O λαβύρινθος των οφσόρ

Καρανίκας Χάρης, Marina Walker Guevara, ΤΑ ΝΕΑ, 4/4/2013

Για πρώτη φορά στην ιστορία μία τόσο μεγάλη διαρροή στοιχείων των προσώπων που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία των οφσόρ βλέπει το φως της δημοσιότητας.

Μυστικότητα προς Πώληση: Μέσα στον Παγκόσμιο Λαβύρινθο Χρημάτων των Υπεράκτιων Εταιρειών. Αυτό είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα και πολύπλοκα πρότζεκτ που ανέλαβε ποτέ η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists - ICIJ), μία μη κερδοσκοπική οργάνωση που αποτελείται από 160 δημοσιογράφους σε 60 διαφορετικές χώρες του πλανήτη.

ΟΙ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ. Το εγχείρημα αυτό έχει ως στόχο να αποκαλύψει το καλύτερα κρυμμένο μυστικό των φορολογικών παραδείσων: τους πραγματικούς ιδιοκτήτες των οφσόρ εταιρειών. Με τη σειρά ερευνών που θα δημοσιευθούν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, οι αναγνώστες των «ΝΕΩΝ» θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τους απόκρυφους μηχανισμούς και τους παίκτες-κλειδιά της υπεράκτιας οικονομίας - κάτι που δεν ήταν δυνατόν μέχρι στιγμής ούτε για τις ελεγκτικές Αρχές. Εντύπωση αναμένεται μάλιστα να προκαλέσει το γεγονός ότι, πιθανότατα, πολλά από αυτά που θα αποκαλυφθούν θεωρούνται απολύτως νόμιμα...

Η άκρα μυστικότητα που προσφέρουν οι φορολογικοί παράδεισοι διευκολύνει τη χρήση ανωνύμων οντοτήτων για τη διάπραξη εγκλημάτων, τη φοροδιαφυγή, την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων από τους πιστωτές, την απαλοιφή κάθε ίχνους και ευθύνης των πραγματικών δικαιούχων. Αυτή ακριβώς η μυστικότητα μπορεί να υπονομεύσει τελικά τη δημοκρατία, παρέχοντας σε μία συγκεκριμένη κατηγορία ατόμων τη δυνατότητα να παίξουν με διαφορετικούς κανόνες.

Τα δεδομένα με τις οφσόρ ελληνικών συμφερόντων είναι μέρος μιας διαρροής στην οποία περιλαμβάνονται περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια μυστικά αρχεία για υπεράκτιες εταιρείες που αποκτήθηκαν από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων. Τα έγγραφα αυτά αποτελούν τη μεγαλύτερη συλλογή στοιχείων για υπεράκτιες εταιρείες που βρέθηκε ποτέ στη διάθεση ενός οργανισμού ενημέρωσης. Αποκαλύπτουν δε με συγκλονιστικές λεπτομέρειες τον αθέατο μηχανισμό των φορολογικών παραδείσων και τους πραγματικούς δικαιούχους πίσω από το πέπλο αδιαφάνειας και την ανωνυμία που προσφέρουν οι οφσόρ.

Οι περισσότερες από τις εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στα δεδομένα της ICIJ έχουν έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στην Καραϊβική. Τα εν λόγω νησιά «φιλοξενούν» - κυρίως σε ταχυδρομικές θυρίδες - 500.000 ενεργές επιχειρήσεις, περίπου το 40% του συνόλου των υπεράκτιων εταιρειών που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο.

Οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι είναι ένα ιδιαίτερα δημοφιλές καταφύγιο για οφσόρ εταιρείες, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι προσφέρουν εξαιρετική εχεμύθεια. Στο τουριστικό θέρετρο της Καραϊβικής, το οποίο ελέγχεται ουσιαστικά από το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ιδρυθεί από το 1984 που άρχισε η λειτουργία του ως φορολογικού παραδείσου πάνω από ένα εκατομμύριο υπεράκτιες εταιρείες που παρέχουν ανωνυμία στους πραγματικούς ιδιοκτήτες του. Αυτοί είναι συχνά άνθρωποι που, για διάφορους λόγους, μερικοί απολύτως θεμιτοί, δεν επιθυμούν να διαφημίζουν τι κάνουν με τον πλούτο τους.

«ΤΑ ΝΕΑ» συνεργάστηκαν με την ICIJ για την ανάλυση τεράστιου όγκου δεδομένων και ηλεκτρονικών μηνυμάτων που έχουν ελληνικό ενδιαφέρον.

Σε καμία περίπτωση δεν υπονοούνται ποινικά ζητήματα ή οποιαδήποτε παράνομη πράξη από την πλευρά των πραγματικών ιδιοκτητών. Μεταξύ αυτών που ήρθαμε σε επαφή υπάρχουν αρκετοί που δεν χρησιμοποιούσαν εντεταλμένους διευθυντές-αχυρανθρώπους, έτσι ώστε να μην εμφανίζονται πουθενά τα ονόματά τους. Ολοι αναφέρουν ότι δεν έχουν κάνει τίποτα παράτυπο και ότι απλώς εκμεταλλεύονται τις νόμιμες φορολογικές ελαφρύνσεις ή και την προστασία της ιδιωτικότητας που προσφέρουν αυτά τα εταιρικά σχήματα.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΛΟ. Οι επικριτές όμως λένε ότι η μυστικότητα που παρέχεται από τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και άλλους φορολογικούς παραδείσους μπορεί να οδηγήσει σε καταχρήσεις, λόγω της έλλειψης διαφάνειας. «ΤΑ ΝΕΑ», η ICIJ και τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης που συμμετέχουν στην έρευνα για τις οφσόρ πιστεύουν ότι η αποκάλυψη είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξετάσει κανείς αυτό το πρόβλημα.