κι αυτό μας αφορά όλους!
Δρ. Θόδωρος Σ. Κουσουρής
Περιβαλλοντολόγος, πρώην
Δ/ντής Ερευνητικού Ινστιτούτου
Περιβαλλοντολόγος, πρώην
Δ/ντής Ερευνητικού Ινστιτούτου
Συνήθως, με αυθαίρετο τρόπο και αυτιστική συνέπεια επαναλαμβάνονται φράσεις κλισέ και από τα ΜΜΕ και στις σχετικές συνεντεύξεις των μη ειδικών. «Η Φύση εκδικείται, δείχνει το σκληρό πρόσωπό της. Η Φύση ξεσπά, τιμωρεί και είναι αμείλικτη». Τεχνηέντως, εμφανιζόμαστε ως θύματα και φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε διαρκή διωγμό από τον θύτη. Ενδεχομένως, η θυματοποίησή μας αυτή να λειτουργεί ως άλλοθι για να απαλλαγούμε από κάθε ευθύνη. Εξάλλου, αν υιοθετήσουμε την αντίληψη ότι τα πάντα κινούνται από ανώτερη δύναμη και πάλι γινόμαστε «άμοιροι» ευθυνών.
Για παράδειγμα, όταν ενσκήπτουν σεισμοί και καταποντισμοί, συνήθως μιλάμε για θεομηνίες και όχι για φυσική καταστροφή. Η ανώτερη δύναμη βρίσκεται παντού, κατά την άποψή τους. Δηλαδή, στις περισσότερες των περιπτώσεων, έχουμε επιλέξει να παίζουμε το ρόλο του μικρού και αδύναμου, καθώς και αυτές ακόμη οι λέξεις είναι δανικές από τις ανθρώπινες κοινωνίες. Είναι και αυτά μια ακόμη έκφανση της ανταγωνιστική μας διάθεσης απέναντι στο Φυσικό περιβάλλον, καθώς φαίνεται ότι δεν έχουμε μάθει σχεδόν τίποτα για τα συμβαίνοντα στη Φύση, τις διεργασίες της, τα αποτελέσματα των φυσικών φαινομένων που όντος η συχνότητα και σφοδρότητά τους έχουν ενταθεί και επεκταθεί σε περισσότερες περιοχές.
Εξάλλου, η σχέση του ανθρώπου με τη Φύση, θέλουμε και προσλαμβάνει, εκ των αποτελεσμάτων, εντεινόμενες διαστάσεις. Είναι αυτό που συνηθίζεται να λέμε «για να καλυφθούν οι ανάγκες μας», έστω και αν υποκρύπτουν τον όρο «απεριόριστες», παρόλο που είναι πασιφανές ότι οι φυσικοί πόροι ολοένα γίνονται σπανιότεροι. Η ανταγωνιστική μας διάθεση απέναντι στον Φυσικό κόσμο είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο.
Κατά την επιστημονική άποψη τα φυσικά φαινόμενα -όπως για παράδειγμα η βροχή, η χιονόπτωση, η ανομβρία, οι καταιγίδες, η θερμοκρασία, οι σεισμοί, οι κατολισθήσεις και άλλα- εκδηλώνονται, άλλες φορές με κυρίαρχο και άλλες φορές με υποδεέστερο τρόπο. Αυτά και μια μεγάλη πληθώρα φυσικών φαινομένων διαμορφώνουν τελικά τον πλανήτη Γη. Τα φυσικά φαινόμενα είναι μέρος της εξελικτικής διαδικασίας της Φύσης. Πρόκειται για μία διαδικασία μεταβολής του περιβάλλοντος η οποία πραγματοποιείται εκατομμύρια χρόνια τώρα.
Παρ' όλο που για τους ανθρώπους μπορεί να γίνουν δυνάμεις καταστροφής, για τη Φύση είναι δημιουργικές δυνάμεις. Αυτές καθορίζουν το πρόσωπο της Γης στις διάφορες εποχές. Θα μπορούσαμε μάλιστα να τα χαρακτηρίσουμε ως φιλικά προς τον άνθρωπο γιατί διαμόρφωσαν ένα τέτοιο περιβάλλον που του επέτρεψαν να υπάρχει και να ζει πάνω στη Γη, ενώ γίνονται καταστροφικά για την ύπαρξη, όταν δημιουργούν απώλειες για τα θεωρούμενα με σύγχρονους όρους ως κεκτημένα από τον άνθρωπο.
Άλλωστε, μόλις πρόσφατα καταλάβαμε ότι παρεμβαίνουμε πλέον δραστικά, πιεστικά, απειλητικά προς τη Φύση, ενώ δεν προσαρμόσαμε τις απαιτήσεις μας σε σχέση με τα φυσικά φαινόμενα. Το πλέον παράδοξο είναι ότι εμείς οι ίδιοι αυξήσαμε την τρωτότητα της παρουσίας μας με αποτέλεσμα έστω και μικρά γεγονότα να έχουν τεράστιες επιπτώσεις. Για παράδειγμα, σε μια πόλη όπου θα έπρεπε να ζουν εκατό χιλιάδες άνθρωποι, σήμερα ζουν πάνω από ένα εκατομμύριο. Έτσι, όταν συμβεί πλημμύρα, σεισμός ή άλλο φυσικό φαινόμενο οι απώλειες ασφαλώς και θα είναι τεράστιες.
Συνειδητοποιώντας ότι οι κίνδυνοι που απειλούν το περιβάλλον δεν έχουν σύνορα και άλλες διακρίσεις, οφείλουμε να ενισχύσουμε την έμπρακτη παρουσία μας και να εντατικοποιήσουμε την οποιαδήποτε πίεσή μας σε όλο το φάσμα των πτυχών της προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι αναμφισβήτητη η ανάγκη συνεχούς προσαρμογής και εφαρμογής ουσιαστικών πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος. Τόσο οι κρατικές αρχές, όσο και οι κοινωνίες των πολιτών οφείλουμε να θέτουμε το περιβάλλον κυρίαρχο πυρήνα κάθε δραστηριότητάς μας. Το περιβάλλον είναι η γειτονιά στην οποία ζούμε και θα ζήσουν και τα παιδιά μας. Είναι το σπίτι μας και η προστασία του είναι υπόθεση όλης της οικογένειας. Η βιώσιμη ανάπτυξη και η διαφύλαξη των ανθρωπίνων και φυσικών πόρων έχουν ήδη γίνει στόχοι–προτεραιότητες για τη διεθνή κοινότητα. Ας γίνουν και για μας, για τον καθένα υποχρέωση για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Για παράδειγμα, όταν ενσκήπτουν σεισμοί και καταποντισμοί, συνήθως μιλάμε για θεομηνίες και όχι για φυσική καταστροφή. Η ανώτερη δύναμη βρίσκεται παντού, κατά την άποψή τους. Δηλαδή, στις περισσότερες των περιπτώσεων, έχουμε επιλέξει να παίζουμε το ρόλο του μικρού και αδύναμου, καθώς και αυτές ακόμη οι λέξεις είναι δανικές από τις ανθρώπινες κοινωνίες. Είναι και αυτά μια ακόμη έκφανση της ανταγωνιστική μας διάθεσης απέναντι στο Φυσικό περιβάλλον, καθώς φαίνεται ότι δεν έχουμε μάθει σχεδόν τίποτα για τα συμβαίνοντα στη Φύση, τις διεργασίες της, τα αποτελέσματα των φυσικών φαινομένων που όντος η συχνότητα και σφοδρότητά τους έχουν ενταθεί και επεκταθεί σε περισσότερες περιοχές.
Εξάλλου, η σχέση του ανθρώπου με τη Φύση, θέλουμε και προσλαμβάνει, εκ των αποτελεσμάτων, εντεινόμενες διαστάσεις. Είναι αυτό που συνηθίζεται να λέμε «για να καλυφθούν οι ανάγκες μας», έστω και αν υποκρύπτουν τον όρο «απεριόριστες», παρόλο που είναι πασιφανές ότι οι φυσικοί πόροι ολοένα γίνονται σπανιότεροι. Η ανταγωνιστική μας διάθεση απέναντι στον Φυσικό κόσμο είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο.Κατά την επιστημονική άποψη τα φυσικά φαινόμενα -όπως για παράδειγμα η βροχή, η χιονόπτωση, η ανομβρία, οι καταιγίδες, η θερμοκρασία, οι σεισμοί, οι κατολισθήσεις και άλλα- εκδηλώνονται, άλλες φορές με κυρίαρχο και άλλες φορές με υποδεέστερο τρόπο. Αυτά και μια μεγάλη πληθώρα φυσικών φαινομένων διαμορφώνουν τελικά τον πλανήτη Γη. Τα φυσικά φαινόμενα είναι μέρος της εξελικτικής διαδικασίας της Φύσης. Πρόκειται για μία διαδικασία μεταβολής του περιβάλλοντος η οποία πραγματοποιείται εκατομμύρια χρόνια τώρα.
Παρ' όλο που για τους ανθρώπους μπορεί να γίνουν δυνάμεις καταστροφής, για τη Φύση είναι δημιουργικές δυνάμεις. Αυτές καθορίζουν το πρόσωπο της Γης στις διάφορες εποχές. Θα μπορούσαμε μάλιστα να τα χαρακτηρίσουμε ως φιλικά προς τον άνθρωπο γιατί διαμόρφωσαν ένα τέτοιο περιβάλλον που του επέτρεψαν να υπάρχει και να ζει πάνω στη Γη, ενώ γίνονται καταστροφικά για την ύπαρξη, όταν δημιουργούν απώλειες για τα θεωρούμενα με σύγχρονους όρους ως κεκτημένα από τον άνθρωπο.
Άλλωστε, μόλις πρόσφατα καταλάβαμε ότι παρεμβαίνουμε πλέον δραστικά, πιεστικά, απειλητικά προς τη Φύση, ενώ δεν προσαρμόσαμε τις απαιτήσεις μας σε σχέση με τα φυσικά φαινόμενα. Το πλέον παράδοξο είναι ότι εμείς οι ίδιοι αυξήσαμε την τρωτότητα της παρουσίας μας με αποτέλεσμα έστω και μικρά γεγονότα να έχουν τεράστιες επιπτώσεις. Για παράδειγμα, σε μια πόλη όπου θα έπρεπε να ζουν εκατό χιλιάδες άνθρωποι, σήμερα ζουν πάνω από ένα εκατομμύριο. Έτσι, όταν συμβεί πλημμύρα, σεισμός ή άλλο φυσικό φαινόμενο οι απώλειες ασφαλώς και θα είναι τεράστιες.
Συνειδητοποιώντας ότι οι κίνδυνοι που απειλούν το περιβάλλον δεν έχουν σύνορα και άλλες διακρίσεις, οφείλουμε να ενισχύσουμε την έμπρακτη παρουσία μας και να εντατικοποιήσουμε την οποιαδήποτε πίεσή μας σε όλο το φάσμα των πτυχών της προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι αναμφισβήτητη η ανάγκη συνεχούς προσαρμογής και εφαρμογής ουσιαστικών πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος. Τόσο οι κρατικές αρχές, όσο και οι κοινωνίες των πολιτών οφείλουμε να θέτουμε το περιβάλλον κυρίαρχο πυρήνα κάθε δραστηριότητάς μας. Το περιβάλλον είναι η γειτονιά στην οποία ζούμε και θα ζήσουν και τα παιδιά μας. Είναι το σπίτι μας και η προστασία του είναι υπόθεση όλης της οικογένειας. Η βιώσιμη ανάπτυξη και η διαφύλαξη των ανθρωπίνων και φυσικών πόρων έχουν ήδη γίνει στόχοι–προτεραιότητες για τη διεθνή κοινότητα. Ας γίνουν και για μας, για τον καθένα υποχρέωση για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
