Άδειο το παγκάρι...

ή μήπως κλαίγονται για να γλιτώσουν τη φορολόγηση;

(της ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ, Ελευθεροτυπία, 20/12/2009)

Σε οικονομικό αδιέξοδο έχουν περιέλθει εκατοντάδες ναοί στην Αθήνα, που βλέπουν τα έσοδά τους να μειώνονται δραστικά μέρα με τη μέρα.

Χαρακτηριστικό της ένδειας που επικρατεί είναι οι εισπράξεις από τον έρανο της αγάπης, που άρχισε την προηγούμενη Κυριακή και ολοκληρώνεται σήμερα. Με τους μετριότερους υπολογισμούς, μέχρι τα μέσα της εβδομάδας οι εισπράξεις ήταν τουλάχιστον 30% χαμηλότερες από πέρυσι. Ειδικά γι' αυτό το θέμα, εκτιμάται από την αρχιεπισκοπή, ότι εκτός από την οικονομική στενότητα του κόσμου κυριαρχεί ο φόβος, αν όχι η άρνηση εισφοράς.

Εφημέριοι κεντρικών ναών, τονίζουν ότι διστάζουν να βγουν πόρτα-πόρτα, όπως γινόταν στο παρελθόν. Πολλοί ενορίτες δεν ανοίγουν καν την πόρτα τους είτε γιατί δεν θέλουν να προσφέρουν στον έρανο είτε επειδή δεν εμπιστεύονται ότι πρόκειται για τον έρανο της αγάπης, μιας και κυκλοφορούν, όπως λένε, πολλοί απατεώνες.

Στην οικονομική κρίση έρχεται να προστεθεί το γεγονός ότι ο κόσμος έχει γυρίσει την πλάτη στην Εκκλησία και αδιαφορεί πλήρως ή ακόμη είναι και εχθρικός, ιδιαίτερα έπειτα από τη δημοσιοποίηση των εκκλησιαστικών σκανδάλων το 2005. Οικονομική κρίση και αδιαφορία προς την Εκκλησία επηρεάζουν σημαντικά και το παγκάρι, το οποίο τις περισσότερες φορές δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα καθημερινά έξοδα συντήρησης των ναών, ενώ οι εφημέριοι δεινοπαθούν να συνεχίσουν το φιλανθρωπικό τους έργο, αφού τα φιλόπτωχα ταμεία δεν αντέχουν το βάρος της κοινωνικής ανέχειας.

Όπως μας είπε ιερέας κεντρικού ναού της Αθήνας που υπάγεται στην αρχιεπισκοπή, είναι πολύ λιγότεροι πλέον όσοι εκκλησιάζονται, και ως επί το πλείστον χαμηλόμισθοι ή συνταξιούχοι. Έχουν κοπεί ακόμη και οι μικρές δωρεές που συνήθιζαν να κάνουν λίγοι με μεγαλύτερα εισοδήματα, ενώ ελάχιστα είναι πλέον και τα «τάματα». Πολλοί στο παρελθόν προσέφεραν στους ναούς χρήματα, για να αγιογραφηθούν, ή για να εκτελεστούν εργασίες συντήρησης.

Οι μισθοί τρέχουν

Ο ίδιος εφημέριος μας αποκαλύπτει ότι επί σειρά εβδομάδων παρακαλούσε το εκκλησίασμα να βοηθήσει οικονομικά για να αγοραστούν δύο εικόνες αξίας περίπου 1.000 ευρώ, αφού αυτές που είχαν ήταν από χαρτί. Ομως, κανένας πιστός δεν προσέφερε έστω και ένα ευρώ γι' αυτό το σκοπό.

Παρά την οικονομική στενότητα, όμως, τα πάγια έξοδα κάθε ναού παραμένουν. Καταβάλλονται, κάθε μήνα, τουλάχιστον 1.000 ευρώ για το μισθό του νεωκόρου, περίπου 700 ευρώ για καθέναν από τους δύο ψάλτες και 300 με 500 ευρώ για τους βοηθούς τους. Σ' αυτά τα έξοδα πρέπει να προστεθούν μισθοί καθαριστριών, συντήρηση των ναών, και εάν υπάρχει φιλανθρωπική δράση, τα έξοδα των ιδρυμάτων.

Επιπλέον κάθε ενορία είναι υποχρεωμένη να καταβάλει το 15% των ακαθάριστων εσόδων της στην αρχιεπισκοπή. Συγχρόνως έχουν επιβληθεί έκτακτα «χαράτσια», από την αρχιεπισκοπή, τα οποία αφορούν συνεισφορά υπέρ της συντήρησης των αυτοκινήτων της, υπέρ του γενικού φιλοπτώχου ταμείου, υπέρ των περιοδικών που εκδίδει, υπέρ των σπουδαστών των εκκλησιαστικών σχολείων, υπέρ του συνοδικού μεγάρου, υπέρ του ταμείου ευποιίας κ.λπ.

Ο αρχιεπίσκοπος μελετά το ενδεχόμενο να περικόψει τις έκτακτες εισφορές. Ηδη έχει διακοπεί η κυκλοφορία του περιοδικού «Τόλμη» που εξέδιδε η αρχιεπισκοπή, η οποία καλούσε τις ενορίες να πληρώσουν τα έξοδά του. Ελάχιστα είναι πλέον και τα έσοδα από τους «δίσκους» της Κυριακής. Σε μια μέση οικονομικά περιοχή, όπως είναι η Καλλιθέα ή το Παγκράτι, η «δισκοφορία» δεν αποφέρει περισσότερα από 300 έως 400 ευρώ. Περίπου 15 φορές το χρόνο οι εισπράξεις από το «δίσκο» διοχετεύονται σε ειδικούς σκοπούς, όπως η ενίσχυση του λογαριασμού της Ιεράς Συνόδου για το τρίτο παιδί στη Θράκη.

Μείωση και στην Εκάλη

Είναι σημαντικό, υπογραμμίζει άλλος εφημέριος, να βρίσκεται η ενορία σε περιοχή με καθαρά ελληνικό πληθυσμό. Σε μέρη όπου ζουν πολλοί αλλοδαποί, τα έσοδα είναι απογοητευτικά. Σε εύπορες περιοχές όπως η Εκάλη και η Ερυθραία, οι εισπράξεις έχουν μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, αφού ελάχιστοι πηγαίνουν στην εκκλησία και ακόμη λιγότεροι συνεισφέρουν.

Υπάρχουν ιερείς που ζητούν απεγνωσμένα μετάθεση απ' αυτές τις ενορίες γιατί δεν τα βγάζουν πέρα. Μεγάλη πηγή εσόδων για τους ναούς είναι η τέλεση των μυστηρίων. Αλλά και σ' αυτόν τον τομέα δεν επωφελούνται όλες οι εκκλησίες. Τη μερίδα του λέοντος εισπράττουν οι «δημοφιλείς» ναοί που προτιμώνται ιδίως για την τέλεση των γάμων. Οι συγκεκριμένοι ναοί δεν ξεπερνούν τους τριανταπέντε σε ολόκληρη την Αθήνα.

Όμως η συνέχιση της κρίσης και τα αλλεπάλληλα οικονομικά μέτρα έχουν ανησυχήσει τους ιερείς, οι οποίοι φοβούνται μήπως η κυβέρνηση επαναφέρει τη φορολογία του 35% επί των εισπράξεων, που καταργήθηκε το 2004 επί Κ. Σημίτη. «Αν συμβεί και αυτό», λένε οι παπάδες, «μη σας παραξενέψει αν δείτε να βάζουν λουκέτο ακόμη και οι εκκλησίες...»