(του Ανδρέα Παππά, Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, 9/11/2007)
Όλα είναι μια απίθανη καρικατούρα. Καρικατούρα ο Γκρέκο του Νικ Αστντον, κάτι μεταξύ τεκνού των σίξτις και του Αλκη Γιαννακά/ντελικανή σε σύγχρονη εκδοχή. Καρικατούρα ο μέγας ιεροεξεταστής (ως χαρακτήρας, όχι ως ηθοποιός), ο οποίος παρεμπιπτόντως «ψιλοαδελφίζει», και βέβαια γουστάρει τον «δικόν μας», τον παίδαρο. [Σιγά τώρα, τους ξέρουμε αυτούς τους Δυτικούς!]Καρικατούρα ρόλου και ερμηνείας η Δήμητρα Ματσούκα, κακομαθημένη κόρη του βενετσιάνου διοικητή της Κρήτης, κατευθείαν βγαλμένη από τα «Χτυποκάρδια στο θρανίο» και το «Η Λίζα και η άλλη», με τον πατέρα της κάτι μεταξύ Παπαγιαννόπουλου και Λαυρέντη Διανέλλου. Καρικατούρα ο πατέρας του Γκρέκο, αντιστασιακός Κρητίκαρος από ταινία του Τζέιμς Πάρις ή του Νίκου Φώσκολου, που όταν δεν πολεμάει τους άτιμους κατακτητές στον Ψηλορείτη, πίνει και χορεύει! Καρικατούρα και ο αδελφός του, ο Μανούσος, που δηλώνει ότι στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου πολέμαγε δίπλα δίπλα με τον Θερβάντες (όχι θα μας ξέφευγε ο συγγραφέας τού Δον Κιχώτη!).
Και βέβαια, μεταξύ πεντοζάλης, ρακής και... Ιεράς Εξέτασης, η αθάνατη Ελλάδα θριαμβεύει και πάλι. «Εμείς» είμαστε το φως και η Δύση το σκοτάδι. Αλίμονο, τώρα! Γνωστά πράγματα αυτά. Μπορεί, όμως «το σκοτάδι να νικήσει το φως»; Οχι, βέβαια. Αυτό έλειπε. Μασάει η κατσίκα ταραμά; Αυτό, λοιπόν, το ανοσιούργημα, που στοίχισε κι εγώ δεν ξέρω πόσα εκατομμύρια ευρώ και που το σενάριό του θα μπορούσε κάλλιστα να έχει γραφτεί από τον Ζουράρι, τον Πλεύρη, τον Λιακόπουλο ή τον Αδωνι Γεωργιάδη, σερβίρεται στον καλόπιστο θεατή ως «Ελ Γκρέκο».
Τι κι αν ο Γκρέκο ποτέ δεν δικάστηκε από την Ιερά Εξέταση; Τι κι αν στην Ισπανία είχε -ευτυχώς, ο άνθρωπος!- την εύνοια υψηλόβαθμων ιερωμένων και σημαντικών εκκλησιαστικών φορέων, οι οποίοι ήταν και οι κύριοι παραγγελιοδότες του; Τι κι αν ο πατέρας του ανήκε στη μεσαία προς ανώτερη τάξη του Χάνδακα και η δουλειά του ήταν κάτι μεταξύ φοροεισπράκτορα και τελωνειακού στην υπηρεσία της Βενετίας; Σιγά μην κάτσουμε να σκάσουμε για τέτοιες «λεπτομέρειες».
Εδώ μιλάμε για την πάλη του Φωτός με το Σκότος· με τέτοια θα ασχολούμαστε, τώρα; Συνδυάζοντας, λοιπόν, ελληνική ταινία στην οποία ο πλούσιος πατέρας δεν εγκρίνει τον δεσμό της κόρης του, δάνεια από τους «Γενναίους του Βορρά» (στην παραλλαγή «Γενναίοι του Νότου»), φτηνό «αντιιμπεριαλισμό» και κρητικό αντριλίκι, ο σκηνοθέτης σερβίρει έναν απίθανο αχταρμά, ντυμένον με πανάκριβα κοστούμια και με επική (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) μουσική.
Στη σκηνή όπου ο Μανούσος Θεοτοκόπουλος κερνάει τον αδελφό του ρακή, την οποία βέβαια έχει φέρει στην Ισπανία από την Κρήτη, σκέφτομαι ότι θα μπορούσε ίσως να έχει προστεθεί η φράση: «Εχω φέρει και εξαιρετικές ελιές, Δομήνικε, καθώς και λίγη γραβιέρα Κρήτης, για να συνοδεύσουμε τη ρακή». Τι καλύτερη ευκαιρία να διαφημιστούν τα προϊόντα της «κρητικής γης»; Αλλωστε, αν δεν ήξερε ο Γκρέκο από καλή ρακή, ποιος θα ήξερε;
