να είναι ακριβή για τη Γερμανία, αλλά έτσι κι αλλιώς θα πρέπει να πληρώσουμε. Κι έτσι θα είχε και η Ελλάδα μια ευκαιρία για μια νέα αρχή.

---

SPIEGEL, 21/6/2011

SPIEGEL: Herr Ritschl, Deutschland tritt in der Debatte über weitere finanzielle Hilfen für Griechenland wie ein Besserwisser auf. Die Bundesregierung handelt mit ihrer Unnachgiebigkeit nach dem Motto "Geld für euch gibt es nur, wenn ihr das macht, was wir verlangen." Ist diese Haltung gerechtfertigt?

Ritschl: Nein, dafür gibt es keine Grundlage.

SPIEGEL: Das dürften die meisten Deutschen anders sehen.

Ritschl: Das mag sein, aber Deutschland hat im 20. Jahrhundert die wohl größten Staatspleiten der jüngeren Geschichte hingelegt. Ihre heutige finanzielle Stabilität und ihren Status als Oberlehrer Europas verdankt die Bundesrepublik allein den USA, die sowohl nach dem Ersten als auch nach dem Zweiten Weltkrieg auf sehr viel Geld verzichtet haben. Das wird leider immer wieder vergessen.

SPIEGEL: Was genau ist damals passiert?

Ritschl: Die Weimarer Republik hat von 1924 bis 1929 auf Pump gelebt und sich das Geld für ihre Reparationsleistungen des Ersten Weltkriegs von Amerika geborgt. Diese Kreditpyramide krachte in der Wirtschaftskrise 1931 zusammen. Das Geld war weg, der Schaden für die USA gigantisch, der Effekt auf die Weltwirtschaft verheerend.

SPIEGEL: Ähnlich war es nach dem Zweiten Weltkrieg.

Ritschl: Da hat Amerika gleich dafür gesorgt, dass nicht wieder hohe Reparationsansprüche an Deutschland gestellt wurden. Bis auf wenige Ausnahmen wurden alle solchen Forderungen auf die lange Bank geschoben, bis zu einer künftigen Wiedervereinigung. Für Deutschland ist das lebenswichtig gewesen, es war die eigentliche finanzielle Grundlage für das Wirtschaftswunder. Zugleich mussten aber die Opfer der deutschen Besetzung in Europa verzichten, darunter auch die Griechen.

SPIEGEL: In der jetzigen Krise sollte Griechenland zunächst 110 Milliarden Euro von den Euro-Staaten und dem Internationalen Währungsfonds bekommen. Jetzt soll ein weiteres Rettungspaket verabschiedet werden, das ähnliche Dimensionen haben dürfte. Es geht also um sehr viel Geld. Wie groß waren denn die deutschen Staatspleiten?

Ritschl: Gemessen jeweils an der Wirtschaftsleistung der USA war allein der deutsche Schuldenausfall in den dreißiger Jahren so bedeutsam wie die Kosten der Finanzkrise von 2008. Im Vergleich dazu ist das griechische Zahlungsproblem eigentlich unbedeutend.

SPIEGEL: Mal angenommen, es gäbe ein globales Ranking der Pleitekönige. Auf welchem Platz würde Deutschland landen?

Ritschl: Deutschland ist Schuldenkaiser: Nach der Schadenshöhe im Vergleich zur Wirtschaftsleistung gerechnet ist Deutschland der größte Schuldensünder des 20. Jahrhunderts - wenn nicht überhaupt der jüngeren Finanzgeschichte.

SPIEGEL: Selbst Griechenland kann nicht mit uns mithalten?

Ritschl: Nein, das Land spielt an sich eine nebensächliche Rolle. Nur die Ansteckungsgefahren auf andere Euro-Länder sind das Problem.

SPIEGEL: Die Bundesrepublik gilt als Inbegriff der Stabilität. Wie oft war Deutschland denn insgesamt pleite?

Ritschl: Das kommt darauf an, wie man rechnet. Allein im vergangenen Jahrhundert mindestens drei Mal. Nach dem ersten Zahlungsausfall in den dreißiger Jahren wurde der Bundesrepublik 1953 von den USA ein Schuldenschnitt - im Englischen "Haircut" - verpasst, der das Schuldenproblem von einem voluminösen Afro-Look auf eine Vollglatze reduzierte. Seitdem stand Deutschland glänzend da, während sich die anderen Europäer mit den Lasten des Weltkriegs und den Folgen der der deutschen Besetzung abrackerten. Und selbst 1990 kam es noch zu einem Schuldenausfall.

SPIEGEL: Wie bitte?

Ritschl: Ja, der damalige Kanzler Helmut Kohl weigerte sich damals, das Londoner Abkommen von 1953 umzusetzen. Darin war festgeschrieben, dass die deutschen Reparationszahlungen aus dem Zweiten Weltkrieg im Falle einer Wiedervereinigung neu geregelt werden. Man hat nur die Bedienung kleiner Restbeträge abgewickelt. Dabei ging es aber um minimale Summen. Reparationen hat Deutschland nach 1990 nicht gezahlt - von den Zwangsarbeiterentschädigungen mal abgesehen - und auch die im Zweiten Weltkrieg aus den besetzten Ländern herausgepressten Kredite und Besatzungskosten nicht getilgt. Auch gegenüber Griechenland nicht.

SPIEGEL: Anders als 1953 in Deutschland geht es bei der aktuellen Diskussion über die Rettung Griechenlands ja weniger um einen "Haircut" als vielmehr um eine Verlängerung der Laufzeiten der Staatsanleihen, also eine "weiche Umschuldung". Kann man dann überhaupt von einer drohenden Pleite sprechen?

Ritschl: Auf jeden Fall. Selbst wenn ein Land nicht zu hundert Prozent blank ist, kann es pleite sein. Genau wie in den fünfziger Jahren im Falle Deutschlands ist es illusorisch zu glauben, die Griechen könnten ihre Schulden jemals alleine abtragen. Und wer das nicht schafft, ist eben pleite. Nun muss festgelegt werden, wie hoch die Ausfallquote der Staatsanleihen ist, auf wie viel Geld die Gläubiger des Landes also verzichten müssen. Es geht dabei vor allem darum, den Zahlmeister zu finden.

SPIEGEL: Der größte Zahlmeister dürfte Deutschland sein.

Ritschl: Darauf läuft es wohl hinaus, aber wir waren auch reichlich sorglos - und unsere Exportindustrie hat von den Aufträgen gut gelebt. Die Anti-Griechenland-Stimmung, die in vielen deutschen Medien verbreitet wird, ist hochgefährlich. Und wir sitzen im Glashaus: Nur durch den weitgehenden Schulden- und Reparationsverzicht seiner Kriegsopfer aus dem Zweiten Weltkrieg ist Deutschlands Wiederaufstieg möglich geworden.

SPIEGEL: Deutschland sollte sich also mehr zurückhalten?

Ritschl: Deutschland hat im 20. Jahrhundert zwei Weltkriege begonnen, den zweiten davon als Vernichtungs- und Ausrottungskrieg geführt - und anschließend haben die Feinde die Reparationszahlungen ganz oder in beträchtlichem Umfang erlassen. Dass die Bundesrepublik ihre wirtschaftliche Blüte der Gnade anderer Völker verdankt, hat auch in Griechenland niemand vergessen.

SPIEGEL: Wie meinen Sie das?

Ritschl: Die Griechen kennen die feindlichen Artikel aus deutschen Medien sehr gut. Wenn die Stimmung im Land umschlägt, alte Forderungen nach Reparationszahlungen laut und auch von anderen europäischen Staaten erhoben werden und Deutschland diese je einlösen muss, werden wir alle bis aufs Hemd ausgezogen. Da könnten wir im Vergleich dankbar sein, Griechenland auf unsere Kosten luxuszusanieren. Wenn wir hier der Stimmungsmache folgen und den dicken Emil geben, der die Zigarre pafft und nicht zahlen will, dann werden irgendwann die alten Rechnungen wieder präsentiert.

SPIEGEL: Wenigstens zum Schluss noch ein paar versöhnliche Töne: Wenn Sie eine Lehre aus der Geschichte ziehen, welche Lösung wäre derzeit die beste für Griechenland - und Deutschland?

Ritschl: Die Pleiten Deutschlands im vergangenen Jahrhundert zeigen: Das Vernünftigste ist, jetzt einen echten Schuldenschnitt zu machen. Wer Griechenland Geld geliehen hat, müsste dann auf einen beträchtlichen Teil seiner Forderungen verzichten. Das würden einige Banken nicht verkraften, also müsste es neue Hilfsprogramme geben. Für Deutschland könnte das teuer werden, aber zahlen müssen wir so oder so. Und immerhin hätte Griechenland dann die Chance auf einen Neuanfang.

Ο Albrecht Ritschl είναι καθηγητής της ιστορίας της οικονομίας στο London School of Economics

Ρε παιδιά πώς μπλέξαμε έτσι;

Με τη γίδα στην πλάτη

του Γιάννη Πρετεντέρη, ΤΑ ΝΕΑ, 3/4/2013

Επειδή πολλά ακούω τελευταία για «τις διεφθαρμένες πολιτικές ελίτ του Νότου» και για «οικονομίες-καζίνα», θέλω να καλωσορίσω την ενάρετη τρόικα που έρχεται σήμερα με μια ωραία, διδακτική ιστορία.

Οχι, δεν μιλάω για την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, της οποίας διερευνάται από τη γαλλική Δικαιοσύνη ενδεχόμενη εμπλοκή σε μια αμφιλεγόμενη υπόθεση οικονομικού συμβιβασμού με το Δημόσιο του Μπερνάρ Ταπί. [Παρότι ακόμη και στο σπίτι της μπούκαρε προ εβδομάδων η Αστυνομία...]

Εννοώ τον διδάσκαλο του πολιτικού ήθους και τον αρχιτέκτονα της οικονομικής ορθότητας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Τον Αγιο Πολιούχο της τρόικας.

Αν δεν απατώμαι, είναι ο μοναδικός προβεβλημένος ευρωπαίος πολιτικός εκ των παρισταμένων που έχει πιαστεί με τη γίδα στον ώμο - πριν ακόμη και από τον Ακη!..

Θυμίζω ότι ο Σόιμπλε διεδέχθη το 1998 τον Χέλμουτ Κολ στην προεδρία της CDU. Ηταν ο αδιαμφισβήτητος διάδοχός του και πιθανός επόμενος καγκελάριος.

Το 1999 όμως ξέσπασε το σκάνδαλο των παράνομων εκλογικών χορηγιών προς το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, που αποκάλυψε ένα περίπλοκο και αδιαφανές σύστημα διπλών βιβλίων, μαύρων ταμείων και αδιαφανών συναλλαγών.

Το σκάνδαλο αφορούσε κυρίως τον Κολ. Τον οποίο κρέμασε στα μανταλάκια ακόμη και η (ανερχόμενη τότε) Ανγκελα Μέρκελ.

Στο πλαίσιο της έρευνας, όμως, ο Σόιμπλε παραδέχτηκε ότι το 1994 είχε πάρει εκατό χιλιάδες μάρκα εκλογική χορηγία σε ρευστό (!) από έναν γερμανό έμπορο όπλων που κατοικούσε στον Καναδά.

Υποτίθεται ότι τα πήρε «για το κόμμα» - αν και ο τότε ταμίας του κόμματος διέψευσε την εκδοχή του...

Το βέβαιο είναι ότι στις 10 Φεβρουαρίου 2000 ο Σόιμπλε αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την προεδρία του κόμματος λόγω της εμπλοκής του στο σκάνδαλο.

Ο Κολ υποχρεώθηκε να επιστρέψει χρήματα (τα οποία μάζεψε για λογαριασμό του το κόμμα...) και η έρευνα έκλεισε άρον άρον, χωρίς το σκάνδαλο να διαλευκανθεί ποτέ πλήρως.

Προφανώς το κουκούλωμα αφορούσε κυρίως τον Κολ, αλλά από κοντά ποτίστηκε και ο Σόιμπλε.

Ποτίστηκε τόσο ώστε το 2004 δεν μπόρεσε να είναι υποψήφιος για την Προεδρία της Δημοκρατίας λόγω «βεβαρημένου παρελθόντος» στην υπόθεση των μαύρων χορηγιών.

Ξέρετε ποιος επικαλέστηκε την εμπλοκή του στο σκάνδαλο για να τον αποκλείσει;

Η διάδοχός του στην ηγεσία του κόμματος Ανγκελα Μέρκελ. Η οποία δεν τον θεώρησε αρκετά έντιμο για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά τον έχρισε λίγο αργότερα υπουργό Εσωτερικών και μετά Οικονομικών.

Να συμφωνήσω λοιπόν μαζί του για «τις διεφθαρμένες πολιτικές ελίτ του Νότου» που ευθύνονται για την κρίση των χωρών τους.

Αλλά μήπως θα έπρεπε πρώτα να πετάξει τη γίδα από την πλάτη;

Κουβεντιάζοντας με τον Ανδρέα

του Σακελλάρη Σκουμπουρδή, Athens Voice, 4/4/2013

[...]

Πληροφορηθήκαμε εσχάτως ότι ο παλαίμαχος δημοσιογράφος κ. Γιάννης Καψής, φίλος και υπουργός του Ανδρέα Παπανδρέου, παραδίδει εμπιστευτικά στο κοινό του το βιβλίο «Κουβεντιάζοντας με τον Ανδρέα – Ρητά και Απόρρητα». Δεν είναι έκπληξη ότι πρόκειται για μια αγιογραφία χωρίς αιδώ. Από πολύ παλιά ο κ. Καψής είχε πάθει έρωτα με τον Μεγάλο, που ποτέ δεν κρυβόταν. Άλλωστε, η πλειστόκαινος δεινοσαυρική εποχή της καθ’ ημάς δημοσιογραφίας, ακόμα είναι εδώ, συνοδό φαινόμενο του κυρίαρχου εθνικού Ισλάμ. Ποιος δεν θυμάται τον αείμνηστο Κακαουνάκη να λέει «εμείς είμαστε δημοσιογράφοι της από δω παρατάξεως και οι άλλοι είναι της από κει παρατάξεως». Έτσι γραφόταν η επικαιρότητα και η Ιστορία στα ραγιάδικα μπουλούκ ασκέρια. Στις κανονικές χώρες ο δημοσιογράφος είναι μόνο της ενιαίας δημοσιογραφικής παρατάξεως. Το να λες π.χ. είμαι κομμουνιστής δημοσιογράφος, είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο, οπουδήποτε προηγείται η αριθμητική της βασκανίας. Επειδή η δημοσιογραφία νοείται μόνο ως μη εξαρτημένη από άνωθεν επιταγές και δεσμεύσεις. Έτσι, λοιπόν, ο κ. Καψής ασκούσε «δημοσιογραφία» Ανδρεϊκή, ένα πράμα. Όσο και αν επικαλεστεί το ότι από ένα σημείο και πέρα ήταν πλέον πολιτικός και όχι δημοσιογράφος, το ζήτημα αυτό παραμένει ανοιχτό. Ας πάρουμε μια ιδέα από αυτό το άσμα ηρωικό και πένθιμο.

«Μισοξαπλωμένος στα μαξιλάρια του. Ανέπνεε με δυσκολία. Το βλέμμα καρφωμένο στο άπειρο. Τι να έβλεπε; Είχα ακουμπήσει άθελά μου το χέρι μου στα σκεπάσματα. Κάποια στιγμή μού το έσφιξε με το δικό του χέρι. Ανατρίχιασα. Έκαιγε από τον πυρετό. Ένιωθα τα κόκαλα του χεριού που τα είχε εγκαταλείψει η σάρκα.
- Πες μου, πώς πάνε τα εθνικά μας προβλήματα;
Αναστατώθηκα. Η φωνή του έφερε στη σκέψη την κραυγή “Η Ελλάδα στους Έλληνες”. Πού βρήκε τη δύναμη; Το βλέμμα του αγριεμένο. Έβλεπε τον Χάροντα και του αντιστεκόταν.
- Πρόεδρε, άφησέ τα αυτά. Να σου περάσει ο πυρετός και θα τα ξαναπούμε.
- Πες μου τώρα... Θέλω να μάθω...
Είχα ζαρώσει δίπλα του. Στα λόγια του στυλώθηκα. Το μεγαλείο ενός ανθρώπου που, βλέποντας το τέλος να πλησιάζει, σκέψη άλλη δεν είχε παρά την Ελλάδα, με είχε συνεπάρει».

Η μινόρε σάλτσα φυσικά και δεν θα μπορούσε να λείψει. Κατ’ εικόνα και ομοίωση του Μεγάλου, που ήξερε ακόμα και (κυρίως) στην πολιτική του ανάλυση να μην απευθύνεται στο μυαλό, αλλά στην καρδιά. Άλλωστε δεν είχε ακουστεί τυχαία στην προεκλογική Πλατεία της Καβάλας (Ιούνιος 1989) το βαρυσήμαντο σύνθημα: «Στου λαού την καρδιά, δεν χωράει η Δεξιά».

«…- Πείτε µας δυο λόγια... Τι αισθάνεστε που έφυγε ο πρόεδρος;
Ένας λυγµός. Ένας βαθύς λυγµός. Δεν έχει ακόµη κοπάσει...
- Όταν τόσοι πολλοί προσπαθούν να τον σφετερισθούν, να τον αντιγράψουν, αγνοώντας ότι ο Ανδρέας διδάσκει αλλά δεν αντιγράφεται. Και τα θλιβερά κακέκτυπα αποτελούν τη χειρότερη υπηρεσία για την αξιολόγηση της πολιτικής υποθήκης του.
- Όταν άλλοι προσπαθούν να τον αµαυρώσουν, προσφέροντας την πιο µεγάλη υπηρεσία, µιας και η µεγαλοσύνη των µεγάλων µετριέται στη σκιά τους, όπως λέει κι ο ποιητής.
- Όταν έχει έλθει η στιγµή να λεχθούν και τα απόρρητα, αν όχι όλα, αρκετά, ώστε ο ιστορικός του µέλλοντος να φθάσει κοντά στην αλήθεια...
Τότε και η πιο µικρή λεπτοµέρεια έχει τεράστια σηµασία».

Στα τηλεοπτικά δελτία, ο κ. Καψής έλεγε προχτές για όσους μέμφονται τον μεγάλο εκλιπόντα: «Έχει σήμερα τα χάλια της Υγεία. Φταίει ο Αντρέας, που έφτιαξε το ΕΣΥ; Υπάρχει αναξιοκρατία. Ο Αντρέας που έφτιαξε το ΑΣΕΠ, φταίει;». Ε, φυσικά, γιατί να φταίει ο Αντρέας, που τόσο πονούσε για την Ελλάδα, όταν αργόσβηνε βασανιστικά. Και ευτυχώς που ήταν παρών ο κ. Καψής για να το αποτυπώσει και να μας το αναμεταδώσει.

Δεν ξέρουμε πόσο πειστικά ακούγονται σήμερα όλα αυτά τα επικολυρικά, από τη στιγμή που σταδιακά αποκαλύπτεται ότι η σημερινή χρεοκοπία έρχεται σφαιράτη, δρομολογημένη από την εποχή του Αντρέα. Αυτός, με το Πατριωτικό και Κοινωνικό ΠΑΣΟΚ του, ήρθε και υποσχέθηκε δύο πράγματα: «υπερήφανη εξωτερική πολιτική», και «καλύτερη τύχη για τους μη προνομιούχους».

Πλέον ο κόσμος έχει χωνέψει αυτό που ο κ. Καψής αδυνατεί να καταγράψει. Ότι το μεν «Πατριωτικό», με τις μακεδονικές του κορόνες, με τα «ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα», με την αποχώρηση από τον ΟΗΕ και το Εμπάργκο, υποθήκευσε διπλωματικά την υπερήφανη πατρίδα. Κλασικό ποντίκι που βρυχάται, με τα ΟΧΙ και τα γιούργια. Το δε «Κοινωνικό», «φτωχοποίησε» τους μη προνομιούχους και υποθήκευσε δημοσιονομικά τη χώρα.

Κυρίως, όμως, παρά τις αγιογραφικές κορόνες, ο κόσμος έχει χωνέψει ότι η ηθική χρεοκοπία μας, που έφερε όλα τα σημερινά χάλια, έχει όνομα και διεύθυνση. Και παντού διάχυτο, στην αρχή, στη μέση, στο τέλος, βρίσκεται το εικόνισμα του Μεγάλου. Τα μεγάλα πτερόεντα έπη του υπερίπτανται της κοινωνίας μας και τη συγκλονίζουν. «Είπαμε, κύριε Μαυράκη, να κάνουμε ένα δωράκι στον εαυτό μας, αλλά όχι και 500 εκατομμύρια!» δείχνοντας ακριβοδίκαια πόση πρέπει να είναι η σωστή διαφθορά, πέραν της οποίας έχουμε διαφθορά μη σωστή.

«Δεν υπάρχουν θεσμοί, υπάρχει μόνο κυρίαρχος λαός!». Και φυσικά υπάρχω κι εγώ ο Μεγάλος, που ο κυρίαρχος λαός μου έχει λογικά εκχωρήσει το δικαίωμα να τον ερμηνεύω αυθεντικά και να ενεργώ όταν χρειάζεται για λογαριασμό του, πέρα από τους τετριμμένους θεσμούς…

Το έχουμε αλλού καταγράψει με πολλά παραδείγματα. Δεν ξηλώνεται ηθικά και δεν αποκαθηλώνεται το Τοτέμ από το βάθρο, όπου το προσκυνάμε; Τότε, ούτε θα γκρεμίζεται το Πελατειακό Ιδιωτικό Παρακράτος (που μας κατέστρεψε και ακόμα μας βυθίζει στο χάος), που ο Μεγάλος ίδρυσε, θεμελίωσε, ανέπτυξε. Και του διασφάλισε τη μακροημέρευση, διά του εκδημοκρατισμού της διαφθοράς, με την ανοχή στην ανομία των δικών μας παιδιών. Στο ίδιο κλίμα, η πολωτική λογική των γαλάζιων και πράσινων καφενείων και το απότοκο μίσος, που ασκόπως έφερνε απέναντι Καλαμπόκες και Τεμπονέρες. Όπως και η γελοία αυριανοτομπρική λογική ότι το «αντιδεξιό μίσος» κατά του δεξιού είναι «αριστερό», αποτέλεσε πρόδρομο φαινόμενο του Ποικιλόχρου Ακροδεξιού Φαινομένου.

Σίγουρα υπάρχει ένα ευρύ κοινό που περιμένει με δίψα το πόνημα του κ. Καψή. Κυρίως για να θυμηθεί τα περασμένα μεγαλεία και να ξανανιώσει υπερήφανος Έλληνας. Να θυμηθεί τις μεγάλες στιγμές του Ελληνισμού, τις ιαχές στις προεκλογικές φιέστες του πολιτικού νεαντερταλικού Ισλάμ. Όταν ο Αντρέας έκανε έρωτα με τους δοτικούς οχλοπολτούς, ραντίζοντάς τους με τα μεγάλα λόγια του.
Βέβαια, ο συγγραφέας θα επικαλεστεί ότι ήταν μύστης της εξωτερικής πολιτικής και αυτά τα κόλπα δεν τα ήξερε καλά. Και θα του απαντήσει κανείς ότι ο Λαϊκισμός είναι ενιαίος, τόσο εντός όσο και εκτός. Γιατί και στη Διπλωματία διέπρεψε ο Μεγάλος. Τόσο που πολύ τον θαύμασε ο κ. Καψής. Μιλάμε για «βλέποντας και κάνοντας» και ό, τι να ’ναι ας κάτσει.

Ντεμέκ θεωρία των παιγνίων, χωρίς εθνική στρατηγική, πάντα φέρνει σταθερή υποχώρηση θέσεων και μοιραία εθνική μειοδοσία. Ηρωική «υπερήφανη» εξωτερική πολιτική με φοβερούς φουνταριστούς Παπούλια και Καψή, είναι κάτι το θεαματικό. Αλλά τελικά είναι απλώς bon pour l’ orient, φανταχτερή για υπανάπτυκτους ιθαγενείς, αλλά σταθερά ζημιογόνα «διπλωματία».

Οι μόνες φορές που κάτι θετικό πετύχαμε, ήταν η σταθερή οραματική προσήλωση σε εφικτό στόχο, χωρίς θέαμα, με πολλή ουσία, κάτι που δεν ταιριάζει σε εθνικούς τζογαδόρους. Έτσι μπήκαμε στην ΕΟΚ, έτσι μπήκαμε μετά στην ΟΝΕ, έτσι βάλαμε και την Κύπρο στην ασφαλή ευρωπαϊκή αγκαλιά. Αντίθετα, ο Αντρέας δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το Μακεδονικό ως ιδιοτελή μοχλό, μόνο για να βάλει τρικλοποδιά στον Μητσοτάκη και να ανακαταλάβει την εξουσία. Αν και διέβλεπε μάλιστα ότι κατά βάθος έτσι ξόδευε τζάμπα διπλωματική ενέργεια, που θα αποδεικνυόταν αργότερα πολύτιμη για το Αιγαίο (Ίμια, γκρίζες ζώνες κ.λπ.)...

Εντάξει, όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Μας τέλειωσε ο Αυριανισμός, μας πέρασε ο Χριστοδουλισμός, μας ήρθε ο Αγανακτισμός. Το Ισλάμ είναι εδώ, ενωμένο, δυνατό. Το μεγάλο Τοτέμ έχει φύγει. Αλλά τώρα στο πόδι του έχουνε αμοληθεί τα γατάκια του Νεολαϊκισμού, αντάξια του επιπέδου μας. Είχαμε τον αμέριμνο ανωφελή Κωστάκη («Εκτιμώ βαθιά τον Ανδρέα Παπανδρέου») που έφερε την καταστροφή. Και τον Γιωργάκη, που δεν μπόρεσε να τη μαζέψει και να πετύχει το θαύμα του νέου πατροκτόνου Οιδίποδα. Τώρα που κωλοτούμπαρε ο Σαμαράς, υπάρχουν Καμμένοι, Αλέξηδες, Μιχαλολιάκοι. Κάτι τέτοιους ο Μεγάλος μια μπουκιά θα τους έκανε, αν στηνότανε ένας ιστορικός διαγωνισμός Λαϊκισμού. Αλλά τώρα αυτούς έχουμε, με αυτούς χορεύουμε. Το Ποικιλόχρουν Ακροδεξιό Φαινόμενο μπαίνει σε νέα φάση ωριμότητας, χωρίς τον Αντρέα του, ο οποίος περνάει πλέον στο Πάνθεον του Διεθνούς Λαϊκισμού, μαζί με άλλους μεγάλους ιδρυτές ευαγών Μπανανιών.

Ας το καταλάβουν, πάντως, όλοι αυτοί οι ηθοποιοί δευτέρας διαλογής, ο Ανδρέας ο Λεοντόκαρδος ήταν άφθαστος. Όταν ανέβαινε στο πάλκο, δονούνταν σύγκορμο και έκλαιγε το έθνος, γιατί την έπαιζε τη show business στα δάχτυλα. Πώς να τον ξεπεράσεις, Καραμήτρο; Πού πάτε, χωρίς αυτογνωσία, ψωνισμένα μωροφιλόδοξα γατάκια; Διαβάστε, λοιπόν, το «Κουβεντιάζοντας με τον Αντρέα», μπας και κλέψετε καμιά καλή ιδέα.

Ακτιβιστής του αυτονόητου

του Θάνου Τζήμερου, 31/7/2012

Έχασα το βιβλιάριο υγείας του πρώην ΤΕΒΕ, που κάποιος γνήσιος Έλληνας ονόμασε ΟΑΕΕ αγνοώντας προφανώς την απέχθεια των προγόνων μας (κι όχι μόνο) για τη χασμωδία. Κι επειδή πρέπει να κάνω κάποιες εξετάσεις, καθώς το προεκλογικό ξεθέωμα έχει αφήσει… κατάλοιπα (ελπίζω να είναι μόνο ψυχοσωματικά) πήγα στον ΟΑΕΕ (μα δεν είναι γελοίο αυτό το αρκτικόλεξο;) να βγάλω άλλο. Φυσικά χρειάζονται βεβαιώσεις, υπεύθυνες δηλώσεις, φωτογραφίες, φωτοτυπίες επικυρωμένες κ.λ.π. - ίδια γεύση, ο υπολογιστής και η διασύνδεση είναι άγνωστες έννοιες σ’ αυτά τα ευαγή ιδρύματα. Μέσα σ’ εκείνα που ζητούσαν ήταν και αντίγραφο δήλωσης στην Αστυνομία για την απώλεια του βιβλιαρίου. 

Τι να κάνω, πάω στην Αστυνομία και συμπληρώνω τη δήλωση απώλειας. Κλασικό σκηνικό – ο πάγκος στον διάδρομο για να συμπληρώνει ο πολίτης όρθιος και λίγο σκυφτός, το στυλό με το κορδόνι - μην τυχόν το κλέψεις, λες και θα δυσκολευτεί κάποιος να κόψει το κορδόνι και διάφοροι με πολιτικά να περιφέρονται με έναν καφέ στο χέρι και αναμμένο τσιγάρο – η απαγόρευση του καπνίσματος δεν ισχύει εδώ… Πόρκα μιζέρια! Ένας νεαρός στο γραφείο του αξιωματικού Υπηρεσίας παραλαμβάνει τη δήλωση, την πρωτοκολλεί σε ένα χαρτόνι που υποθέτω ότι έπαιζε τον ρόλο του βιβλίου πρωτοκόλλου και βγάζει να γράψει κάτι. Το γράφει και μου το δίνει, οπότε εξελίσσεται ο εξής διάλογος:

- Αυτός είναι ο αριθμός πρωτοκόλλου σας κι αυτό το τηλέφωνο της Υπηρεσίας. Πάρτε τηλέφωνο να μάθετε πότε θα είναι έτοιμη η βεβαίωση, μέσα σε 10 εργάσιμες μέρες!”

- Δεν κατάλαβα, χρειάζονται 10 μέρες για να μου δώσετε ένα χαρτί που να βεβαιώνει ότι σας παρέδωσα ένα άλλο χαρτί;

- Αυτή την προθεσμία δίνει ο νόμος.

- Ο νόμος λέει έως 10 εργάσιμες. Έως σημαίνει από τώρα έως... Μπορείτε να μου πείτε για ποιον λόγο δεν μπορώ να το πάρω τώρα; Μια σφραγίδα είναι! Γιατί θα πρέπει να ξαναρθώ;

- Και τι θα πάθετε αν ξαναρθείτε;

- Εσείς θα πάθετε αγαπητέ! Γιατί κάθε χαμένη μέρα εργασίας από την ιδιωτική οικονομία, στερεί τη δουλειά μου από έσοδα και το Δημόσιο από φόρους! Θα το καταλάβετε ποτέ;

- Τι να σας κάνω κύριε, υπάρχει και μια διαδικασία.

- Και ποια είναι η διαδικασία;

- Πρέπει να το πάτε στο απέναντι γραφείο.

- Θα το πάω τώρα.

Παίρνω λοιπόν τη δήλωση απώλειας και πηγαίνω στο απέναντι γραφείο. Ο υπάλληλος (αστυνομικός; και οι δύο με πολιτικά ήταν) μου λέει “εγώ δεν μπορώ να δώσω την βεβαίωση – να πάτε στο απέναντι γραφείο (εκεί που ήμουνα) να του πείτε να την περάσει στον υπολογιστή”. Ξαναπηγαίνω στον “πρόθυμο” του πρώτου γραφείου και του λέω “είπε ο απέναντι να την περάσετε στον υπολογιστή”. Φαίνεται ότι ο απέναντι θα ήταν ανώτερος, γιατί σηκώθηκε, πήγε σε ένα διπλανό γραφείο, με έναν προφανώς κοινόχρηστο υπολογιστή, και σε δυό λεπτά είχα τη βεβαίωση έτοιμη, σφραγισμένη από τον “απέναντι”. Αν δεν έκανα όλη αυτή την κουβέντα θα περίμενα να περάσουν 10 εργάσιμες.

Με όλα τα χαρτιά παραμάσχαλα πηγαίνω ξανά στον ΟΑΕΕ (μα δεν είναι πολύ γελοίο αυτό το όνομα;). Από την πρώτη φορά που πήγα, είχα διακρίνει στην πίσω σειρά γραφείων, σε ένα γραφειάκι που ήταν προφανές ότι μπήκε “τσόντα” δίπλα σε ένα άλλο, με εντελώς άδεια επιφάνεια, εκτός από ένα ποτήρι με φραπέ, μια χυμώδη ξανθειά με πλούσια κόμη, οποία κοιτούσε με απλανές βλέμμα το υπερπέραν και με το αριστερό χέρι έκανε στα μαλλιά της μια κίνηση ανάμεσα σε αυτοχάιδεμα, ξύσιμο και ξεψείρισμα. Εντυπωσιάστηκα όταν ξαναγυρνώντας στο γκισέ του ΟΑΕΕ μετά από 40’ περίπου, την βρήκα εκεί, στην ίδια ακριβώς θέση με έναν δεύτερο φραπέ, να κοιτάει ξανά το υπερπέραν με το χέρι στα μαλλιά σταθερά σ’ αυτή την υβριδική δραστηριότητα.

Στον ΟΑΕΕ διαπίστωσα ότι δεν είχαν περάσει τα χρόνια ασφάλισης πριν το 1995. Είμαι “στο κουρμπέτι” ασφαλισμένος από 17 χρονών και τους έβαλα να ψάξουν το παρελθόν μου. Όντως το βρήκαν στο αρχείο, σε ένα φάκελο που είχε σταλεί εδώ και 15 χρόνια από το ΤΕΒΕ του Βόλου, αλλά κανένας δεν σκέφτηκε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει τα χειρόγραφα στοιχεία να περαστούν στο σύστημα. (Υποθέτω ότι και άλλοι θα έχουν ανακαλύψει το ίδιο κενό.) Μ’ αυτά τα πήγαινε – έλα, το ψάξιμο με τα χαρτιά, την έκδοση καινούργιου βιβλιάριου πέρασε ένα μισάωρο. Η ξανθειά σταθερή στην θέση της και στην απραξία της, η οποία διακόπηκε μόνο για να στείλει ένα μήνυμα από το κινητό. Τελειώνοντας τα δικά μου (με εξυπηρέτησαν δυο νέα παιδιά που ήταν και πρόθυμα και ευγενικά και κατατοπισμένα) δεν κρατήθηκα και ρώτησα τον γκουρού στο βάθος: “συγνώμη, της λέω, εσείς με τι ακριβώς ασχολείστε;”

- Mε τι ασχολούμαι τώρα ή γενικώς; (το εξειδίκευσε).

- Γενικώς, διότι εδώ και μια ώρα δεν ασχολείστε με τίποτε απολύτως.

- Και τι σας ενδιαφέρει εσάς;

- Με ενδιαφέρει γιατί εγώ σας πληρώνω - και ειδικώς και γενικώς.

- Εγώ δεν είμαι υπάλληλος είμαι εργολάβος!

(Επειδή με την όρο «εργολάβος» θα περίμενε κανείς να δει έναν προγάστορα μπετατζή κι όχι μια χυμώδη ξανθειά, να διευκρινίσω ότι «εργολάβος» λέγεται το καινούργιο κόλπο με το οποίο προσλαμβάνουν συμβασιούχους χωρίς να ονομάζονται συμβασιούχοι.)

- Μπορώ να μάθω ποιο ακριβώς έργο έχετε αναλάβει;

- Ρωτήστε την προϊσταμένη μου την κυρία Φ…κη.

- Εσείς δεν ξέρετε;

- Δεν μπορώ να σας πω.

- Τουλάχιστον εκτιμώ την εχεμύθειά σας.

Ρωτάω την προϊσταμένη της:

- Μπορείτε να μου πείτε με τι ασχολείται η κυρία;

- Δεν σας ενδιαφέρει κύριε!

- Για να σας ρωτάω, με ενδιαφέρει!

- Με ποια ιδιότητα ρωτάτε;

- Με την ιδιότητα του ασφαλισμένου - εργοδότη σας! Από τις δικές μου εισφορές βγαίνουν οι δικοί σας μισθοί και τα συμβόλαια εργολαβίας που υπογράφει ο ΟΑΕΕ. Μπορώ να μάθω για ποια εργολαβία θα πληρώσω;

- Να ρωτήσετε την προϊσταμένη του τμήματος την κα Μπ….η, στον 2ο όροφο, εγώ δεν μπορώ να σας πω.

Πηγαίνω στον 2ο, στην προϊσταμένη της προϊσταμένης για να λύσω το μέγα μυστήριο του συμβολαίου που ανέλαβε η ξανθειά, η οποία μου λέει το εξής απίθανο:

- Δεν ξέρω με τι ασχολείται η κυρία Κα…..λη! (έτσι λέγεται η ξανθειά).

- Ακούω καλά; Είναι υφιστάμενή σας, την βλέπετε κάθε μέρα να έρχεται και να κάθεται σε ένα γραφείο και δεν μπήκατε στον κόπο να τη ρωτήσετε με τι ασχολείται; Δεν έχετε δουλειές να της αναθέσετε; Να περάσει π.χ. στο σύστημα τα χειρόγραφα αρχεία που ποιος ξέρει πόσα χρόνια θα σκονίζονται στα ράφια σας! Δεν σας ενημέρωσαν ότι θα έρθει μια καινούργια και θα κάνει αυτό κι αυτό;

- Δεν είναι δική μου υφιστάμενη διότι την έχει προσλάβει η… Επιτελική Διεύθυνση (από τίτλους ο ΟΑΕΕ, άλλο καλό…) και αρμόδια είναι η κυρία Τ….α, στον 1ο όροφο.

Όπως φαντάζεστε, σε λίγο βρέθηκα να “συζητάω” με την κα Τ….α, για να πληροφορηθώ ότι το εμβριθές βλέμμα που εστίαζε στο υπερπέραν ήταν φρέσκια πρόσληψη και να ακούσω νέο γύρο παραδοξοτήτων:

- Η πρόσληψη της κας Κα….λη συμφέρει στον ΟΑΕΕ διότι είναι και η ίδια ασφαλισμένη και πληρώνει εισφορές!

- Μεγαλοφυές! Να μας προσλάβετε στον ΟΑΕΕ ως εργολάβους, να μας πληρώνετε, για να σας πληρώνουμε τις εισφορές! Έτσι θα λυθεί με τη μία και το πρόβλημα της ανεργίας και το πρόβλημα των εσόδων του ΟΑΕΕ! Πώς δεν σκεφθήκατε να το γενικεύσετε! Υποθέτω ότι θα κάνουμε κάποια δουλειά σαν της κυρίας Κα….λη.

- Κι εσείς πού ξέρετε τι έκανε όλη την ημέρα η κα Κα….λη; Μπορεί να είχε κουραστεί και τώρα να ξεκουράζονταν!

- Μα ακριβώς αυτό θέλω να μάθω - τι έκανε - και δεν μου λέει κανένας!

- Δεν μπορώ να σας πω κύριε! Αν δεν σας εξυπηρέτησε, κάντε μια έγγραφη καταγγελία να σας απαντήσουμε!

Πέρασα ένα άλλο δημιουργικό τέταρτο με την κα Τ….α προσπαθώντας να καταλάβω αν το είδος HOMO SAPIOS του Δημοσίου οφείλεται σε ανάλογο DNA που σε ωθεί να βρίσκεις δουλειές λουφαδόρικες ή οφείλεται σε μετάλλαξη μετά από πολλά χρόνια μισθοδοτούμενης απραξίας. Δεν έχω βγάλει συμπέρασμα. Έχω σκοπό όμως, τουλάχιστον το μυστήριο της εργολαβίας της ξανθειάς να το λύσω. Αύριο θα απευθυνθώ στην... Επιτελική Διεύθυνση του ΟΑΕΕ – μέχρι και στον... αρχιστράτηγο του ΟΑΕΕ θα φτάσω - και θα σας ενημερώσω για τη συνέχεια. Οψόμεθα.

Υ.Γ. 1 Σχεδιάζουμε στο νέο site ολόκληρη ενότητα με ανάλογες ιστορίες παραλόγου και μυστηρίου της Δημόσιας Διοίκησης. Και μια ομάδα νομικών που θα τα ψάχνει και θα τα ξεψαχνίζει. Μην καταθέτετε τα όπλα!

Υ.Γ. 2 Τα πλήρη ονόματα του... management team του ΟΑΕΕ τα έχω, και είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου.

O λαβύρινθος των οφσόρ

Καρανίκας Χάρης, Marina Walker Guevara, ΤΑ ΝΕΑ, 4/4/2013

Για πρώτη φορά στην ιστορία μία τόσο μεγάλη διαρροή στοιχείων των προσώπων που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία των οφσόρ βλέπει το φως της δημοσιότητας.

Μυστικότητα προς Πώληση: Μέσα στον Παγκόσμιο Λαβύρινθο Χρημάτων των Υπεράκτιων Εταιρειών. Αυτό είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα και πολύπλοκα πρότζεκτ που ανέλαβε ποτέ η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists - ICIJ), μία μη κερδοσκοπική οργάνωση που αποτελείται από 160 δημοσιογράφους σε 60 διαφορετικές χώρες του πλανήτη.

ΟΙ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ. Το εγχείρημα αυτό έχει ως στόχο να αποκαλύψει το καλύτερα κρυμμένο μυστικό των φορολογικών παραδείσων: τους πραγματικούς ιδιοκτήτες των οφσόρ εταιρειών. Με τη σειρά ερευνών που θα δημοσιευθούν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, οι αναγνώστες των «ΝΕΩΝ» θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τους απόκρυφους μηχανισμούς και τους παίκτες-κλειδιά της υπεράκτιας οικονομίας - κάτι που δεν ήταν δυνατόν μέχρι στιγμής ούτε για τις ελεγκτικές Αρχές. Εντύπωση αναμένεται μάλιστα να προκαλέσει το γεγονός ότι, πιθανότατα, πολλά από αυτά που θα αποκαλυφθούν θεωρούνται απολύτως νόμιμα...

Η άκρα μυστικότητα που προσφέρουν οι φορολογικοί παράδεισοι διευκολύνει τη χρήση ανωνύμων οντοτήτων για τη διάπραξη εγκλημάτων, τη φοροδιαφυγή, την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων από τους πιστωτές, την απαλοιφή κάθε ίχνους και ευθύνης των πραγματικών δικαιούχων. Αυτή ακριβώς η μυστικότητα μπορεί να υπονομεύσει τελικά τη δημοκρατία, παρέχοντας σε μία συγκεκριμένη κατηγορία ατόμων τη δυνατότητα να παίξουν με διαφορετικούς κανόνες.

Τα δεδομένα με τις οφσόρ ελληνικών συμφερόντων είναι μέρος μιας διαρροής στην οποία περιλαμβάνονται περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια μυστικά αρχεία για υπεράκτιες εταιρείες που αποκτήθηκαν από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων. Τα έγγραφα αυτά αποτελούν τη μεγαλύτερη συλλογή στοιχείων για υπεράκτιες εταιρείες που βρέθηκε ποτέ στη διάθεση ενός οργανισμού ενημέρωσης. Αποκαλύπτουν δε με συγκλονιστικές λεπτομέρειες τον αθέατο μηχανισμό των φορολογικών παραδείσων και τους πραγματικούς δικαιούχους πίσω από το πέπλο αδιαφάνειας και την ανωνυμία που προσφέρουν οι οφσόρ.

Οι περισσότερες από τις εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στα δεδομένα της ICIJ έχουν έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στην Καραϊβική. Τα εν λόγω νησιά «φιλοξενούν» - κυρίως σε ταχυδρομικές θυρίδες - 500.000 ενεργές επιχειρήσεις, περίπου το 40% του συνόλου των υπεράκτιων εταιρειών που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο.

Οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι είναι ένα ιδιαίτερα δημοφιλές καταφύγιο για οφσόρ εταιρείες, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι προσφέρουν εξαιρετική εχεμύθεια. Στο τουριστικό θέρετρο της Καραϊβικής, το οποίο ελέγχεται ουσιαστικά από το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ιδρυθεί από το 1984 που άρχισε η λειτουργία του ως φορολογικού παραδείσου πάνω από ένα εκατομμύριο υπεράκτιες εταιρείες που παρέχουν ανωνυμία στους πραγματικούς ιδιοκτήτες του. Αυτοί είναι συχνά άνθρωποι που, για διάφορους λόγους, μερικοί απολύτως θεμιτοί, δεν επιθυμούν να διαφημίζουν τι κάνουν με τον πλούτο τους.

«ΤΑ ΝΕΑ» συνεργάστηκαν με την ICIJ για την ανάλυση τεράστιου όγκου δεδομένων και ηλεκτρονικών μηνυμάτων που έχουν ελληνικό ενδιαφέρον.

Σε καμία περίπτωση δεν υπονοούνται ποινικά ζητήματα ή οποιαδήποτε παράνομη πράξη από την πλευρά των πραγματικών ιδιοκτητών. Μεταξύ αυτών που ήρθαμε σε επαφή υπάρχουν αρκετοί που δεν χρησιμοποιούσαν εντεταλμένους διευθυντές-αχυρανθρώπους, έτσι ώστε να μην εμφανίζονται πουθενά τα ονόματά τους. Ολοι αναφέρουν ότι δεν έχουν κάνει τίποτα παράτυπο και ότι απλώς εκμεταλλεύονται τις νόμιμες φορολογικές ελαφρύνσεις ή και την προστασία της ιδιωτικότητας που προσφέρουν αυτά τα εταιρικά σχήματα.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΛΟ. Οι επικριτές όμως λένε ότι η μυστικότητα που παρέχεται από τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και άλλους φορολογικούς παραδείσους μπορεί να οδηγήσει σε καταχρήσεις, λόγω της έλλειψης διαφάνειας. «ΤΑ ΝΕΑ», η ICIJ και τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης που συμμετέχουν στην έρευνα για τις οφσόρ πιστεύουν ότι η αποκάλυψη είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξετάσει κανείς αυτό το πρόβλημα.