Επιστροφή στη φύση, μετά την κατάρρευση

Spiegel, 18/2/2014

Η Greta Taubert (Τάουμπερτ), δημοσιογράφος, 30 ετών, ήθελε να γράψει ένα βιβλίο, πώς είναι δυνατόν να επιζήσει κάποιος μιας κατάρρευσης της σημερινής κοινωνίας της αφθονίας. Ένα χρόνο προσπαθούσε να ζήσει με αυτάρκεια και κατέληξε σε ένα απρόβλεπτο συμπέρασμα.

SPIEGEL: Κυρία Taubert, Ζήσατε επί ένα έτος με τρόπο σαν να είχε καταρρεύσει η δυτική κοινωνία της αφθονίας.  Αρχικά πήγατε στους παππούδες και στις γιαγιάδες σας, γιατί;

Taubert: Επειδή αυτοί είναι πολύ εξυπνότεροι από μας. Η γενιά του πολέμου και μετά τον πόλεμο γνώρισε τις ελλείψεις, τις οποίες εμείς δεν γνωρίσαμε.

SPIEGEL: Και τι σας είπαν επ' αυτού;

Taubert: Αρχικά με κοίταζαν έκπληκτοι, γιατί ρωτάω τέτοια πράγματα, πώς σφάζεις ένα χοίρο, πώς φτιάχνεις κονσέρβες ή αλκοολικά ποτά. Μου είπαν: Όλα αυτά μπορείς να τα αγοράσεις έτοιμα. Έπρεπε να τους εξηγήσω ότι η μετατόπιση της γνώσης αποτελεί για την κοινωνία μας μια απώλεια πολιτισμού, να παίρνουμε εγχειρίδια από το YouTube.

SPIEGEL: Σφάξιμο ζώων, παραγωγή κονσερβών με φρούτα και λαχανικά - πιστεύετε ότι αυτές οι δεξιότητες μπορεί να γίνουν κάποια στιγμή πάλι σημαντικές για τη διαβίωσή μας;

Taubert: Η γενιά μου μεγάλωσε με την προειδοποίηση ότι οι καιροί θα γίνουν δύσκολοι, ότι έχουμε ξεπεράσει την κορυφή σχεδόν όλων των εξελίξεων. Μπορεί κάποιος να παραβλέψει το θέμα, αλλά μπορεί επίσης να κοιτάξει τριγύρω, πώς θα μπορούσε να προετοιμαστεί για μια απότομη αλλαγή. Επιπλέον: Ότι κοινωνικά συστήματα μπορούν να καταρρεύσουν δεν είναι κάτι τελείως αδιανόητο. Εγώ η ίδια είμαι από την ανατολική Γερμανία και οι γονείς μου έπρεπε μετά την αλλαγή του καθεστώτος να προσαρμοστούν στα καινούργια. Αλλά και οι παππούδες γνώρισαν μια κρατική μορφή του ναζισμού, η οποία αποδείχθηκε περιορισμένης διάρκειας.

SPIEGEL: Για την κοινωνία μας που είναι εθισμένη στην καλοπέραση δεν θα περιμένετε τίποτα καλό. Το βιβλίο σας ονομάζεται  «Αποκάλυψη τώρα!» (Apokalypse jetzt!).

Taubert: Δεν πρόκειται όμως για μια αποκάλυψη που περνάει από πάνω μας σαν μια επιδρομή ακρίδας, αλλά σαν κάτι μακροπρόθεσμο. Έλλειψη πρώτων υλών και ενέργειας, αύξηση πληθυσμού, εξάρτηση από καταναλωτικές αλυσίδες - αυτά είναι εξελίξεις που μου προκαλούν φόβο. Φανταστείτε να εγκαταλείψουμε τα πάντα που στηρίζονται στους υδογονάθρακες. Θα κατοικείτε σε μια καλύβα και θα καθαρίζετε τα δόντια σας με μια ρίζα φυτού.

Η προσπάθεια κυνηγιού με τοξοβολία αποδείχθηκε αποτυχημένη, έλειπε η εξάσκηση.

SPIEGEL: Ας υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα να αγοράσουμε από τα πολυκαταστήματα, Lidl, Aldi κ.ά. Τι πρέπει να ξέρει κάποιος για να επιβιώσει;

Taubert: Στην αρχή νόμισα ότι πρέπει να τα κάνει καθένας όλα μόνος του. Να καλλιεργεί λαχανικά και να φτιάχνει αντικείμενα, τουλάχιστον να τα επιδιορθώνει.

SPIEGEL: Σε ποιο σημείο αποτύχατε;

Taubert: Σχεδόν σε όλα! Πώς φτιάχνουμε ένα κάθισμα; Πώς καλλιεργούμε έναν κήπο; Ήμουν συχνά πολύ απογοητευμένη που δεν πετύχαιναν όλα αμέσως, π.χ. τα φύτρα δεν έβγαιναν έτσι όπως εγώ περίμενα. Αλλά σταδιακά βελτιώνομαι.

SPIEGEL: Τί τρώγατε;

Taubert: Καλλιεργούσα μαζί με άλλους τριάντα κηπουρούς ένα χωράφι στην άκρη της πόλης, έψαχνα να βρω δέντρα φρούτων και έκανα γύρους στο δάσος για να μαζέψω χόρτα. Επίσης πήγαινα σε σκουπίδια: Οι κάδοι μπροστά σε σουπερμάρκετ και φούρνους έχουν πολλά φαγώσιμα.

SPIEGEL: Κυρία Taubert, ποιος είναι πραγματικά ο στόχος του βιβλίου σας; Η επιβίωση σε περίπτωση κρίσης ή για εξάσκηση της επιμονής;

Taubert: Και τα δύο. Άρχισα την εξερεύνησή μου με το ερώτημα, πώς μπορώ να αντέξω μία κρίση, μια 30χρονη που έχει πρόβλημα να καρφώσει ένα καρφί στον τοίχο. Αλλά κατά τη διάρκεια αυτού του έτους κατάλαβα ότι ήδη σήμερα πρέπει να σκεφτόμαστε αλλιώς.

SPIEGEL: Ποιο ήταν το σημαντικότερο μάθημα;

Taubert: Ότι χρειάζεται μια κοινότητα, μια αμοιβαία υποστήριξη. Ποιος ξέρει να καλλιεργεί λαχανικά; Ποιος μπορεί να κάνει επιδιορθώσεις; Ποιος μπορεί να χειριστεί έναν 3D εκτυπωτή; Αυτά δεν σώζουν κάποιο μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις. Όταν καταλάβει καθένας ότι ομαδική συμβίωση και παραγωγή δεν οδηγεί απαραίτητα σε χρηματικό πλουτισμό, αλλά αποτελεί προσωπικό στόχο, προς τον οποίο αξίζει να οδηγηθούμε στη ζωή μας. Στην κοινότητα εξαφανίζεται ο φόβος. 

SPIEGEL: Ακούγεται σαν να χαίρεστε για μια ενδεχόμενη κατάρρευση.

Taubert: Πιθανόν να ήταν πράγματι ωραίο, να αλλάξει το σύστημα, να μην συνεχίσουμε να περπατάμε στα έτοιμα ίχνη πάνω στο έδαφος. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη είναι κατά βάσιν μια υπόσχεση λύτρωσης - φέρνει τον παράδεισο γι' αυτούς που έζησαν σωστά. Μερικές φορές σκέφτομαι, ίσως μπορούμε να βρούμε ένα κόσμο, στον οποίο μπορούμε να ζήσουμε επίσης καλά, αλλά διαφορετικά. 

SPIEGEL: Οι λεγόμενοι Prepper, τους οποίους αναφέρετε στο βιβλίο ότι συναντήσατε, θα χαμογέλαγαν με αυτές τις ιδέες. Αυτοί προετοιμάζονται συστηματικά για την κρίση, κατασκευάζουν καταφύγια και άλλα σχετικά. Τι άνθρωποι είναι αυτοί;

Taubert: Τελείως κανονικοί άνθρωποι της μεσαίας τάξης, υπάλληλοι. Σε ακραίες περιπτώσεις έχουν διάφορες αποθήκες με προμήθειες σε μυστικές τοποθεσίες, τρόφιμα, ποτά αλλά και είδη για ανταλλαγή: αλκοόλ, ζάχαρη, καπνό. Ένας μου διηγήθηκε ότι έχει αποθηκεύσει απίθανες ποσότητες χαρτί τουαλέτας, ώστε στην εποχή της κρίσης να κάνει ανταλλαγές. 

SPIEGEL: Ορισμένες προμήθειες για ώρα ανάγκης μαζέψατε κι εσείς στην αρχή του έτους κρίσης, πού καταλήξατε;

Taubert: Φρικτό! Υπάρχει ένας ιστότοπος του ομοσπονδιακού υπουργείου γεωργίας που περιέχει έναν υπολογιστή για προμήθειες. Ακολούθησα πιστά τις εντολές αγοράς αυτού του εργαλείου: πατάτες, ρύζι, κονσέρβες με φρούτα, λαχανικά, κρέας κ.ά. Μία φρικτή σύνθεση, η οποία δεν έχει καμιά σχέση με τη συνηθισμένη διατροφή μου. Για πρώτη φορά κατάλαβα τι στομάχι για εποχές ευμάρειας έχω αποκτήσει.

SPIEGEL: Δεν είναι όμως υποχρεωτικά φρικτή η γεύση της αποκάλυψης; 

Taubert: Όχι υποχρεωτικά - και να σκεφτούμε προμήθειες σοκολάτας που είναι μεγάλη βοήθεια για άσχημες καιρικές συνθήκες. Μέλι και μαρμελάδα επίσης, είναι και καλές προμήθειες για ανταλλαγή. Στο υπόγειό μου υπάρχει ένα τμήμα "για το κέφι".

SPIEGEL: Έχετε δηλαδή ακόμα προμήθειες για ώρα ανάγκης στο σπίτι;

Taubert: Ναι, μερικές, δεν πειράζει τίποτα! 

Διαπιστώνω ότι η κυρία Greta ανακάλυψε την κοινωνία της εξειδίκευσης με μέσο συναλλαγής το χρήμα. Έχει δημιουργηθεί και λειτουργεί ήδη επί τόσους αιώνες, άλλοτε καλά και άλλοτε όχι: άλλος κάνει τη γεωργία, άλλος τα υδραυλικά, άλλος τα ηλεκτρικά, άλλος την ασφάλεια από εχθρούς κ.λπ.

 Αυτά που δεν φαίνεται να "βλέπει" η εξερευνήτρια είναι τα χειρότερα: σε περίπτωση κρίσης και υποβάθμισης (πείνα, ψύχος κ.λπ.) ένας από τους χειρότερους εχθρούς είναι οι περιφερόμενοι πεινασμένοι, όπως συνέβαινε το Μεσαίωνα... Σταδιακά θα ανακαλύψει λοιπόν η κ. Greta και ο κάθε φευγάτος τις λειτουργίες της σύγχρονης οργανωμένης κοινωνίας, μέχρι κάποια "υπηρεσία" που θα διαχειρίζεται τις ανταλλαγές και λέγεται σήμερα τράπεζα.

Κάτι άλλο που δεν φαίνεται να υπολογίζουν οι φευγάτοι: Σε περίπτωση καταστροφών πάρα πολλοί άνθρωποι θα πεθάνουν, πείνα, τραυματισμοί, ασθένειες και διάφοροι άλλοι λόγοι. Γι' αυτούς που θα επιζήσουν δεν θα έχει καμιά αξία το περίσσευμα σε χαρτί τουαλέτας, θα πρέπει να θάψουν τις χιλιάδες νεκρούς γύρω τους, αλλιώς θα ζουν για πολύ καιρό σε μια ατμόσφαιρα θανάτου και δυσοσμίας, με επιδημίες, πτωματοφάγα ζώα να κάνουν επιθέσεις κ.ο.κ. Και ο φευγάτος θα τρέχει μακριά με τις κονσέρβες στην τσέπη του... πόσο μακριά θα φτάσει;