(Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ*, Ελευθεροτυπία, 17/11/2010)
«Να είστε δύσπιστοι με τα όνειρα της νιότης, γιατί πάντα υλοποιούνται στο τέλος» Γκέτε
Πρώην ατίθασοι, η επανάσταση δεν θα σας επιστρέψει τη χαμένη νιότη σας. Ομως το βόλεμα είναι αυτό που την έκλεψε στους περισσότερους, όπου απευθύνομαι εδώ. Δεν είναι όμως ο πλουτισμός που ενοχλεί. Αλλά ο οπορτουνισμός σας σαν μοναδικός τρόπος σκέψης. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήσατε για να πετύχετε τους στόχους σας. Σίγουρα δεν είστε οι μόνοι υπεύθυνοι για την εποχή σας. Ομως σφάλατε, γιατί δεν κρατήσατε τις αποστάσεις απ' αυτήν. Γιατί εύκολα απαρνηθήκατε κάθε ελευθερία σκέψης στο όνομα της ελευθερίας του χρήματος και της δύναμης. Οτι συμμετάσχατε ενεργά στο κίνημα, που μέσω της μόδας, του λαϊκισμού, της χυδαιότητας, ανέδειξε την αφομοίωση στο σύστημα σαν τη μοναδική και υπέρτατη αξία του ελεύθερου ανθρώπου. Το γεγονός ότι ο «σύντροφος» σοσιαλισμός βρίσκεται στην εξουσία βοήθησε να ξεπεράσετε τους τελευταίους δισταγμούς και ντροπές. Πόσο τυχεροί σταθήκατε που το βούτυρο και η μαρμελάδα βρέθηκαν στην ίδια μεριά της φρυγανιάς! Ομως όλα αυτά δεν αποτελούν μια φυσιολογική ενηλικίωση των αρχικών πεποιθήσεών σας. Αλλά μια ανάποδη σταυροφορία, μια θριαμβευτική πορεία προς το μέλλον με την όπισθεν.
Κάποτε η λέξη «συντροφικότητα» σήμαινε για σας κάτι, σήμερα προκαλεί γέλια. Ομως κατά βάθος ζείτε ακόμη σε μιας μορφής συντροφικότητα που υπάρχει ανάμεσα σε ανθρώπους που με το χρόνο δεν έχουν πια κανένα κοινό σημείο εκτός από την αποκήρυξη των ιδεών τους. Που σιγά σιγά παίρνει μια πικρή γεύση, γίνεται ευτελής, αποκτά την ποταπή μορφή της συνενοχής. Που, όπως το δηλητήριο, ποτίζει σιωπηρά το πνεύμα σκοτώνοντας κάθε αξιοπρέπεια και ρομαντισμό. Μιλάω «για τη συντροφικότητα [...] που διαβρώνει τις πιο ωραίες ψυχές. Που σκουριάζει την υπερηφάνεια, εκφυλίζει τις αρχές των μεγάλων έργων, που θρέφει τη δειλία του πνεύματος. Κάποιοι άνθρωποι, επιβάλλοντας μια τέτοια μαλθακότητα της συνείδησης στους άλλους, επιτυγχάνουν για τους ίδιους την άφεση αμαρτιών για την προδοσία των αρχών τους. Να πώς ένα λαμπρό κομμάτι μιας κοινωνίας μπορεί να ξεπέσει τόσο χαμηλά». (Μπαλζάκ, «Μια κόρη της Εύας»).
Με την εξάλειψη κάθε ιδανικού, οδηγήσατε το μέλλον σε αδιέξοδο. Εχοντας καθηλώσει τους επόμενους όπως τα σκυλιά κάτω από ένα πλούσιο τραπέζι, το φαγητό που δεν μπορείτε πια να φάτε, αυτή τη βασική τροφή του πνεύματος που λέγεται ουτοπία και όνειρο, τους απαγορεύετε να την αγγίξουν. Ταυτόχρονα, το δίκτυό σας ελέγχει όλες τις προσβάσεις, αποβάλλει κάθε καινούργιο. Το στιλ εξουσίας που εφαρμόζετε ενταφιάζει κάθε μελλοντικό. Εκμηδενίζοντας κάθε αξία, η πυραμίδα της κοινωνικής διαπλοκής που κτίσατε σας εκτόξευσε στη δύναμη και το χρήμα. Από εκεί ψηλά, εξαπολύοντας τους μύδρους της διαφθοράς, εμποδίζετε κυνικά τους επόμενους να ανέβουν για να κάνουν μόνοι τους τη θλιβερή διαπίστωση ότι δεν υπάρχει τίποτα να δουν. Οτι η έρημος απλώνεται στο απέραντο, πέρα από εκεί που βλέπει το γυμνό μάτι.
Ναι, αγαπητοί συνομήλικοι, καταντήσαμε μια επάρατος γενιά, ιδεολογικά άκληρη και ρομαντικά στεγνή, ένα σκασμένο σύκο πεσμένο στο έδαφος από τον αέρα του ρεαλισμού. Αιώνιοι νέοι, γερασμένοι νέοι, που απλώσατε το μαύρο πέπλο σας και σκεπάσατε το μέλλον. Οι αιώνιοι αρχηγοί που κρατήσατε από τα νιάτα σας, το χειρότερο που θα μπορούσατε να κρατήσετε: την ανωριμότητα και τη δίψα της φιλοδοξίας και δοξομανίας. Αλλά ούτε σταγόνα ηθικής αντίστασης και ανυπακοής. Ούτε ίχνος μετάνοιας που προδώσατε τα πάντα, θυσιάσατε τα πάντα, ελπίδες και όνειρα, για το χατίρι μιας μάταιης και εφήμερης ευτυχίας. Αιώνιοι φιλόσοφοι, ρήτορες, επαναστάτες. Αιώνιοι πιστοί σύζυγοι της Ιστορίας, σας κεράτωσε η Ιστορία! Ομως μην έχετε αυταπάτες, η εποχή σας τελειώνει, γρήγορα θα ξεχαστείτε. Σταθερά γυρίζει αυτή η σελίδα. Η επόμενη, είμαι σίγουρος, θα είναι κατάλευκη.
* Καθηγητής Πανεπιστημίου στο Παρίσι
