Όταν ήμουν φοιτητής, βρισκόταν στο αποκορύφωμά του ο πόλεμος στο Βιετνάμ. Από τις πετσοκομμένες πληροφορίες που έφταναν στην Ευρώπη, σημαντικές ήταν για μας εκείνες για το υπόγειο σύστημα στοών που είχαν δημιουργήσει οι Βιετκόνγκ, ώστε να μεταφέρουν εύκολα πολεμοφόδια και πολεμιστές και να εμφανίζονται απρόβλεπτα στα μετόπισθεν των αντιπάλων τους. Τα τούνελ πρέπει να είχαν γίνει εφιάλτης για τους Αμερικάνους, γιατί συχνά έπεφταν μέσα σε κάποιο καμουφλαρισμένο φρεάτιο και από εκεί έβγαιναν μόνο νεκροί.
Οι αναγνώστες των εφημερίδων και οι θεατές των τηλεοράσεων συμπλήρωναν την έλλειψη πληροφοριών με φανταστικές εικόνες για τη δομή και τον τρόπο διακίνησης των ανθρώπων στα τούνελ, τη δυσκολία να κινηθούν σ’ αυτά οι ψηλόσωμοι Αμερικάνοι και η ευκολία των μικρόσωμων Βιετναμέζων, τα προβλήματα προτεραιότητας, ποια πέρναγε πρώτα, αν συναντιόντουσαν δύο ομάδες με αντίθετη κίνηση, σε ποιο χώρο υποχωρούσε η άλλη ομάδα κ.ο.κ.
Τώρα, το Βιετνάμ έχει γίνει χώρα υποδοχής τουριστών και το σύστημα των τούνελ είναι, σε κάποια έκτασή του, επισκέψιμο. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να δει, πώς ήταν περίπου τα πράγματα, όταν άκουγε, αναπαυτικά στον καναπέ του, μακριά και ασφαλής από τις εστίες κινδύνου, τις ειδήσεις για τα τούνελ των Βιετκόνγκ.
Κάποια εποχή δημιουργήθηκαν τα σώματα «αρουραίων» (tunnel rats), δήθεν εκπαιδευμένοι Αμερικάνοι, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί, οι οποίοι έμπαιναν στα τούνελ και πολεμούσαν με τους Βιετκόνγκ ή ανατίναζαν ολόκληρα συστήματα. Στην πραγματικότητα ήταν τιμωρημένοι στρατιώτες του τακτικού στρατού (με υποχρεωτική στράτευση) που έτσι γλίτωναν τις ποινές ή ημιπαράνομοι μετανάστες που θα έπαιρναν εύκολα την αμερικάνικη υπηκοότητα, όπως γίνεται και σήμερα με τους πολεμιστές στο Ιράκ.
Για τη διαφήμιση στον κόσμο και χρηματοδότηση από το αμερικάνικο Κογκρέσο του έργου εναντίον των εχθρικών τούνελ, αλλά πολύ περισσότερο για τη στρατολόγηση αφελών νέων στις ΗΠΑ και αλλού, είχε δημιουργηθεί και ένα συγκρότημα ροκ με το όνομα tunnel rats - οι παλαιότεροι ροκάδες θα ξέρουν τώρα ότι κύριος στόχος αυτών των ελεγχόμενων "καλλιτεχνικών" δραστηριοτήτων ήταν η προσέλκυση εθελοντών για σίγουρο θάνατο στα τούνελ των Βιετκόνγκ. Οι ελεγχόμενες πληροφορίες αναφέρονταν τότε σε τεράστια επιτυχία των νέων μονάδων, όμως τα πολεμοφόδια και το προσωπικό συνέχισαν να διοχετεύονται και κάποια στιγμή μπήκαν οι Βιετκόνγκ και οι Βόρειοι με άρματα και στρατιωτική παρέλαση στην πρωτεύουσα Σαϊγκόν.
Ακόμα δείχνουν οι τηλεοράσεις τις σκηνές από την αναχώρηση του τελευταίου ελικοπτέρου από την ταράτσα της αμερικάνικης πρεσβείας στη Σαϊγκόν: πλήρες το ελικόπτερο και από κάθε εξάρτημά του κρέμονται στον αέρα διάφοροι φουκαράδες - σίγουρα συνεργάτες του φιλοαμερικάνικου καθεστώτος, οι οποίοι είχαν κάθε λόγο να μην πέσουν στα χέρια των Βιετκόνγκ και αγωνίζονταν να φτάσουν στο αεροπλανοφόρο που περίμενε στα ανοικτά. Όπως θυμάμαι, ένα από τα ελικόπτερα δεν μπόρεσε να σταθεί τελικά στο κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου, λόγω του συνωστισμού που επικρατούσε, και έπεσε με όλο τον κόσμο στη θάλασσα.
(Stelios Frangopoulos, Στέλιος Φραγκόπουλος)
