που ακούγεται για πρώτη φορά
Μια ηχογράφηση που έκανε το 1860 ένας άσημος Γάλλος εφευρέτης, σχεδόν δύο δεκαετίες πριν την εφεύρεση του φωνογράφου από τον Τόμας Έντισον, ανακαλύφθηκε στο Παρίσι και παίχτηκε για πρώτη φορά από Αμερικανούς ερευνητές. Η ηχογράφηση των 10 δευτερολέπτων, στην οποία μια τραγουδίστρια ακούγεται να ερμηνεύει το λαϊκό τραγούδι Au Clair de la Lune («Στο Φως του Φεγγαριού») ανακαλύφθηκε τον περασμένο μήνα στα αρχεία της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών, γράφουν την Πέμπτη οι Times της Νέας Υόρκης. (δεξιά: ο φωνόγραφος του Edison με κύλινδρο)Η αναπαραγωγή της κατέστη δυνατή μόνο χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία των Εθνικών Εργαστηρίων Lawrence Livermore στο Μπερκλεϊ της Καλιφόρνια.
Η ηχογράφηση έγινε στις 9 Απριλίου του 1860 με τον «φωναυτογράφο», μια εφεύρεση του Γάλλου τυπογράφου Εντουάρ-Λεό Σκοτ ντε Μαρτινβίλ, ο οποίος πέθανε πεπεισμένος ότι ο Τόμας Έντισον είχε κλέψει την ιδέα του και κέρδισε άδικα τη διεθνή αναγνώριση. Όμως ο φωνογράφος του Έντισον μπορούσε όχι μόνο να ηχογραφεί αλλά και να αναπαράγει τις ηχογραφήσεις, κάτι που ο Σκοτ δεν είχε καν διανοηθεί -ο φωναυτογράφος προοριζόταν να δημιουργεί γραφικές αναπαραστάσεις της ανθρώπινης ομιλίας, οι οποίες θα μπορούσαν αργότερα να μεταγραφούν σε κείμενο, όπως στη στενογραφία.
Η βελόνα του φωνογράφου κατέγραφε τον ήχο σε έναν περιστρεφόμενο κύλινδρο καλυμμένο με κερί. «Η Μαίρη έχει ένα αρνάκι» ήταν η πρώτη φράση που αναπαρήγαγε ο Έντισον. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τον φωνογράφο εκδόθηκε το 1876. Ο φωναυτογράφος λειτουργούσε με παρόμοια λογική. Ένα κέρατο λειτουργούσε σαν μικρόφωνο και μεταβίβαζε τις ηχητικές δονήσεις σε μια βελόνα, η οποία με τη σειρά της χάραζε φύλλα χαρτιού μαυρισμένα με τον καπνό μιας λάμπας λαδιού.
Η αναπαραγωγή της ηχογράφησης θα ήταν αδύνατη την εποχή του Σκοτ. Αυτό έγινε για πρώτη φορά αυτό το μήνα από μια ομάδα ιστορικών του ήχου και ηχοληπτών που ονομάζεται First Sounds. Μέλη της ομάδας που εργάζονται στο Lawrence Livermore του Μπέρκλεϊ αρχικά εισήγαγαν την καταγραφή στον υπολογιστή με σάρωση υψηλής ανάλυσης. Στη συνέχεια μετέτρεψαν τα σκαλίσματα σε αρχείο ήχου ακολουθώντας τις καμπύλες της ηχογράφησης με μια ειδική ψηφιακή γραφίδα (αριστερά: ο φωνόγραφος του Berliner με δίσκο).Παρόλο που η εφεύρεση του Σκοτ ήταν γνωστή στους ιστορικούς, μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί ενδείξεις ότι ο Έντισον είχε εμπνευστεί από τον φωναυτογράφο. Ο Σκοτ ήταν πάντως εξοργισμένος με τον Αμερικανό μεγάλο εφευρέτη, όπως μαρτυρά μια επιστολή που δημοσίευσε έναν χρόνο πριν από το θάνατό του το 1879: «Ελάτε, Παριζιάνοι, μην τους αφήσετε να πάρουν το βραβείο μας» έγραφε.
Οι Αμερικανοί ερευνητές θα είναι τώρα οι πρώτοι που αναπαράγουν ηχογραφήσεις του Σκοτ, σχεδόν ενάμισι αιώνα μετά την επιστολή. Ο Ντέιβιντ Τζιοβανόνι, επικεφαλής της ομάδας, θα παίξει το παλιό τραγούδι την Παρασκευή στο ετήσιο συνέδριο της Ένωσης Συλλογών Ηχογραφήσεων στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια.
(www.in.gr/27/3/2008)
