Τρεις Αμερικανοί που ανακάλυψαν τις προστατευτικές δομές στα άκρα των χρωμοσωμάτων, καθώς και το ένζυμο-κλειδί που σχηματίζει αυτές τις δομές, είναι οι νικητές του βραβείου Nobel Ιατρικής-Φυσιολογίας 2009, ανακοίνωσε τη Δευτέρα η επιτροπή του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Στοκχόλμης.
Το έργο της Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν, του Τζακ Σόστακ και της Κάρολ Γκρέιντερ αποκάλυψε πώς τα χρωμοσώματα αντιγράφονται στη διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης και πώς προστατεύονται από την αποδόμηση, εξηγεί η ανακοίνωση του Ινστιτούτου.
Η απάντηση βρίσκεται στα τελομερή, δομές που προστατεύουν τα άκρα των χρωμοσωμάτων όπως η πλαστική άκρη προστατεύει τα κορδόνια των παπουτσιών. Τα τελομερή δημιουργούνται και διατηρούνται από το ένζυμο της τελομεράσης, το οποίο έχει βαπτιστεί και «ένζυμο της αθανασίας» λόγω του ρόλου του στην κυτταρική γήρανση και στον καρκίνο.
Όταν οι επιστήμονες άρχισαν να καταλαβαίνουν πώς τα χρωμοσώματα αντιγράφονται σε κάθε κυτταρική διαίρεση, ήρθαν αντιμέτωποι με ένα σοβαρό πρόβλημα: ο μηχανισμός που αντιγράφει το DNA δεν μπορεί να φτάσει στο άκρο των μορίων. Αυτό θα σήμαινε ότι τα χρωμοσώματα κονταίνουν σε κάθε κυτταρική διαίρεση, κάτι που γνωρίζαμε ότι δεν συμβαίνει.
Το πρόβλημα λύθηκε τη δεκαετία του 1980, όταν οι τρεις επιστήμονες ανακάλυψαν τα τελομερή και την τελομεράση.
Η τελομεράση διατηρεί τα άκρα των χρωμοσωμάτων στο αρχικό τους μήκος και επιτρέπει έτσι στα κύτταρα να συνεχίζουν να διαιρούνται, αντί να πεθαίνουν λόγω αποσταθεροποίησης των χρωμοσωμάτων.
Για το λόγο αυτό, η πλήρης κατανόηση της λειτουργίας της τελομεράσης θα βοηθούσε στην επιβράδυνση της κυτταρικής γήρανσης, πιστεύουν σήμερα οι επιστήμονες.
Θα βοηθούσε επίσης στη μάχη κατά του καρκίνου, αφού στα καρκινικά κύτταρα η δραστηριότητα της τελομεράσης είναι αυξημένη, με αποτέλεσμα τα καρκινικά κύτταρα να γίνονται αθάνατα και να διαιρούνται ανεξέλεγκτα.
Η Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν γεννήθηκε το 1948 στην Αυστραλία, έχει όμως αμερικανική υπηκοότητα. Από το 1990 είναι καθηγήτρια Βιολογίας και Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.
Η επίσης Αμερικανίδα Κάρολ Γκρέιντερ γεννήθηκε το 1961 στο Σαν Ντιέγκο και από το 1997 είναι καθηγήτρια στο τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς στη Βαλτιμόρη.
Ο Τζακ Σόστακ γεννήθηκε το 1952 στο Λονδίνο, μεγάλωσε στον Καναδά, σήμερα όμως είναι Αμερικανός πολίτης. Από το 1979 εργάζεται στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και σήμερα είναι καθηγητής Γενετικής στο Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης στη Βοστόνη.
Το βραβείο Ιατρικής-Φυσιολογίας είναι παραδοσιακά το πρώτο Nobel που ανακοινώνεται κάθε χρόνο. Ακολουθούν τα Nobel Φυσικής την Τρίτη, Χημείας την Τετάρτη, Λογοτεχνίας την Πέμπτη, Ειρήνης την Παρασκευή και Οικονομικών Επιστημών τη Δευτέρα.
Η τελετή απονομής πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη, με εξαίρεση το Nobel Ειρήνης που απονέμεται στο Όσλο της Νορβηγίας.
(Newsroom ΔΟΛ, 5/10/2009)
