Δοτικές στην καθομιλουμένη III

(συνέχεια από προηγούμενο)

του Kώστα Bαλεοντή, προέδρου ΕΛΕΤΟ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΟΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΚΑΘΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗΣ

(Κ1: Πολύ κοινές λέξεις ή φράσεις, Κ2: Λέξεις ή φράσεις με εμφανή αρχαιοελληνική σύνταξη ή προέλευση, Κ3 Λέξεις ή φράσεις από την Αγία Γραφή (Παλαιά ή Καινή Διαθήκη), Κ4 Λέξεις ή φράσεις από την Θεία Λειτουργία (Κυριακή προσευχή, τροπάρια, κτλ.))

ΔΟΤΙΚΗ (λέξη ή μέσα σε φράση)	Σημασία και/ή παράδειγμα χρήσης	Κατηγορία	Έκδ.
εν οίκω	= μέσα στο σπίτι, στο σπίτι Τα εν οίκω μη ενδήμω = τα ενδοοικογενειακά μην τα κοινολογείς {μην τα κάνεις βούκινο}!	Κ2	2
εν οις	= ανάμεσα στους οποίους Πολλοί από τους διαφωνούντες, εν οις και ο Γιώργος, σηκώθηκαν κι έφυγαν.	Κ2	4
εν ολίγοις	= με λίγα λόγια Εν ολίγοις, αυτά είχα να πω.	Κ2	2
εν όλω εν μέρει	= ως σύνολο, συνολικά = ως μέρος, μερικώς Πρέπει να αντικατασταθεί η Ομάδα, εν όλω ή εν μέρει. Έχεις εν μέρει δίκιο.	Κ2	4
εν ομονοία	= με ομόνοια, μονοιασμένοι, με συμφιλίωση, συμφιλιωμένοι Οι διαλεγόμενοι συζητούσαν ήρεμα εν ομονοία και συναινέσει.	Κ2	16
εν ονείρω ως εν ονείρω	= σε όνειρο, μέσα σε όνειρο = σαν σε όνειρο, μακριά από την πραγματικότητα, αχνά και απροσδιόριστα Πέρασαν μπροστά από τα μάτια του σκηνές αχνές κι ασύνδετες? ως εν ονείρω. όνειρο εν ονείρω = κατάσταση στην οποία βλέπει κανένας όνειρο μέσα σε όνειρο.	Κ2	16
εν ονόματι	= στο όνομα, βάσει, δυνάμει Εν ονόματι του νόμου, ανοίξτε!	Κ2	6
εν όπλοις	= (στα όπλα) = στο στρατό Γειάσου συνάδελφε εν όπλοις	Κ2	6
εν όσω = ενόσω	= εφόσον, για όσο Ενόσω ήσουν εσύ παρών, δεν είχα πρόβλημα.	Κ1	4
εν ουδεμιά περιπτώσει	= σε καμιά περίπτωση δεν, ποτέ δεν Μην το συζητάς. Εν ουδεμιά περιπτώσει θα υποκύψω	Κ2	3
εν όψει	= εν αναμονή, σε αναμονή, περιμένοντας = σε θέση ορατότητας Γυαλίσαμε το σύμπαν εν όψει της επιθεώρησης του στρατηγού. Εχθρός εν όψει !	Κ2	2
εν παντί και πάντοτε	= σε κάθε περίπτωση. Ξέρεις πόσο είμαι σταθερός στην άποψή μου. Θα την υποστηρίζω ενπαντί και πάντοτε.	Κ2	3
εν παντί καιρώ, εν πάση ώρα	= οποτεδήποτε	Κ2	16
εν παραλλήλω, εν σειρά	= παράλληλα = σε σειρά (τρόπος σύνδεσης ηλεκτρονικών εξαρτημάτων ή διατάξεων, σε μεταξύ τους σχέση ή σε σχέση με άλλα στοιχεία ενός ηλεκτρικού/ηλεκτρονικού κυκλώματος) Σύνδεση αντιστάσεων εν παραλλήλω {μεταξύ τους}. Σύνδεση αμπερομέτρου εν σειρά {με πηγή ή άλλο στοιχείο σε κλάδο κυκλώματος}	Κ2	13
εν παρόδω	= (σε πάροδο) = σε παρένθεση, παρενθετικά Ειρήσθω εν παρόδω (= ας λεχθεί παρενθετικά). Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο περι ου ο λόγος είναι και μέλος του κόμματος. (είρημαι: παθητικός παρακείμενος του λέγω, προστακτική: είρησο, ειρήσθω, ...)	Κ2	10
εν πάση ειλικρινεία	= με κάθε ειλικρίνεια	Κ2	16
εν πάσηπεριπτώσει	= τέλος πάντων, ό,τι κι αν γίνει, πάντως Εν πάση περιπτώσει, είναι δικαίωμά σου να έχεις τη γνώμη σου.	Κ2	2
εν πενία	= σε φτώχεια, φτωχά Ζει εν πενία.	Κ2	16
εν πεποιθήσει	= με πεποίθηση, πεπεισμένος Είμαι εν πλήρει πεποιθήσει ότι το πραγματικό γεγονός δεν έγινε έτσι.	Κ2	16
εν περιλήψει, εν εκτάσει	= σε περίληψη, περιληπτικά = σε έκταση, εκτεταμένα Στην έκθεση περιγράφεται το συμβάν καταρχήν εν περιλήψει και στη συνέχεια εν εκτάσει	Κ2	2
εν περιπτώσει, εν η περιπτώσει	= σε περίπτωση που, αν τύχει και, αν συμβεί να Εν η περιπτώσει εμφανιστεί ο Γιώργος, τί κάνουμε;	Κ2	5
εν περισσεία	= με περίσσεια (+γεν.) Η αντίδραση γίνεται με θειικό οξύ εν περισσεία (... με περίσσεια θειικού οξέος)	Κ2	2
εν πλείστοις	= με πάρα πολλούς Εν πλείστοις όσοις λόγοις	Κ2	16
εν πλήρει εξαρτύσει	= με πλήρη εξάρτυση, με όλα τα ατομικά είδη του στρατιώτη, με όλα τα συμπράγκαλα Η μονάδα έκαμε πορεία 20 χλμ. εν πλήρει εξαρτύσει	Κ2	16
εν πλήρει συνειδήσει	= με πλήρη συνείδηση Έκαμε ό,τι έκαμε εν πλήρει συνειδήσει	Κ2	14
εν πλω	= κατά τον πλου, κατά τη διάρκεια της πλεύσης, πλέοντας Εν πλω προς Περαιά = Πλέοντας προς τον Πειραιά. Το συμβάν έγινε εν πλω. Εν πλω, 21 Μαρτίου 2002 = Όντας σε πλοίο, 21 Μαρτίου 2002 (σε επιστολή).	Κ2	12
εν πνεύματι	= με πνεύμα, πνευματικά Πνεύμα ο Θεός και τοις προσκυνούσιν Αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν (από το Ευαγγέλιο).	Κ3	16
εν πολεμική διαθεσιμότητι	= σε πολεμική διαθεσιμότητα, διαθέσιμος σε περίπτωση πολέμου	Κ2	15
εν πολέμω	= σε πόλεμο, στον πόλεμο Οι μαρτυρίες των στρατιωτών αποκαλύπτουν το πραγματικό πρόσωπο του πολέμου, την εικόνα του ανθρώπου εν πολέμω.	Κ2	16
εν πολλαίςαμαρτίαις	= (σε πολλές αμαρτίες) Θεωρείται από πολλούς ως ενπολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή (λέγεται ως παραλληλισμός προς την Μαγδαληνή για να υποδηλώσει «μετανοημένον άνθρωπο», ανάλογο προς το «μετανοούσα Μαγδαληνή»)	Κ4	2
εν πολλοίς	= ανάμεσα σε πολλά (άλλα) Εν πολλοίς, συνέβη και ένα ατύχημα.	Κ2	2
εν πομπή και παρατάξει	= (με πομπή και παράταξη) = πανηγυρικά, με επισημότητα Οι καλεσμένοι τον υποδέχτηκαν εν πομπή και παρατάξει.	Κ2	10
εν προκειμένω	= επί του προκειμένου = σχετικά με αυτό που λέμε, σχετικά με το θέμα μας Εν προκειμένω, ποια είναι η γνώμη σου;	Κ2	6
εν πρώτοις	= πρώτα-πρώτα, καταρχήν, καταρχάς Εν πρώτοις, εγώ δεν μίλησα σε σένα!	Κ2	4
εν πτήσει	= κατά τη διάρκεια πτήσης, πετώντας Γευματίσαμε δύο φορές εν πτήσει ώσπου να φτάσουμε στην Αθήνα. «Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ο ίδιος ο υπουργός ήταν εν πτήσει προς τη Λευκωσία...» (ΒΗΜΑ/Τουρισμός/Β11, Κυριακή 19-5-02)	Κ2	2
εν ριπή οφθαλμού	= (με το ρίξιμο του βλέμματος, σε μια ματιά) = αστραπιαία Αντέδρασε εν ριπή οφθαλμού	Κ2	2
εν σειρά, εν παραλλήλω	= σε σειρά = παράλληλα (τρόπος σύνδεσης ηλεκτρονικών εξαρτημάτων ή διατάξεων, σε μεταξύ τους σχέση ή σε σχέση με άλλα στοιχεία ενός ηλεκτρικού/ηλεκτρονικού κυκλώματος) Σύνδεση αντιστάσεων εν σειρά. Σύνδεση βολτομέτρου ενπαραλλήλω	Κ2	13
εν σοφία	= με σοφία, σοφά (Ο Θεός) πάντα εν σοφία εποίησε = (ο Θεός) κατασκεύασε σοφά τα πάντα.	Κ2	11
εν σπέρματι	= σε σπέρμα, ως σπέρμα, ως σπόρος, σε αρχικό στάδιο Υπάρχει εν σπέρματι η αμφιβολία στην όλη υπόθεση, άσχετα από το ποια τροπή θα πάρει.	Κ2	16
εν σπουδή	= (σε σπουδή, βιασύνη) = βιαστικά, γρήγορα-γρήγορα, μάνι-μάνι Αποκρίθηκε εν σπουδή, σαν να τον κυνηγούσαν	Κ2	2
εν στάσει	= (σε στάση) = σταματημένος, στάσιμος Το ένα από τα αυτοκίνητα που συγκρούστηκαν ήταν ενστάσει	Κ2	2
εν στενώ κύκλω εν κλειστώ κύκλω	= σε στενό κύκλο, σε κλειστό κύκλο, σε περιορισμένο αριθμό ανθρώπων Ο γάμος τους έγινε εν στενώ οικογενειακώ κύκλω.	Κ2	15
εν στολή	= με στολή, ένστολος Ήταν εκεί τρεις αξιωματικοί εν στολή και δυο άλλοι με πολιτικά	Κ2	6
εν στύσει	= σε στύση Ο φαλλός ήταν ομοίωμα ανδρικού γεννητικού μορίου εν στύσει και αποτελούσε σύμβολο της γονιμότητας.	Κ2	16
εν συγκρίσει με, εν συγκρίσειι προς	= σε σύγκριση με Όταν το α είναι πολύ μεγαλύτερο εν συγκρίσει με το β το πηλίκο β/α είναι πρακτικά αμελητέα ποσότητα.	Κ2	16
εν συμπεράσματι	= (σε συμπέρασμα) = συμπερασματικά	Κ2	16
εν συνδυασμώ	= σε συνδυασμό, σε σύνδεση Το γραπτό του εν συνδυασμώ και με την προφορική του απόδοση δείχνει πολύ συγκροτημένο μαθητή.	Κ2	16
εν συνεχεία	= στη συνέχεια, αμέσως μετά Εν συνεχεία, εκφωνήθηκε ο πανηγυρικός της ημέρας	Κ2	2
εν συνόλω, εν τω συνόλω	= σε σύνολο, ως σύνολο, συνολικά Εν τω συνόλω του το βιβλίο ήταν πολύ ενδιαφέρον.	Κ2	16
εν συνόψει	= σε περίληψη, συνοπτικά, περιληπτικά, συνοψίζοντας Εν συνόψει, η υπόθεση ήταν φιάσκο.	Κ2	13
εν συντομία	= (σε συντομία) = σύντομα (= με σύντομο τρόπο) Η όλη περιγραφή έγινε εν συντομία	Κ2	2
εν συντομογραφία	= σε συντομογραφία, συντομογραφημένος, συντομογραφημένα Το Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας, εν συντομογραφία: ΕΛΚΕΠΑ, δεν υπάρχει σήμερα.	Κ2	15
εν σχέσει	= σε σχέση Εσύ έχεις πολύ λιγότερες υποχρεώσεις εν σχέσει με εμένα.	Κ2	11
εν σώματι	= (σαν ένα σώμα) = σύσσωμα, όλοι μαζί, σύσσωμος Ολόκληρο το ΔΣ πήγε εν σώματι στο Υπουργείο. Τον υποδέχτηκε το Υπουργικό Συμβούλιο εν σώματι.	Κ2	14
εν τάξει, εντάξει εν αταξία	= (στην τάξη) = τακτοποιημένος, σωστός, κανονικός (επίθ. και επίρρ.) = σε αταξία, όχι σωστά ή κανονικά Εγώ είμαι εντάξει. Αυτός που είναι εν αταξία είσαι εσύ.	Κ2	2
εν ταυτώ	= και τα δύο μαζί (σε ένα)	Κ2	16
εν τάφω	= στον τάφο, στο μνήμα Η ζωή εν τάφω κατετέθης Χριστέ...= Εσύ που είσαι η ζωή σε τάφο τοποθετήθηκες, Χριστέ ... (από τη λειτουργία των Παθών)	Κ4	13
εν τάχει	= (στα) γρήγορα, ταχέως Πες ό,τι έχεις να πεις εν τάχει	Κ2	2
εν τέλει, εντέλει εν αρχή	= στο τέλος, τελικά ή για να τελειώνουμε = στην αρχή Εν τέλει, αποδέχθηκε την ήττα του. Εντέλει, θά 'ρθεις ή όχι; Εν αρχή ην ο λόγος = στην αρχή υπήρχε ο λόγος (από το Ευαγγέλιο)	Κ2	6
εν τελευταία αναλύσει	= σε τελευταία ανάλυση, τέλος πάντων, για να τελειώνουμε Εν τελευταία αναλύσει, η ευθύνη είναι δική σου.	Κ2	16
εν τη απουσία εν απουσία	= κατά την απουσία Η όλη ενέργεια εξελίχθηκε εν τη απουσία μου.	Κ2	11
εν τη αφελεία	= στην αφέλεια (απλότητα, απλοϊκότητα, αγαθοσύνη ...) Εν τη αφελεία του αποκάλυψε το μυστικό.	Κ2	16
συνεχίζεται