(TA NEA, 11/10/2008)
Μια πήλινη κούπα που ανασύρθηκε από τον βυθό της Αλεξάνδρειας εγείρει το ερώτημα αν η χαραγμένη επάνω του επιγραφή είναι η πρώτη γνωστή αναφορά στο όνομα του Ιησού.
Η πήλινη κούπα με την επιγραφή «ΔΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ Ο ΓΟΙΣΤΑΙΣ», η οποία βρέθηκε στον βυθό της Αλεξάνδρειας και σήμερα παρουσιάζεται στην έκθεση «Οι υποβρύχιοι θησαυροί της Αιγύπτου» στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ματαντέρο» της Μαδρίτης, συνιστά πρόκληση για ερμηνείες.
[...]
Η φράση ερμηνεύεται ως «Ο Χριστός ο μάγος» ή «Ο μάγος από τον Χριστό» κατά τον Γάλλο επιγραφολόγο, καθηγητή Αντρέ Μπερνάν, ενώ ο Γκοντιό λέει ότι «θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια αναφορά στον Ιησού Χριστό, ο οποίος μπορεί αρχικώς να θεωρούνταν από κάποιους ως ειδικός της λευκής μαγείας». Ο ίδιος, συνιδρυτής του Κέντρου Ναυτικής Αρχαιολογίας της Οξφόρδης, είναι ωστόσο ελάχιστα ειδικευμένος σε παρόμοια θέματα.
Σε τι θα χρησίμευε όμως αυτή η κούπα; Ο αιγυπτιολόγος Ντέιβιντ Φαμπρ, μέλος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας, θεωρεί ότι κάποιος «μάγος» θα μπορούσε να ασκεί διάφορες τελετές χρησιμοποιώντας την. Ο ίδιος εξάλλου αναφέρει ότι η κούπα παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με άλλες που απεικονίζονται σε δύο αιγυπτιακά πήλινα ειδώλια, τα οποία θεωρείται ότι παριστάνουν μαντική τελετουργία.
«Οι τελετουργίες αυτές ήταν γνωστές από τη Μεσοποταμία, κατά πάσα πιθανότητα από την 3η χιλιετία π.Χ. Ο μάντης ερμήνευε τα σχήματα που έπαιρνε το λάδι μέσα σε μία κούπα με νερό καθοδηγούμενος ταυτόχρονα από κάποια εγχειρίδια. Στη συνέχεια έπεφτε σε ύπνωση κατά τη διάρκεια της οποίας "επικοινωνούσε" με θεότητες ή υπερφυσικά όντα προκειμένου να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικές με το μέλλον» λέει ο κ. Φαμπρ.
Είναι πιθανόν λοιπόν, όπως θεωρούν οι επιστήμονες, κάποιος μάγος να είχε χρησιμοποιήσει την επιγραφή στην κούπα για να νομιμοποιήσει τις υποτιθέμενες υπερφυσικές δυνάμεις του με την επίκληση του ονόματος του Χριστού. Και αυτό διότι: «Είναι πολύ πιθανόν στην Αλεξάνδρεια της εποχής εκείνης να γνώριζαν την ύπαρξη του Ιησού και των συνδεδεμένων με αυτόν θαυμάτων», όπως θεωρεί ο Γκοντιό.
[...]
Ο Κλάους Χάλοφ εξάλλου, διευθυντής του Ινστιτούτου Ελληνικών Επιγραφών στην Ακαδημία του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο, προσθέτει ότι, αν η ερμηνεία του Σμιθ αποδειχθεί αληθής, τότε η ονομασία αυτή θα μπορούσε να έχει αντιστοιχία με διάφορες θρησκευτικές ομάδες που λάτρευαν ελληνικές και αιγυπτιακές θεότητες.
«Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στην Αλεξάνδρεια παγανισμός, ιουδαϊσμός και χριστιανισμός συνυπήρξαν για μακρό διάστημα. Όλες αυτές οι μορφές της θρησκείας ανέπτυξαν μαγικές πρακτικές που σαγήνευσαν τόσο τους απλούς ανθρώπους όσο και εκείνους των ανώτερων τάξεων» καταλήγει ο κ. Φαμπρ. (πλήρες κείμενο >>>)
Είναι-δεν είναι η «κούπα του Χριστού» το πήλινο δοχείο που ανασύρθηκε από τον βυθό της Αλεξάνδρειας και παρουσιάζεται τώρα σε έκθεση στη Μαδρίτη, μαζί με άλλους αιγυπτιακούς θησαυρούς, μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ. Φέρει πάντως επάνω της σκαλισμένη τη φράση «ΔΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ Ο ΓΟΙΣΤΑΙΣ», την οποία ορισμένοι επιγραφολόγοι την ερμηνεύουν ως «Ο Χριστός ο μάγος» ή «Μάγος από τον Χριστό» και την αξιολογούν σαν την πρώτη χαραγμένη επιγραφή με το όνομα του Χριστού, έστω ανορθόγραφο, με ήτα.
Δεν πρόκειται βέβαια για το ιερό δισκοπότηρο, αυτό μόνο ο Ιντιάνα Τζόουνς κατάφερε να το βρει, σε μια από τις περιπέτειές του, όπως άλλωστε και την Κιβωτό. Άλλα ιερά αντικείμενα έχουν βρεθεί, αν φυσικά δεχτούμε ως πειστήριο και αποδεικτικό στοιχείο την πίστη και τους θρύλους, γιατί αρχαιολογικές διαβεβαιώσεις δεν υπάρχουν. Κι όχι απλώς έχουν βρεθεί αλλά, όπως και τα τιμώμενα ως λείψανα αγίων, χρησιμοποιήθηκαν συχνότατα για να υπηρετηθούν σκοποί κάθε άλλο παρά πνευματικοί.
Υπάρχει, ας πούμε, η σφοδρώς αμφισβητούμενη Ιερά Σινδόνη του Τορίνου (το αποκαλούμενο σάβανο του Χριστού), η Τίμια Ζώνη της Παναγίας (που την περιφέρουν οι Βατοπεδινοί μοναχοί προς συλλογή χρημάτων ή για να κολακέψουν ισχυρά πλην ασθενούντα πρόσωπα), Τίμιο Ξύλο σε μάλλον απεριόριστες ποσότητες καθώς και ο Τίμιος Ήλος. Όσο για τα λείψανα αγίων, την πλέον παράδοξη μοίρα την υπέστη το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνος που βρίσκεται στην πόλη της Κέρκυρας.
Έως το 1925 το λείψανο ανήκε στην οικογένεια Βούλγαρη, ένας πρόγονος της οποίας, ο Σταματέλλος Βούλγαρης, το είχε πάρει... προίκα το 1520. Ένας άγιος ιδιωτικοποιημένος επί μισή χιλιετία, ο οποίος «μαρτύρησε» και στην εποχή μας, όταν, όπως είχε καταγγελθεί, χρησιμοποιήθηκε δίκην ενεχύρου σε τραπεζικό δάνειο. Συνηθισμένη στις κουβέντες μας η φράση «τα ιερά και τα όσια». Αλλά, με την αλγεινή αφορμή του βατοπεδινού σκανδάλου και με τις αιτίες παλιές και ριζωμένες, εξίσου συχνόχρηστη τείνει να γίνει μια δεύτερη, «τα ιερά και οι ανόσιοι», περισσότερο εναρμονισμένη με ό,τι πληγώνει τα μάτια και τ’ αυτιά μας.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
Η πήλινη κούπα με την επιγραφή «ΔΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ Ο ΓΟΙΣΤΑΙΣ», η οποία βρέθηκε στον βυθό της Αλεξάνδρειας και σήμερα παρουσιάζεται στην έκθεση «Οι υποβρύχιοι θησαυροί της Αιγύπτου» στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ματαντέρο» της Μαδρίτης, συνιστά πρόκληση για ερμηνείες.
[...]
Η φράση ερμηνεύεται ως «Ο Χριστός ο μάγος» ή «Ο μάγος από τον Χριστό» κατά τον Γάλλο επιγραφολόγο, καθηγητή Αντρέ Μπερνάν, ενώ ο Γκοντιό λέει ότι «θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια αναφορά στον Ιησού Χριστό, ο οποίος μπορεί αρχικώς να θεωρούνταν από κάποιους ως ειδικός της λευκής μαγείας». Ο ίδιος, συνιδρυτής του Κέντρου Ναυτικής Αρχαιολογίας της Οξφόρδης, είναι ωστόσο ελάχιστα ειδικευμένος σε παρόμοια θέματα.Σε τι θα χρησίμευε όμως αυτή η κούπα; Ο αιγυπτιολόγος Ντέιβιντ Φαμπρ, μέλος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας, θεωρεί ότι κάποιος «μάγος» θα μπορούσε να ασκεί διάφορες τελετές χρησιμοποιώντας την. Ο ίδιος εξάλλου αναφέρει ότι η κούπα παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με άλλες που απεικονίζονται σε δύο αιγυπτιακά πήλινα ειδώλια, τα οποία θεωρείται ότι παριστάνουν μαντική τελετουργία.
«Οι τελετουργίες αυτές ήταν γνωστές από τη Μεσοποταμία, κατά πάσα πιθανότητα από την 3η χιλιετία π.Χ. Ο μάντης ερμήνευε τα σχήματα που έπαιρνε το λάδι μέσα σε μία κούπα με νερό καθοδηγούμενος ταυτόχρονα από κάποια εγχειρίδια. Στη συνέχεια έπεφτε σε ύπνωση κατά τη διάρκεια της οποίας "επικοινωνούσε" με θεότητες ή υπερφυσικά όντα προκειμένου να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικές με το μέλλον» λέει ο κ. Φαμπρ.
Είναι πιθανόν λοιπόν, όπως θεωρούν οι επιστήμονες, κάποιος μάγος να είχε χρησιμοποιήσει την επιγραφή στην κούπα για να νομιμοποιήσει τις υποτιθέμενες υπερφυσικές δυνάμεις του με την επίκληση του ονόματος του Χριστού. Και αυτό διότι: «Είναι πολύ πιθανόν στην Αλεξάνδρεια της εποχής εκείνης να γνώριζαν την ύπαρξη του Ιησού και των συνδεδεμένων με αυτόν θαυμάτων», όπως θεωρεί ο Γκοντιό.
[...]
Ο Κλάους Χάλοφ εξάλλου, διευθυντής του Ινστιτούτου Ελληνικών Επιγραφών στην Ακαδημία του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο, προσθέτει ότι, αν η ερμηνεία του Σμιθ αποδειχθεί αληθής, τότε η ονομασία αυτή θα μπορούσε να έχει αντιστοιχία με διάφορες θρησκευτικές ομάδες που λάτρευαν ελληνικές και αιγυπτιακές θεότητες.
«Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στην Αλεξάνδρεια παγανισμός, ιουδαϊσμός και χριστιανισμός συνυπήρξαν για μακρό διάστημα. Όλες αυτές οι μορφές της θρησκείας ανέπτυξαν μαγικές πρακτικές που σαγήνευσαν τόσο τους απλούς ανθρώπους όσο και εκείνους των ανώτερων τάξεων» καταλήγει ο κ. Φαμπρ. (πλήρες κείμενο >>>)
Τα ιερά και τα ανόσια
(του Παντελή Μπουκάλα, Καθημερινή, 11/10/2008)
Είναι-δεν είναι η «κούπα του Χριστού» το πήλινο δοχείο που ανασύρθηκε από τον βυθό της Αλεξάνδρειας και παρουσιάζεται τώρα σε έκθεση στη Μαδρίτη, μαζί με άλλους αιγυπτιακούς θησαυρούς, μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ. Φέρει πάντως επάνω της σκαλισμένη τη φράση «ΔΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ Ο ΓΟΙΣΤΑΙΣ», την οποία ορισμένοι επιγραφολόγοι την ερμηνεύουν ως «Ο Χριστός ο μάγος» ή «Μάγος από τον Χριστό» και την αξιολογούν σαν την πρώτη χαραγμένη επιγραφή με το όνομα του Χριστού, έστω ανορθόγραφο, με ήτα.
Δεν πρόκειται βέβαια για το ιερό δισκοπότηρο, αυτό μόνο ο Ιντιάνα Τζόουνς κατάφερε να το βρει, σε μια από τις περιπέτειές του, όπως άλλωστε και την Κιβωτό. Άλλα ιερά αντικείμενα έχουν βρεθεί, αν φυσικά δεχτούμε ως πειστήριο και αποδεικτικό στοιχείο την πίστη και τους θρύλους, γιατί αρχαιολογικές διαβεβαιώσεις δεν υπάρχουν. Κι όχι απλώς έχουν βρεθεί αλλά, όπως και τα τιμώμενα ως λείψανα αγίων, χρησιμοποιήθηκαν συχνότατα για να υπηρετηθούν σκοποί κάθε άλλο παρά πνευματικοί.
Υπάρχει, ας πούμε, η σφοδρώς αμφισβητούμενη Ιερά Σινδόνη του Τορίνου (το αποκαλούμενο σάβανο του Χριστού), η Τίμια Ζώνη της Παναγίας (που την περιφέρουν οι Βατοπεδινοί μοναχοί προς συλλογή χρημάτων ή για να κολακέψουν ισχυρά πλην ασθενούντα πρόσωπα), Τίμιο Ξύλο σε μάλλον απεριόριστες ποσότητες καθώς και ο Τίμιος Ήλος. Όσο για τα λείψανα αγίων, την πλέον παράδοξη μοίρα την υπέστη το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνος που βρίσκεται στην πόλη της Κέρκυρας.
Έως το 1925 το λείψανο ανήκε στην οικογένεια Βούλγαρη, ένας πρόγονος της οποίας, ο Σταματέλλος Βούλγαρης, το είχε πάρει... προίκα το 1520. Ένας άγιος ιδιωτικοποιημένος επί μισή χιλιετία, ο οποίος «μαρτύρησε» και στην εποχή μας, όταν, όπως είχε καταγγελθεί, χρησιμοποιήθηκε δίκην ενεχύρου σε τραπεζικό δάνειο. Συνηθισμένη στις κουβέντες μας η φράση «τα ιερά και τα όσια». Αλλά, με την αλγεινή αφορμή του βατοπεδινού σκανδάλου και με τις αιτίες παλιές και ριζωμένες, εξίσου συχνόχρηστη τείνει να γίνει μια δεύτερη, «τα ιερά και οι ανόσιοι», περισσότερο εναρμονισμένη με ό,τι πληγώνει τα μάτια και τ’ αυτιά μας.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)
