Είναι σίγουρο πως αν προχωρήσει το σχέδιο Iter για την πυρηνική σύντηξη οι ελληνικές εφημερίδες θα υποδεχθούν την είδηση περίπου ως εξής: «Πυρηνική σύντηξη, κινδυνεύουν οι θέσεις εργασίας 10.000 λιγνιτωρύχων. Κινδυνεύει με μαρασμό η Δυτική Μακεδονία». Η πιο αριστερή εκδοχή θα είναι «Σχέδιο των ΗΠΑ και Ε.Ε. για να πετάξουν στο δρόμο 10.000 λιγνιτωρύχους». Σίγουρα θα υπάρξουν και οικολογικές εκδοχές: «“Πυρηνική σύντηξη με πολλούς κινδύνους”, προειδοποιεί το κέντρο περιβαλλοντικών ερευνών της Γουατεμάλα».
Ο συντηρητισμός έχει πολλά ποδάρια. Δεν εκφράζεται μόνο από το τρίπτυχο «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια», αλλά από την αμυντική στάση της κοινωνίας σε κάθε νέο φαινόμενο ή κάθε καινούργια πρόκληση. Ποιος θυμάται άραγε τη μεγάλη καμπάνια που έγινε εναντίον της «συνθήκης Σένγκεν» στην Ελλάδα, τότε που από διαφορετικές αφετηρίες θρησκόληπτοι κι αριστεροί αντιτάχθηκαν σε μια συμφωνία με την οποία σήμερα μπορούμε να ταξιδεύουμε μόνο με την ταυτότητά μας στις χώρες της Ε.Ε.; Και από τις δύο πλευρές προβλήθηκε ο αντίστοιχος του φαντασιακού τους μπαμπούλας: οι μεν φοβούνταν τον «Αντίχριστο» και οι δε τον «Μεγάλο Αδελφό».
Ποιος θυμάται την καταδίκη της συμφωνίας Μάαστριχτ που θα υπηρετούσε τις πολυεθνικές και θα καταδίκαζε σε φτώχεια τις χώρες της Ε.Ε. Σήμερα η συμφωνία αυτή πήρε το όνομα Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) στην οποία μπήκαμε δόξη και τιμή και σώσαμε την ελληνική οικονομία από μύριους κινδύνους. Ποιος δεν θυμάται την κινδυνολογία σε σχέση με την ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ («μια μετοχή κι αυτή ν’ ανήκει στο κράτος») διότι αλλιώς θα υπονομευόταν η εθνική ασφάλεια;
Το αστείο είναι ότι η Ελλάδα ευνοήθηκε από τις αλλαγές που ο δεξιός και αριστερός συντηρητισμός ελεεινολογούσε. Αποδείχθηκε τοις πράγμασι ότι ΕΟΚ δεν ήταν των μονοπωλίων, αλλά μια μεγαλύτερη πολιτική αρένα στην οποία παλέψαμε μαζί με άλλες χώρες και πήραμε τέσσερα κοινοτικά πλαίσια στήριξης. Η συνθήκη του Μάαστριχτ δεν ήταν όπως έλεγε το ΚΚΕ «ένα βήμα εμπρός για να εξαπολυθεί μια πρωτοφανέρωτη επίθεση στην εργατική τάξη, στους λαούς γενικότερα». Μας έφερε νομισματική σταθερότητα. Μπορεί να φοβόμαστε την παγκοσμιοποίηση, σε συνθήκες ανοιχτών συνόρων, ο ελληνισμός πρόκοψε, είτε με τη ναυτιλία, είτε με τα καραβάνια που έφευγαν από την ηπειρωτική Ελλάδα για τα Βαλκάνια και την εγγύς Δύση.
Σήμερα ο συντηρητισμός στην Ελλάδα εμφανίζεται σε κάθε μέτωπο όπου επιχειρείται κάποια αλλαγή: από την απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων, μέχρι την αναθεώρηση του άρθρου 16 και μέχρι την αλλαγή του Νόμου-Πλαίσιο για τα πανεπιστήμια. Ενώ είναι πασιφανές ότι το παλιό μοντέλο οργάνωσης έχει καταρρεύσει αυτό που προτάσσεται στον δημόσιο διάλογο είναι κάποιοι μελλοντικοί κίνδυνοι και η έκκληση να μείνουν τα πράγματα ως έχουν διότι «ποτέ δεν ξέρεις».
Βέβαια, για να πούμε και του συντηρητικού το δίκιο, πραγματικά «ποτέ δεν ξέρεις». Κάθε αλλαγή, κάθε βήμα εμπεριέχει και κινδύνους. Για παράδειγμα, ακόμη και η μεγαλύτερη ανακάλυψη του ανθρώπου, η φωτιά, είχε αποτέλεσμα τις πυρκαγιές και χιλιάδες πέθαναν απ’ αυτή. Το ερώτημα είναι αν μεταξύ ενός αποδεδειγμένα αποτυχημένου μοντέλου και ενός (στη χειρότερη περίπτωση) πιθανώς αποτυχημένου μοντέλου η κοινωνία αποφασίζει να ρισκάρει το δεύτερο. Αν αισθάνεται την αυτοπεποίθηση να δοκιμάσει νέα πράγματα και να διορθώσει τις αρνητικές επιπτώσεις τους.
Είναι σίγουρο πως αν προχωρήσει το σχέδιο Iter για την πυρηνική σύντηξη πολλά θα ανατραπούν. Θα έχει θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στο υπάρχον μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας. Το ερώτημα είναι τι θα προτάξουμε. Τους κινδύνους ή τις ευκαιρίες;
(του Πάσχου Mανδραβέλη/ pmandravelis@kathimerini.gr, 2/12/2006)
