Τα αδιέξοδα στην τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση

τοῦ ΛΟΥΚΑ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, Κ.Σ.Μ./τεῦχος 170, Φεβρουάριος 2014

Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών στα ΕΠΑΛ / Επαγγελματικά Λύκεια και στις άλλες σχολές μέσης τεχνικής εκπαίδευσης, είναι παιδιά λαϊκών οικογενειών. Οι μαθητές αυτών των σχολών αντιμετωπίζουν και εφέτος σοβαρά εμπόδια για την σωστή ολοκλήρωση των σπουδών τους. Η επιλογή της κυβέρνησης να διακόψει την λειτουργία σε τομείς και ειδικότητες στα ΕΠΑΛ και στις διαφορές ΕΠΑΣ (Επαγγελματικές σχολές) έδωσε ένα νέο χτύπημα στο δικαίωμα των μαθητών να φοιτήσουν και να ολοκληρώσουν την επαγγελματική τους εκπαίδευση. Ο νόμος για το νέο Λύκειο προβλέπει πως κατά το σχολικό έτος 2013-14, οι μαθητές της Β΄ και Γ΄ τάξης των ημερήσιων ΕΠΑΛ Β΄ Γ΄ και Δ΄ τάξης των νυχτερινών ΕΠΑΛ και Β΄ τάξης των ΕΠΑΣ πως έχουν την ευχέρεια να συνεχίσουν ανεμπόδιστα την ολοκλήρωση των σπουδών τους, στον τομέα που είχαν επιλέξει από τον περασμένο Ιούνιο. Δηλαδή πριν την κατάργηση τομέων και ειδικοτήτων στην μέση τεχνική εκπαίδευση.

Η εικόνα που αντικρίζουν ακόμα σήμερα οι μαθητές των εν λόγω σχολείων είναι διαφορετική. Όπως συμπεραίνουμε από τις διαμαρτυρίες εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων αλλά και άλλων φορέων, υπάρχουν σχολεία οι μαθητές των οποίων έχουν παρακολουθήσει ελάχιστες ώρες διδασκαλίας στην ειδικότητα που επέλεξαν. Μαθήματα της ειδικότητας στα οποία θα κληθούν να εξετασθούν στο μέλλον για την απόκτηση του πτυχίου. Είναι ορατός όπως επισημαίνουν οι ειδικοί ο κίνδυνος για την απώλεια του διδακτικού έτους. Εξ’ άλλου πολλά Λύκεια και σχολές της Τεχνικής εκπαίδευσης, μοιράζονται τα προβλήματα και άλλων σχολείων, τα οποία ασφυκτιούν εξ αιτίας της ισχνής χρηματοδότησης με άδεια τα ταμεία των σχολικών επιτροπών, τις συμπτύξεις και καταργήσεις τμημάτων που γίνονται με γνώμονα την αύξηση του προβλεπόμενου αριθμού ανά τμήμα ή την μεταφορά μαθητών από σχολείο σε σχολείο. Η τελευταία περίπτωση αφορά μαθητές των ΕΠΑΛ, οι οποίοι αναγκάζονται να παρακολουθούν μαθήματα σε σχολές άλλων περιοχών μακριά από τον τόπο κατοικίας τους.

Την στιγμή που το Υπουργείο Παιδείας προέβη στην κατάργηση ειδικοτήτων, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, οι μαθητές που παρακολουθούν τους τομείς και τις ειδικότητες πλησίαζαν τις 18.000. μεγάλη ζήτηση είχε ο τομέας, υγείας και προνοίας σε ΕΠΑΛ και σε ΕΠΑΣ, τον οποίο παρακολουθούσαν 10.000 παιδιά. Οι τομείς Αισθητικής, κομμωτικής και Γραφικών Τεχνών αφορούν επάνω από 4.000 μαθητές. Σύμφωνα με στοιχεία που έστειλαν στον ημερήσιο τύπο σύλλογοι καθηγητών που διδάσκουν στην τεχνική εκπαίδευση, τα ΕΠΑΛ μετρούν την απώλεια εκατοντάδων ωρών εκτός βέβαια από τα διάφορα προβλήματα ου αντιμετωπίζει το διδακτικό προσωπικό και οι μαθητές.

Συγκεκριμένα: Στα ΕΠΑΛ Νέας Ιωνίας Αττικής οι μαθητές ευρίσκονται από την αρχή του νέου έτους σε αναστάτωση, καθώς η κατάργηση διάφορων ειδικοτήτων στέρησε στο σχολείο 15 καθηγητές. Σύμφωνα με καταγγελίες των εκπαιδευτικών, η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει τους μαθητές δύο τμημάτων των καταργηθέντων ειδικοτήτων ιατρικών εργαστηρίων και βρεφοκόμων να μεταγραφούν σε ΕΠΑΛ του Χαλανδρίου.

Οι υπόλοιποι μαθητές των ΕΠΑΛ Ν.Ιωνίας αναγκάζονται να παρακολουθούν μαθήματα με ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς. Στο πνεύμα που έχει βάλει σε κίνηση το Υπουργείο για καταργήσεις ολιγομελών τμημάτων, οι μαθητές δύο τμημάτων οδεύουν για άλλα σχολεία και ήδη κάποιοι από τους μαθητές που αναγκάζονται να εργάζονται, σκέπτονται αν θα συνεχίσουν τις σπουδές τους, όταν θα πρέπει να μετακινηθούν σε άλλα σχολεία των Αθηνών.

Στο ΕΠΑΛ του Δήμου Συκεών Θεσσαλονίκης σύμφωνα με καταγγελίες του Δημάρχου δεν υπάρχει καθηγητής με διδασκαλία 12 ωρών σε ειδικότητα ιατρικών εργαστηρίων και καθηγητής Μηχανολογίας με διδασκαλία 8 ωρών.

Στα ΕΠΑΛ Ηρακλείου Κρήτης σύμφωνα με την τοπική ΕΛΜΕ μέχρι τα τέλη του Νοεμβρίου υπάρχουν πάνω από 20 κενά εκπαιδευτικών. Οι μαθητές της Γ΄ τάξης που θα διαγωνισθούν τον Ιούνιο στις Πανελλήνιες πραγματοποιούν 3 ημέρες την εβδομάδα μάθημα.

Οι 20 μαθητές στο ΕΠΑΛ Αριδαίας Πέλλης, που είναι γραμμένοι στο τμήμα Βρεφονηπιοκομίας δεν έχουν καθηγητές για τα μαθήματα που θα εξετασθούν στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Στο ΕΠΑΛ και στην ΕΠΑΣ Σάμου, στο εσπερινό ΕΠΑΛ και στο ημερήσιο ΕΠΑΛ Καρλοβασίου από την έναρξη του σχολικού έτους, οι περισσότεροι από τους 75 μαθητές σε εβδομαδιαία βάση δεν διδάσκονται πολλές ώρες σε μαθήματα ειδικότητας.

Οι μαθητές του τομέα Υγείας στο ΕΠΑΛ Αργοστολίου Κεφαλληνίας από τις 23 ώρες ειδικότητας διδάσκονται μόνον τις 8 ώρες. Οι 8 ώρες διδασκαλίας έχουν ανατεθεί σε ένα ωρομίσθιο καθηγητή.

Οι μαθητές των τμημάτων Υγείας και Πρόνοιας των ΕΠΑΛ του νομού Ηλείας, δύο μήνες μετά την έναρξη του σχολικού έτους δεν διδάχθηκαν μαθήματα ειδικότητας. Σύμφωνα με καταγγελίες των καθηγητών υπάρχουν σχολεία να λειτουργούν μέχρι τις 11 το πρωί και κάποια άλλα να λειτουργούν δύο ημέρες την εβδομάδα.

Στο 1^ο ΕΠΑΛ Αχαρνών Αττικής τα κενά δεν εντοπίζονται μόνον στις ειδικότητες, δεν γίνονται μαθήματα εδώ και αρκετό καιρό σε ειδικότητα της Γεωπονίας.

Στο ΕΠΑΛ του δήμου Ταύρου της Αθήνας οι μαθητές διδάσκονται μόνον τα μαθήματα που θα εξετασθούν στις Πανελλαδικές εξετάσεις, ενώ υπάρχουν ελλείψεις 18-20 ωρών στις Παραϊατρικές ειδικότητες και 4-8 ωρών στις ειδικότητες εφαρμοσμένων τεχνών στη Γ΄ Λυκείου.

Τα περισσότερα Λύκεια και Σχολές του νομού Πειραιά είναι υποστελεχωμένα σε διδακτικό προσωπικό, σε ειδικότητες και εργαστήρια.

Σε γενικές γραμμές αυτή η εικόνα παρατηρείται σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Εκτός αυτού από τις 22 Ιουλίου 1992 καθηγητές των ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα καθώς υλοποιείται από την συγκυβέρνηση η πολιτική που στερεί σε πολλούς μισθωτούς το δικαίωμα για μόνιμη και σταθερή απασχόληση και αναπροσαρμόζει την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση να συμβαδίζει με τις εφήμερες ανάγκες των επιχειρήσεων. Τα κενά των καθηγητών που ετέθησαν σε διαθεσιμότητα καλύπτουν σε μερικές περιπτώσεις ωρομίσθιοι συνάδελφοί τους και σε άλλες περιπτώσεις εκπαιδευτικοί που επέστρεψαν στις θέσεις τους έπειτα από δικαστικές αποφάσεις.

Η παραπάνω πολιτική παρακινεί τους μαθητές των επαγγελματικών λυκείων και σχολών σε διαμαρτυρίες και διάφορες κινητοποιήσεις. Με την έναρξη του σχολικού έτους προχώρησαν σε κινήσεις απαιτώντας να μην καταργηθεί καμία ειδικότητα να επαναλειτουργήσουν αυτές που έκλεισαν να επανέλθουν οι καθηγητές στα σχολεία για την επάνδρωση νευραλγικών θέσεων. Οι μαθητές ζητούν την κατάργηση του έτους μαθητείας ως δωρεάν εργασία για τους εργοδότες και να γίνεται πρακτική εξάσκηση ενταγμένη οργανικά στη μάθηση.

Ο Υφυπουργός Παιδείας Σ.Κεδίκογλου σε εισήγηση σε επιχειρηματικό συνέδριο με θέμα «Επενδύοντας στο ανθρώπινο δυναμικό – Δια βίου μάθηση και τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση» επανέλαβε τα λόγια του γνωστού Αμερικανού Α. Τόφλερ μελλοντολόγου, συγγραφέα του πολύκροτου βιβλίου «Το τρίτο κύμα»: «Οι αναλφάβητοι του 21^ου αιώνα δεν θα είναι εκείνοι που δεν θα ξέρουν γραφή και ανάγνωση αλλά εκείνοι που δεν θα μπορούν να μάθουν να ξεμάθουν και να ξαναμάθουν». Οι παρεμβάσεις του Υπουργείου σε αυτό το συνέδριο κατέληγαν στην άποψη πως μέσα από τις αναδιαρθρώσεις η επαγγελματική εκπαίδευση θα κάνει την κατάρτιση πιο μαζική για να παράγει ευέλικτο και παραγωγικό εργατικό δυναμικό. Το οποίο σύμφωνα με την πολιτική ου ακολουθείται είναι αναγκαίο να «ξεμάθει» κάποιος για να την αντικαταστήσει με την επόμενη απαιτούμενη από την αγορά δεξιότητα. Να προσαρμόζεται η εκπαίδευση σε εφήμερες δεξιότητες, οι οποίες δεν αποτελούν ολοκληρωμένη, επαγγελματική εκπαίδευση. Οι οποίες επιλέγονται ευκαιριακά, με τον επιχειρηματικό κόσμο να αποκτά θεσμικό ρόλο στο καθορισμό τους. Με λίγα λόγια να μετατρέπεται το σχολείο και οι μαθητές του ως όχημα για τα κέρδη του κεφαλαίου.

Σε αυτό τον άξονα κινείται σήμερα η υπόθεση «Τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση».

Οι δεξιότητες στις οποίες είναι ολοκληρωτικά προσανατολισμένη η τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση δεν είναι παρά εξαρτήματα γνώσης, τα οποία απαξιώνονται με γοργό ρυθμό, απαξιώνοντας έπειτα και τους αποφοίτους της εκπαίδευσης, παιδιά των λαϊκών οικογενειών. Στα οποία, όπως φωτογραφίζεται στο νόμο για το νέο Λύκειο, καλλιεργείται η αντίληψη ότι «Δεν παίρνουν τα γράμματα» και για αυτά ετοιμάζεται μια κατάρτιση φτηνή, υποβαθμισμένη, δεμένη με τις επιχειρήσεις.

Αυτή η λογική δεν προκαλεί έκπληξη για την κατάργηση ειδικοτήτων, τμημάτων, ή άλλες ελλείψεις και η υποβάθμιση στην τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση, εξηγούνται με τον ρόλο που έχει προορίσει προς αυτή, σήμερα το σύστημα, σαν μοχλό παραγωγής απασχολήσιμων εργατοτεχνιτών με μειωμένα κοινωνικά δικαιώματα. Το ελιτίστικο Γενικό Λύκειο, η προσδοκία για άμεση εύρεση εργασίας οδηγεί μεγάλο αριθμό παιδιών των λαϊκών στρωμάτων στην επαγγελματική κατάρτιση που σήμερα υπάρχει στις σχολές της μέσης τεχνικής εκπαίδευσης στα ΕΠΑΛ στις ΕΠΑΣ, στις ΣΕΚ και στα ΙΕΚ. Σχολές που δεν παρέχουν ούτε πλήρη μόρφωση ούτε σωστή επαγγελματική εκπαίδευση. Σωστή διέξοδος και ώθηση στο δικαίωμα των παιδιών, ασχέτως από το οικογενειακό εισόδημα, για να μορφώνονται σωστά, για να έχουν μια σφαιρική αντίληψη της ζωής, είναι το ενιαίο 12χρονο δημόσιο και δωρεάν σχολείο που θα μορφώνει ισότιμα, με πλήρης αναβαθμισμένες υπηρεσίες και περιεχόμενο, μέχρι τα 18 χρόνια. Η απαραίτητη επαγγελματική εκπαίδευση να έρχεται σε μια ώριμη ηλικία μετά την αποφοίτηση από το 12χρονο σχολείο, σε δημόσιες δωρεάν επαγγελματικές σχολές, ακολουθώντας έναν εκπαιδευτικό κύκλο, ο οποίος εκτός από την επαγγελματική ειδίκευση να παρέχει και πραγματικά εφόδια για την ζωή. Οι αγώνες των μαθητών και των γονέων τους εκτός από την βελτίωση των σπουδών στην τεχνική εκπαίδευση, είναι απαραίτητο να επικεντρώνονται στην διεκδίκηση μιας παιδείας με άξονα το 12χρονο σχολείο, ένα σχολείο χωρίς αποκλεισμούς και κοινωνικές διακρίσεις.