Γραπτή νεοελληνική γλώσσα και φωνητική

(Από το Ορόγραμμα της ΕΛΕΤΟ, τεύχος 104)

Θέλω και εγώ να σας απασχολήσω με ένα θέμα αναφορικά με την σχέση της γραπτής νεοελληνικής με την φωνητική νεοελληνική, με την πεποίθηση ότι αξίζει μιας ευρύτερης συζήτησης και ενός προβληματισμού.

Λένε κάποιοι οτι (πρέπει να) γράφουμε όπως μιλάμε. Κάνουν κάποιο λάθος! Για να μην καταφύγουμε σε ανιαρές ίσως θεωρίες ας πάμε στα παρακάτω παραδείγματα, αφού όμως προηγουμένως δεχθούμε οτι στον γραπτό λόγο πρέπει  να  γράφουμε «μην» και όχι «μη» (εξαιρέσει βέβαια φράσεων όπως  «στο μη περαιτέρω», «το μη χείρον» κλπ.), «τον» (για το αρσενικό) και όχι «το», «στον»  (για το αρσενικό) και όχι «στο», «την» και όχι  «τη», «στην» και όχι «στη» (όλα αυτά ανεξαρτήτως του γράμματος με το οποίο αρχίζει η επόμενη λέξη και τούτο για την αποφυγή παρανοήσεων).

Δεν πρέπει δηλαδή, κατ' εμέ, να γράφουμε «τη γάτα» ή «το σκύλο» ή «το Γιάννη» ή «τη γυναίκα» μόνο και μόνο  επειδή φωνητικά (και πολύ σωστά βέβαια) λέμε «tiγata», «toskilo», «tojani», «tijineka».

Στη συνέχεια παραθέτω φράσεις από τις οποίες προκύπτει εναργώς η διαφορά μεταξύ της γραπτής νεοελληνικής και της φωνητικής διάστασής της:

1)       δεν τον πέρασε στην τρίτη τάξη για να είναι εντάξει  με την συνείδησή του

[δendomberase stindriti taksi ja na ine endaksi me ti siniδisi tu]

2)       τον ξέγραψε από φίλο

[tongzeγrapse apo filo]

3)       δεν μπορούσε να τον πείσει

[δe(m)boruse na dombisi]

4)       μα την πίστη μου

[mati(m)bisti mu]

5)       στην Κοζάνη τους δίδαξε τον διαφορικό λογισμό

[sti(n)gozani tuz δiδakse to δiaforiko lojizmo]

Απο τα παραδείγματα προκύπτει ότι γράμματα (σύμφωνα π, τ, ν, κ, σ, ς) που υπάρχουν στις γραπτές παραπάνω φράσεις δεν εκφέρονται καν στην φωνητική εκδοχή ενώ, αντίθετα, εκφέρονται φωνήματα που δεν εμφανίζονται στην γραπτή εκδοχή (γκ=g,ντ=d, ζ=z). Τρανή επίρρωση βέβαια της διαφοράς της φωνητικής και της γραπτής μας γλώσσας αποτελεί η εκφορά των  νεοελληνικών δίψηφων φωνηέντων «αι», «ει» κλπ. Αλλιώς γράφονται και αλλιώς εκφέρονται (εις πείσμα των ...ερασμικών).

Ένας ξένος αναγνώστης έχοντας μπροστά του ένα νεοελληνικό κείμενο δεν μπορεί να το εκφέρει σωστά βασιζόμενος, και μόνον, στην σωστή προφορά των μεμονωμένων γραμμάτων, γιαυτό και η ..απόδοση  του κειμένου είναι εν προκειμένω αστεία. Άρα, για μια ακόμη φορά, ο ισχυρισμός «γράφουμε όπως μιλάμε» είναι έωλος.

Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν στις πλέον γνωστές ξένες γλώσσες. Ας αφήσουμε τα αγγλικά όπου υπάρχουν ελάχιστοι  κανόνες προφοράς και ας πάμε πχ. στα γαλλικά. Είναι δυνατόν να διαβαστούν με μόνη γνώση την προφορά των μεμονωμένων γραμμάτων; Θα τρίξουν τα κόκκαλα του Ρακίνα, εάν διαβάσεις το eau (νερό) αντί «ο» πχ. «εάου»! Το ίδιο και στα ιταλικά. Αν διαβάσεις το «spiaggia» σπιάτζια και όχι σπιάτζα ο μέσος μορφωμένος ιταλός θα μειδιάσει ή (σε πολύ ακραία περίπτωση) δεν θα  καταλάβει ποιά λέξη του λες.

Όλα τα ανωτέρω και πολλά ακόμη, που εκφεύγουν των πλαισίων του λογικά διατιθέμενου χώρου του ΟΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ, συνάδουν στο ότι η γραπτή και η φωνητική εκδοχή της νεοελληνικής αποτελούν δύο διακεκριμένες οντότητες που δεν πρέπει να συγχέονται ούτε να σχετίζονται με  ατυχείς εκφορές μεμονωμένων γραμμάτων (tinpatra, tinkatastasi, tintripa, tinparoxi… όπως κατά κόρον ακούγεται από νεοάγλωσσους των ΜΜΕ). Την σχέση τους την διέπουν οι φωνητικοί κανόνες εκφοράς και μόνον αυτοί. Εύχομαι το μικρό αυτό άρθρο να εισφέρει, και αυτό, στην αίσθηση της ανάγκης για μία, όπως έγραψα παραπάνω, ευρύτερη συζήτηση από την οποία η νεοελληνική μας γλώσσα δεν έχει τίποτα να χάσει. 

Θ.Β.