Βιβλία, βιβλία

Η εκπαίδευση του Νεοελληνισμού

του Δρ. Νικόλαου Β. Πετρουλάκη, 

Καθημερινή, 21/6/2011

Νίκου Τερζή, «Μελέτη της εκπαίδευσης του νεοελληνισμού»,
Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2011.

Ομότιμος καθηγητής Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο Νικόλαος Τερζής, μας παρουσίασε εσχάτως, σε πολυτελή τόμο, το προϊόν πολυετούς έρευνάς του σε αρχεία του εσωτερικού και του εξωτερικού και ιδίως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, την ιστορία της εκπαίδευσης του Νεοελληνισμού την περίοδο από την Αλωση μέχρι τα χρόνια μας.

Το βιβλίο φιλοδοξεί να προσφέρει στον αναγνώστη όχι μόνο καθιερωμένες στο αντικείμενο αυτό γνώσεις, αλλά και τεκμηριωμένες αναθεωρήσεις τους, ενώ φυσικά δεν λείπουν και η προσωπική σκοπιά και ερμηνεία, καθώς προέκυψαν από την οιονεί βιωματική σχέση που αναπτύχθηκε, όλα τα χρόνια της έρευνας και της συγγραφής, ανάμεσα στο θέμα και τον συγγραφέα.

Το πρώτο μέρος της μελέτης αναφέρεται στην εκπαίδευση του νεοελληνισμού πριν από το κράτος και έξω από το κράτος, με κυρίαρχο τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στο μέρος αυτό συνεργάζονται και οι καθηγητές Σ. Ζιώγου - Καραστεργίου, Γ. Μπέτσας και Δ.Φ. Χαραλάμπους.

Στο δεύτερο μέρος ο Νίκος Τερζής αρχίζει από τον Κοραή, ως την προσωπικότητα που προετοίμασε πνευματικώς την εκπαίδευση, για να εισέλθει στην ευθύνη του κράτους. Ο συγγραφέας δίνει τις βασικές έννοιες της φιλοσοφίας του Κοραή - Μεσότητα (μέση οδός), Βιωτική (τέχνη του βίου) και Μετακένωση (μετάγγιση των αγαθών της Δύσης) και παρουσιάζει εκτενώς την προσφορά του Κοραή στην Eλληνική Παιδεία. Εδώ κάνει μια παρέμβαση ο καθηγητής Δημ. Κ. Μαυροσκούφης και πραγματεύεται τις αποχρώσεις του «Φωτισμού», αναφερόμενος στην εκπαίδευση στην Ελλάδα τα χρόνια 1821 - 1831.

Ο Τερζής στη συνέχεια περιγράφει με λεπτομέρεια τον προσανατολισμό της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κατά τα χρόνια της Βαυαρικής Αντιβασιλείας. Η εκπαιδευτική νομοθεσία της περιόδου αυτής είναι μίμηση αντίστοιχων γερμανικών προτύπων, το δε ελληνικό Σχολείο έχει τα αναλυτικά προγράμματα του Γερμανικού. Με τη Βαυαροκρατία η εκπαίδευση βρίσκεται τελικά στην ευθύνη του κράτους, οπότε αναλαμβάνει η Πολιτεία με τα όργανά της.

Ο Ν. Τερζής μάς χάρισε ένα πολύτιμο έργο. Πολύ εύστοχα δίνονται οι διάφορες τάσεις που κατά καιρούς επικράτησαν στους χώρους της παιδείας και τα προβλήματα που προκάλεσαν τα πάσης φύσεως κινήματα (εθνικά, θρησκευτικά, πολιτικά, γλωσσικά κλπ.). Οι λύσεις που προτείνονται από τον συγγραφέα είναι οδηγός και κίνητρο για παραπέρα έρευνα, γιατί το πρόβλημα της παιδείας είναι δυσεπίλυτο.