Ως γνωστόν, εγώ κατάγομαι αφενός από τον Περικλή των Αθηνών και αφετέρου από το Φίλιππο της Μακεδονίας και δεν θέλω αμφισβητήσεις! Εκεί που κράταγα όμως την καθαρότητα του γένους, μπήκαν στον ελλαδικό χώρο και αφομοιώθηκαν πολλοί και διάφοροι λαοί - θυμίζω μόνο, αφενός ένα ισχυρό τμήμα Ούννων (Μογγόλοι), το οποίο αποσπάστηκε από το στρατό του Αττίλα, κατηφόρισε στα Βαλκάνια και εγκαταστάθηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. στον Ορχομενό Βοιωτίας και αφετέρου τους Βανδάλους (Γότθοι) που μεταφέρθηκαν τον 6ο αιώνα ως μέλη του βυζαντινού στρατού μαζικά (πολλές δεκάδες χιλιάδες), από τη βόρεια Αφρική στην ηπειρωτική Ελλάδα κι εδώ αναμείχθηκαν με τους ντόπιους πληθυσμούς. Ο καθηγητής του Πανεπ. Πάτρας Δ. Γεωργίου δίνει σε μια επιστολή του στην "Καθημερινή" (16/12/2009) μερικές ακόμα περιπτώσεις ανάμειξης λαών στον ελλαδικό χώρο.
Κύριε διευθυντά
Μια τυχαία διένεξη μεταξύ των πολιτικών της Κορινθίας [...] έφερε στο προσκήνιο ιστορίες παλαιές και ξεχασμένες.
Η λέξη Γκα αναφέρεται στην ανώτερη τάξη αριστοκρατών του μεσαιωνικού βασιλείου της Αρμενίας. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν αρκετές οικογένειες με επίθετο που αντιστοιχεί και στην κατώτερη τάξη (Μπάρτζηδες) και το όνομα του διπλανού χωριού (Σολωμός), είναι προφανές ότι η περιοχή κατοικήθηκε από «μετανάστες» της περιοχής Σαλαμάς της Περσαρμενίας. Από αυτούς πιθανότατα προέρχεται και ο εθνικός μας ποιητής Α. Σολωμός.
Στην περιοχή υπάρχουν πολλές ενδείξεις για τη παρουσία Αρμενίων, Γεωργιανών, Περσών και Μικρασιατών. Πιθανόν και το κάστρο του Αγιονορίου (που κάθε άλλο παρά τόπος θρησκευτικών δραστηριοτήτων είναι) να αποδίδει στην ελληνική τον όρο haynoric (αρμένικο). Στο διπλανό χωριό των Αθηκίων (αποικία;) φαίνεται να είχε εγκατασταθεί αριθμός αποστράτων ιβηρικής καταγωγής, σύμφωνα τουλάχιστον με τα επίθετα (και προσωνύμια) μερικών οικογενειών.
Στο Σοφικό υπάρχουν επώνυμα που μαρτυρούν περσική καταγωγή (και μάλιστα την παρουσία ενός Μπάνου (ααντιβασιλέας - πρίγκιπας) της περιόδου των Σασσανιδών), όπως και Βυζαντινών από την κεντρική Μικρά Ασία. Εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος: «Και τι με αυτό;». Το πρόβλημα έγκειται στο ότι οι πληθυσμοί της περιοχής αυτής χαρακτηρίζονται ως αρβανίτικοι. Από τους πλέον χαρακτηριστικούς μάλιστα.
Ο συνδυασμός των δεδομένων αυτών θέτει το ερώτημα αν οι Αρβανίτες είναι Ιλλυριοί (όπως αποδέχονται οι σημερινοί ιστορικοί) ή πρόκειται για Ζαρβανίτες (κλάδος της ζωροαστρικής θρησκείας που καταπολέμησαν οι μουσουλμάνοι όταν διέλυσαν και κατέλαβαν την αυτοκρατορία των Σασσανιδών) κατά τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Η ερμηνεία αυτή δίνει απάντηση και στο γιατί οι Αρβανίτες αυτοαποκαλούνται Arberesh (λαοί της Αρμενίας). Μαζί με αυτό εξηγούν και μερικά άλλα γνωστά αρβανίτικα ονόματα [π.χ. Μπούας Κλαδάς σε Buya Chald (ο απελεύθερος Χαλδαίος), Τζαβέλας (jebel – βουνό), Μπότσαρης (botsar – ο εκλεκτός)] ή γιατί το όνομα Metsop υφίσταται σαν Μοναστήρι στη βυζαντινή Αρμενία ή μερικά τοπωνύμια της ευρύτερης Ηπείρου λήγουν σε –νι.
Φαίνεται ότι οι πληθυσμοί αυτοί προέρχονται από μέρος των Παυλικιανών που μετέφεραν οι βυζαντινοί αυτοκράτορες στα Βαλκάνια (το χωριό Στεφάνι δίπλα στο Αγιονόρι αντιστοιχεί στην πόλη Στέφανος των Παυλικιανών της Καππαδοκίας, βορείως της οποίας ήταν το Θέμα των Αρμενιακών τον 8ο-11ο αιώνα. Ως γνωστόν, οι πληθυσμοί αυτοί συμμάχησαν με τους Βούλγαρους της Οχρίδας εναντίον των ορθοδόξων Βυζαντινών για να δημιουργήσουν το (Μεσαιωνικό) κράτος των Βουλγάρων και των Βλάχων (από το 1200 μ.Χ. και μετά), για να τους «προδώσουν» οι τελευταίοι μόλις πρόσφατα, ασπαζόμενοι τον «Μακεδονισμό».
Μέρος όμως των Παυλικιανών εντάχθηκε στη Βυζαντινή πολιτεία και στην Επανάσταση του 1821 αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος.
Δημος Π. Γεωργιου - Αν. καθηγητής Πανεπιστημίου Πάτρας
