(του ΣΑΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ, Ελευθεροτυπία, 17/3/2010)
Τμήμα μοναδικού στον ελληνικό χώρο ασημένιου αμφορέα των Παναθηναίων, που βρέθηκε σε δύο πρόχειρες ταφές στην Αγορά των Αιγών, ενισχύει την αρχική υπόθεση των αρχαιολόγων ότι οι συγκεκριμένες ταφές ανήκουν σε υψηλότατα πρόσωπα. Ισως στον νόθο γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ηρακλή, και τη μητέρα του Βαρσίνη, την οποία κυνήγησε και δολοφόνησε ο Κάσσανδρος για να ανέβει στον θρόνο των Μακεδόνων.
Αναμένονται οι εργαστηριακές εξετάσεις που θα καθορίσουν το φύλο και την ηλικία των οστών της δεύτερης ταφής. Αν ανήκουν σε γυναίκα ηλικίας 45- 48 χρόνων, δεν αποκλείεται να είναι η Βαρσίνη και τα οστά της πρώτης ταφής να ανήκουν στον Ηρακλή, νόθο γιο του Μ. Αλεξάνδρου. Οι δύο ταφές αποτελούν ενιαίο σύνολο, που δεν βρέθηκε στην παρακείμενη βασιλική νεκρόπολη αλλά στο πιο δημόσιο σημείο της οχυρωμένης πόλης των Αιγών, λίγο βορειότερα από το θέατρο και το ανάκτορο, δίπλα στα αφιερώματα της βασίλισσας Ευρυδίκης, μητέρας του Φιλίππου, στη θεά Εύκλεια.
Τα μοναδικά για το σημείο ευρήματα ανακάλυψε το καλοκαίρι του 2008 και τον Απρίλιο του 2009 η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, ευρωβουλευτής σήμερα, Χρυσούλα Παλιαδέλη. Στην ανασκαφή, στην έρευνα και στην ανάλυση του υλικού παίρνουν μέρος οι αρχαιολόγοι Αθανασία Κυριάκου, Ελένη Μητσοπούλου και Αλέξανδρος Τούρτας, η συντηρήτρια αρχαιοτήτων Παρασκευή Παπαγεωργίου και ο προϊστάμενος του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας του ΕΚΕΤΑ «Δημόκριτος», φυσικός Γιάννης Μανιάτης.
(click)
Το εύρημα θεωρείται ιδιαίτερης σημασίας για πολλούς λόγους. Παρόμοιος, από μια πρώτη έρευνα, δεν έχει βρεθεί σε άλλο σημείο του ελλαδικού χώρου αλλά ούτε και στον κόσμο όλο. Από τη στιγμή που οι πήλινοι αμφορείς των Παναθηναίων αποτελούσαν ιδιαίτερη τιμή για τους νικητές των αγώνων και τους τοποθετούσαν μέχρι και στις ταφές των νικητών, ο ασημένιος δείχνει ότι το πρόσωπο που τον κατέχει περικλείεται από ακόμη μεγαλύτερη τιμή. Το ότι βρέθηκε στις Αιγές και όχι στην Αθήνα καταδεικνύει τον χώρο ως έναν από τους πιο σημαντικούς τόπους κατά την αρχαιότητα.
Η μοναδική αναφορά για παρόμοιο αμφορέα γίνεται από τον ιστορικό Αθήναιο και αφορά μια γιορτινή πομπή σε γιορτή που οργάνωσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, το 280-260 π.Χ., ο διάδοχος του Μ. Αλεξάνδρου, Πτολεμαίος Φιλάδελφος. Ο Αθήναιος αναφέρει ότι στην πομπή, μεταξύ άλλων θησαυρών και πολύτιμων αντικειμένων, εμφανίζονται 16 παρόμοιοι ασημένιοι αμφορείς των Παναθηναίων.
Ο ασημένιος αμφορέας των Παναθηναίων βρέθηκε τον Απρίλιο του 2009 σε ταφή που εντοπίστηκε σε ελάχιστη απόσταση από την πρώτη, που περιείχε οστά άντρα και χρυσό στεφάνι. Στη δεύτερη ταφή βρέθηκε μια ασημένια τεφροδόχος υδρία, όμοια με εκείνη από τον τάφο του Πρίγκιπα στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας, και ως κτέρισμα, ο εξαιρετικά σπάνιος, ίσως και μοναδικός ασημένιος παναθηναϊκός αμφορέας.
«Τα ευρήματα ενισχύουν τα αρχαιολογικά δεδομένα», υπογραμμίζει η καθηγήτρια Αρχαιολογίας Χρυσούλα Παλιαδέλη, η οποία πρόκειται να παρουσιάσει τα ευρήματα αύριο το βράδυ, στην αίθουσα τελετών του παλιού κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, στο πλαίσιο της 23ης Αρχαιολογικής Συνάντησης για το Ανασκαφικό Εργο στη Μακεδονία και τη Θράκη.
«Οταν είχε βρεθεί το πρώτο σύνολο το καλοκαίρι του 2008, είχαμε υποθέσει πως θα μπορούσε να ταυτιστεί με τον Ηρακλή, γιο του Μ. Αλεξάνδρου και της Βαρσίνης. Οι συνθήκες και ο τόπος ανεύρεσης ανταποκρίνονταν σε ένα χωρίο του Ιουστίνου, που ανέφερε τη ρητή διαταγή του Κασσάνδρου "ο Ηρακλής να σκοτωθεί στα κρυφά, μαζί με τη μητέρα του, τη Βαρσίνη, και οι σοροί τους να καλυφθούν με χώμα, ώστε να μην υπάρχει τάφος που να προδίδει τη δολοφονία τους"».
