(του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, ομότ. καθηγητή
Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα,
ΒΗΜΑ, 25/10/2009)
Για ποιον άραγε λόγο επιβάλλει το Σύνταγμα (άρθρο 59) οι βουλευτές να διαβεβαιώνουν με όρκο θρησκευτικό ότι θα είναι πιστοί στην πατρίδα και θα εκπληρώνουν ευσυνειδήτως τα καθήκοντά τους; Να είναι η επανάσταση του 1821 που «έγινε υπέρ πίστεως και πατρίδος» ή να είναι η παράδοσή μας «που στηρίζει αρχές και αξίες του Ελληνισμού» (τι κακόηχα ελληνικά!). Ή μήπως πίσω από αυτή τη συνταγματική επιταγή υποκρύπτεται το απειλητικό ενδεχόμενο ότι ο Κύριος θα είναι τελικά εκείνος που θα μας τιμωρήσει και για τις πολιτικές μας ατασθαλίες; Αλλά ποιος επίορκος ελληνορθόδοξος πολιτικός έχει υποστεί εδώ και 190 χρόνια κάποια ουράνια τιμωρία; Εκτός και αν ο κολασμός των βουλευτών μετατεθεί σε κάποιον κύκλο της δαντικής Κολάσεως, όπου παραγραφή δεν ισχύει.
Στην αρχαιότητα ακόμη και οι θεοί ορκίζονται στην τρομερή Στύγα ότι θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους. Το ίδιο γινόταν και σε συνομολογήσεις συνθηκών, σε περιπτώσεις ανακωχής κτλ. Αλλά με τον καιρό όλη αυτή η κληρονομική πίστη κατέρρευσε και ό,τι απέμεινε στα ελληνιστικά χρόνια ήταν ένα κουρελιασμένο σκηνικό, όπως λέει ο Ε. R. Dodds, που ως πανίσχυρο φόβητρο στεκόταν απέναντι στον Ορθό Λόγο.
Ο φόβος της ελευθερίας ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που εμπόδισε τους αρχαίους Ελληνες να κάνουν τελικά το μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, να ξεπεράσουν τις δεισιδαιμονίες τους και να προχωρήσουν σε μια ανοικτή κοινωνία. Σε μας τους νεοέλληνες, έναν λαό άκρως συντηρητικό (παρά τα λεγόμενα), η πίστη σε μια κληρονομική δομή έχει καταρρεύσει προ πολλού, αλλά ο φόβος της ελευθερίας επιμένει. Είμαστε στον 21ο αιώνα, λίγα όμως τα σημάδια του Διαφωτισμού. Το παράλογο εξακολουθεί ακόμη να ελέγχει τη μοίρα μας, ενώ ταυτόχρονα κάνουμε πως αγωνιζόμαστε για μια «ορθολογική» πολιτική, οικονομία, Παιδεία...
Σε ένα βίντεο που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο οι βουλευτές μας σταυροκοπιούνται ευλαβικά κατά την πρόσφατη ορκωμοσία τους. Η σεμνή τελετή όμως συνοδεύεται από τον ύμνο του Παναθηναϊκού, αδόμενο με τόνο βαρύ θρησκευτικό. Ιδού, πιστεύω, η πραγματική και δίκαιη τιμωρία μας.
