Ιντερμέδιο
(του Ανδρέα Παππά, Βιβλιοθήκη, 29/02/2008)
Με αφορμή τα έργα και τις ημέρες της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπαινισσόμουν την προηγούμενη Παρασκευή ότι τείνουν να διαμορφωθούν «δύο Ελλάδες», με ό,τι συνεπάγεται αυτό.
Ειδικότερα ο μακαρίτης ο Χριστόδουλος συνέβαλε σημαντικά στη χάραξη της σχετικής διαχωριστικής γραμμής. Με τη σχετική άνεση που δίνει το γεγονός ότι πέρασαν ήδη αρκετές μέρες από τον θάνατό του, νομίζω ότι μπορούμε να το πούμε δίχως περιστροφές και επικήδειες αβρότητες. Ναι, ο Χριστόδουλος άφησε -στον βαθμό που του αναλογούσε, πάντοτε- την ελληνική κοινωνία πολύ πιο διχασμένη απ' ό,τι ήταν αυτή όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του.
Ο διχασμός αυτός δεν αφορά μόνο τη διάκριση σε pratiquants (που λένε και οι Γάλλοι) από τη μια, και σε πολίτες με χαλαρή ή ανύπαρκτη σχέση με την Εκκλησία από την άλλη. Πρόκειται, σε τελική ανάλυση, για κάτι πολύ ευρύτερο: για τη διαχωριστική γραμμή, στην οποία ακροθιγώς αναφέρθηκα την προηγούμενη εβδομάδα, που όλο και περισσότερο τείνει να διαπερνά την ελληνική κοινωνία σε όλες τις εκφάνσεις της. Από τη μια, λοιπόν, αυτοί που έχουν το βλέμμα στραμμένο στην Πόλη και την Αγιά Σοφία, και από την άλλη, όσοι βλέπουν το μέλλον της χώρας να συνδέεται άρρηκτα με εκείνο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ό,τι αυτή συνεπάγεται.
Αυθεντικοί οπαδοί του Χριστόδουλου και εξαπτέρυγα του Χριστοδουλισμού, κάθε λογής δημοσιογράφοι και δημοσιολογούντες, αλλά και πολιτικάντηδες που ψαρεύουν ψήφους στο όνομα της Ορθοδοξίας, δεν παραλείπουν να μας θυμίζουν τον ρόλο του μακαρίτη ως «ηγέτη», ως «ταγού του έθνους». Ηγέτης, ίσως· όχι, όμως, του έθνους, αλλά μιας (σημαντικής, καμία αντίρρηση) μερίδας του πληθυσμού. Ωθώντας, ωστόσο, τους οπαδούς του σε μετωπική σύγκρουση με μια άλλη (επίσης όχι ευκαταφρόνητη αριθμητικά) μερίδα του πληθυσμού, ο μακαρίτης έτεινε όλο και περισσότερο να εξελίσσεται σε πόλο αναφοράς της πολιτικής μας ζωής, και μάλιστα από πολύ συγκεκριμένη σκοπιά, με πολύ συγκεκριμένες ιδέες και απόψεις.
Η σκοπιά, λοιπόν, από την οποία έβλεπε τα πράγματα ο Χριστόδουλος έχει όνομα· λέγεται συντήρηση, αντίδραση, ή -επί το γλαφυρότερον-«Δεξιά του Κυρίου». Οσο για το «σας πάω» και για τα ανέκδοτα, ελάτε τώρα! Πρόκειται για το αλφάβητο των πιο κοινών επικοινωνιακών τρικ που χρησιμοποιούν οι κάθε λογής δημοκόποι, όπου Γης (ξέρουμε, δα, πόσο αγαπούν να φωτογραφίζονται με παιδιά δικτάτορες, βασιλείς και άλλοι «πατερούληδες»). Κατά τα άλλα, ο Χριστόδουλος δεν μάσαγε τα λόγια του· έλεγε σαφώς ποιος είναι και τι θέλει. Εξού και οι επιθέσεις στον Διαφωτισμό, στη Δύση και στη Δυτική κουλτούρα, στα «δυτικόφερτα» δικαιώματα, στους «ευρωλιγούρηδες» κ.λπ., κ.λπ. Παλιά πράγματα, δηλαδή, γνωστά ήδη από την εποχή του Παπουλάκου και των μύδρων μιας μερίδας του κλήρου κατά του Κοραή και των «τρισκατάρατων οπαδών του Βολτέρου».
«Πίσω ολοταχώς» ήταν η φράση-κλειδί των λόγων και των απόψεων του Χριστόδουλου. Και «επιστροφή στις ρίζες», και «να βρούμε την ψυχή μας», και πολύς στρεψόδικος αντιδυτικισμός, και αμφισβήτηση της νεωτερικότητας, και όλα αυτά τα γνωστά, που τα συναντάμε σε όλα τα συντηρητικά, ξενοφοβικά και αντιδραστικά ρεύματα και καθεστώτα, σε όλες τις εποχές και σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Και ας μη μας ξεγελά -ή ίσως και μας καθησυχάζει- το γεγονός ότι τα λάβαρα του αντιδυτικισμού τα σείουν ο ελαφρολαϊκός Ψωμιάδης, τα πλαισιώνουν οι ασυναρτησίες του Ζουράρι και του Λιακόπουλου, τα συνοδεύουν οι τσιρίδες της Λιάνας Κανέλλη και του Αδώνιδος Γεωργιάδη. Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρότερο και, αργά ή γρήγορα, φοβάμαι ότι θα το βρούμε μπροστά μας.
.
Ειδικότερα ο μακαρίτης ο Χριστόδουλος συνέβαλε σημαντικά στη χάραξη της σχετικής διαχωριστικής γραμμής. Με τη σχετική άνεση που δίνει το γεγονός ότι πέρασαν ήδη αρκετές μέρες από τον θάνατό του, νομίζω ότι μπορούμε να το πούμε δίχως περιστροφές και επικήδειες αβρότητες. Ναι, ο Χριστόδουλος άφησε -στον βαθμό που του αναλογούσε, πάντοτε- την ελληνική κοινωνία πολύ πιο διχασμένη απ' ό,τι ήταν αυτή όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του.
Ο διχασμός αυτός δεν αφορά μόνο τη διάκριση σε pratiquants (που λένε και οι Γάλλοι) από τη μια, και σε πολίτες με χαλαρή ή ανύπαρκτη σχέση με την Εκκλησία από την άλλη. Πρόκειται, σε τελική ανάλυση, για κάτι πολύ ευρύτερο: για τη διαχωριστική γραμμή, στην οποία ακροθιγώς αναφέρθηκα την προηγούμενη εβδομάδα, που όλο και περισσότερο τείνει να διαπερνά την ελληνική κοινωνία σε όλες τις εκφάνσεις της. Από τη μια, λοιπόν, αυτοί που έχουν το βλέμμα στραμμένο στην Πόλη και την Αγιά Σοφία, και από την άλλη, όσοι βλέπουν το μέλλον της χώρας να συνδέεται άρρηκτα με εκείνο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ό,τι αυτή συνεπάγεται.
Αυθεντικοί οπαδοί του Χριστόδουλου και εξαπτέρυγα του Χριστοδουλισμού, κάθε λογής δημοσιογράφοι και δημοσιολογούντες, αλλά και πολιτικάντηδες που ψαρεύουν ψήφους στο όνομα της Ορθοδοξίας, δεν παραλείπουν να μας θυμίζουν τον ρόλο του μακαρίτη ως «ηγέτη», ως «ταγού του έθνους». Ηγέτης, ίσως· όχι, όμως, του έθνους, αλλά μιας (σημαντικής, καμία αντίρρηση) μερίδας του πληθυσμού. Ωθώντας, ωστόσο, τους οπαδούς του σε μετωπική σύγκρουση με μια άλλη (επίσης όχι ευκαταφρόνητη αριθμητικά) μερίδα του πληθυσμού, ο μακαρίτης έτεινε όλο και περισσότερο να εξελίσσεται σε πόλο αναφοράς της πολιτικής μας ζωής, και μάλιστα από πολύ συγκεκριμένη σκοπιά, με πολύ συγκεκριμένες ιδέες και απόψεις.
Η σκοπιά, λοιπόν, από την οποία έβλεπε τα πράγματα ο Χριστόδουλος έχει όνομα· λέγεται συντήρηση, αντίδραση, ή -επί το γλαφυρότερον-«Δεξιά του Κυρίου». Οσο για το «σας πάω» και για τα ανέκδοτα, ελάτε τώρα! Πρόκειται για το αλφάβητο των πιο κοινών επικοινωνιακών τρικ που χρησιμοποιούν οι κάθε λογής δημοκόποι, όπου Γης (ξέρουμε, δα, πόσο αγαπούν να φωτογραφίζονται με παιδιά δικτάτορες, βασιλείς και άλλοι «πατερούληδες»). Κατά τα άλλα, ο Χριστόδουλος δεν μάσαγε τα λόγια του· έλεγε σαφώς ποιος είναι και τι θέλει. Εξού και οι επιθέσεις στον Διαφωτισμό, στη Δύση και στη Δυτική κουλτούρα, στα «δυτικόφερτα» δικαιώματα, στους «ευρωλιγούρηδες» κ.λπ., κ.λπ. Παλιά πράγματα, δηλαδή, γνωστά ήδη από την εποχή του Παπουλάκου και των μύδρων μιας μερίδας του κλήρου κατά του Κοραή και των «τρισκατάρατων οπαδών του Βολτέρου».
«Πίσω ολοταχώς» ήταν η φράση-κλειδί των λόγων και των απόψεων του Χριστόδουλου. Και «επιστροφή στις ρίζες», και «να βρούμε την ψυχή μας», και πολύς στρεψόδικος αντιδυτικισμός, και αμφισβήτηση της νεωτερικότητας, και όλα αυτά τα γνωστά, που τα συναντάμε σε όλα τα συντηρητικά, ξενοφοβικά και αντιδραστικά ρεύματα και καθεστώτα, σε όλες τις εποχές και σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Και ας μη μας ξεγελά -ή ίσως και μας καθησυχάζει- το γεγονός ότι τα λάβαρα του αντιδυτικισμού τα σείουν ο ελαφρολαϊκός Ψωμιάδης, τα πλαισιώνουν οι ασυναρτησίες του Ζουράρι και του Λιακόπουλου, τα συνοδεύουν οι τσιρίδες της Λιάνας Κανέλλη και του Αδώνιδος Γεωργιάδη. Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρότερο και, αργά ή γρήγορα, φοβάμαι ότι θα το βρούμε μπροστά μας.
.
