Μια νέα επανάσταση στην ιατρική επιστήμη
Ισπανοί χειρουργοί πραγματοποίησαν την πρώτη παγκοσμίως μεταμόσχευση οργάνου το οποίο δημιουργήθηκε στο εργαστήριο: πρόκειται για βρόγχο ο οποίος «γεννήθηκε» από βλαστικά κύτταρα της ασθενούς. Η επαναστατική τεχνολογία που επέτρεψε τη δημιουργία του βρόγχου επιτρέπει επίσης να γίνονται μεταμοσχεύσεις χωρίς τη χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (φάρμακα που οι ασθενείς λαμβάνουν προκειμένου να αποτρέπεται η απόρριψη του μοσχεύματος).
Πέντε μήνες μετά την επέμβαση η 3Oχρονη μητέρα δύο παιδιών Κλόντια Καστίγιο χαίρει άκρας υγείας, σύμφωνα με την ιατρική επιθεώρηση «Τhe Lancet». Επιστήμονες από το Μπρίστολ βοήθησαν στο να αναπτυχθούν τα κύτταρα για το μόσχευμα και η ευρωπαϊκή ομάδα επιστημόνων πιστεύει ότι στο μέλλον τα όργανα κατά παραγγελία θα αποτελούν συνήθη κλινική πρακτική.
Ηκολομβιανής καταγωγής κυρία Καστίγιο ζει στη Βαρκελώνη και υπέφερε χρόνια από φυματίωση. Επειτα από μια κρίση τον περασμένο Μάρτιο η ασθενής νοσηλευόταν συχνά προκειμένου να καθαρίζονται οι πνεύμονές της. Η ασθένεια είχε καταστρέψει τον βρόγχο της και χρειαζόταν επειγόντως το μόσχευμα. Σε περίπτωση που αυτό δεν βρισκόταν θα έπρεπε να αφαιρεθεί ο ένας πνεύμονας. Προκειμένου να δημιουργήσουν το καινούργιο μόσχευμα οι γιατροί πήραν την τραχεία από ασθενή που μόλις είχε πεθάνει. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν ισχυρά χημικά και ένζυμα ώστε να απομακρύνουν από την τραχεία όλα τα κύτταρα του δότη. Αποτέλεσμα αυτής της επεξεργασίας ήταν να απομείνει μόνο το εκμαγείο της τραχείας το οποίο είναι φτιαγμένο από κολλαγόνο.
Το εκμαγείο λειτούργησε ως οδηγός για τα κύτταρα της κυρίας Καστίγιο τα οποία ξαναδημιούργησαν το όργανο. Στη συνέχεια αυτό χρησιμοποιήθηκε προς αντικατάσταση του κατεστραμμένου από τη φυματίωση αριστερού βρόγχου της. Οι βρόγχοι αποτελούν ουσιαστικώς τη συνέχεια της τραχείας. Πρόκειται για τους δύο αεραγωγούς που την ενώνουν με τους πνεύμονες. Για τον λόγο αυτόν χρησιμοποιήθηκε τραχεία δότη η οποία «μετετράπη» σε τμήμα του βρόγχου.
Αξιοποιώντας τα κύτταρα της κυρίας Καστίγιο οι γιατροί πέτυχαν να ξεγελάσουν το ανοσοποιητικό σύστημά της ώστε να νομίζει ότι η τραχεία ήταν δική της και έτσι να μην προκληθεί αντίδραση απόρριψης μοσχεύματος. Δύο τύποι κυττάρων ελήφθησαν από την κυρία Καστίγιο: κύτταρα τα οποία επιστρώνουν την τραχεία και ενήλικα βλαστικά κύτταρα (ανώριμα κύτταρα του μυελού των οστών) τα οποία καθοδηγήθηκαν να μετατραπούν σε κύτταρα τα οποία περιβάλλουν την τραχεία. Επειτα από τέσσερις ημέρες αύξησης στο εργαστήριο μέσα σε έναν ειδικά σχεδιασμένο βιοαντιδραστήρα, η τραχεία που τώρα αποτελούνταν από το εκμαγείο κολλαγόνου του δότη και τα κύτταρα της ίδιας της ασθενούς ήταν έτοιμη να μεταμοσχευθεί στην κυρία Καστίγιο.
Ο χειρουργός της, καθηγητής Πάολο Μακιαρίνι της Νοσοκομειακής Κλινικής της Βαρκελώνης στην Ισπανία πραγματοποίησε την επέμβαση τον περασμένο Ιούνιο. «Ημουν πολύ φοβισμένος» δήλωσε χαρακτηριστικά και εξήγησε: «Πριν από αυτό είχαμε κάνει αυτού του είδους τη δουλειά μόνο σε χοίρους. Αλλά μόλις η τραχεία βγήκε από τον βιοαντιδραστήρα δοκιμάσαμε μια ευχάριστη έκπληξη». Η εργαστηριακή τραχεία έμοιαζε και συμπεριφερόταν όπως μια κανονική ανθρώπινη τραχεία.
Η επέμβαση υπήρξε μια μεγάλη επιτυχία και τέσσερις μόλις ημέρες μετά τη μεταμόσχευση το υβριδικό αυτό μόσχευμα (από ιστούς τόσο του δότη όσο και της λήπτριας) δεν ξεχώριζε από τους γειτονικούς τραχειακούς ιστούς. Εναν μήνα αργότερα μια βιοψία επιβεβαίωσε ότι το μόσχευμα είχε αναπτύξει τη δική του αιματική παροχή. Και χωρίς καμία ένδειξη απόρριψης τέσσερις μήνες μετά την επέμβαση, ο καθηγητής Μακιαρίνι εκτιμά ότι οι πιθανότητες για μελλοντική απόρριψη είναι πρακτικά μηδενικές. «Η Κλόντια δεν μπορούσε να παίξει με τα παιδιά τηςούτε να εργαστείούτε να έχει κοινωνική ζωή. Σήμερα απολαμβάνει μια κανονική ζωή και αυτό για μας τους κλινικούς γιατρούς είναι το πιο όμορφο πράγμα» δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που πραγματοποιήθηκε προχθές στο Λονδίνο για να αναγγελθεί η επιτυχής επέμβαση.
Πράγματι σήμερα η κυρία Καστίγιο ζει μια κανονική ζωή και είναι ξανά σε θέση να φροντίσει τα παιδιά της, τον 15χρονο Γιόχαν και την 4χρονη Ιζαμπέλα . Επίσης μπορεί να ανεβεί σκάλες δύο ορόφων χωρίς να χάνει την αναπνοή της. Η ευρωπαϊκή ερευνητική ομάδα, η οποία επίσης περιλαμβάνει ειδικούς από το Πανεπιστήμιο της Πάδοβα και το Πολυτεχνείο του Μιλάνο στην Ιταλία, έχει κάνει αίτηση για χρηματοδότηση η οποία θα της επιτρέψει να δημιουργήσει τραχείες και φωνητικές χορδές για ασθενείς με καρκίνο. Περίπου 50.000-60.000 άτομα κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο του λάρυγγα στην Ευρώπη και οι ερευνητές εκτιμούν ότι σχεδόν οι μισοί από αυτούς θα μπορούσαν να ωφεληθούν από εργαστηριακά μοσχεύματα. Προς το παρόν πάντως δύο ακόμη ασθενείς περιμένουν να υποβληθούν στην ίδιου τύπου μεταμόσχευση.
«Τεράστιο βήμα στη χειρουργική»
Ο καθηγητής Χειρουργικής Μάρτιν Μπίρσαλ του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, ο οποίος βοήθησε στην ανάπτυξη των κυττάρων, δήλωσε: «Αυτό αντιπροσωπεύει ένα τεράστιο βήμα στη χειρουργική. Οι χειρουργοί μπορούν τώρα να αρχίσουν να βλέπουν και να αντιλαμβάνονται τη δυνατότητα των ενήλικων βλαστικών κυττάρων και της μηχανικής ιστών για τη ριζική αναβάθμιση των ικανοτήτων τους να θεραπεύσουν ασθενείς με σοβαρές νόσους». Προσέθεσε επίσης ότι «σε 2Ο χρόνια από σήμερα οι συνηθέστερες χειρουργικές επεμβάσεις θα αποτελούν αναγεννητικές διαδικασίες που θα στοχεύουν στην αντικατάσταση κατεστραμμένων από ασθένειες οργάνων με αυτόλογα μοσχεύματα που θα έχουν δημιουργηθεί στο εργαστήριο».
Τέλος, ο βρετανός καθηγητής σημείωσε ότι «βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής για τη χειρουργική» και προέβλεψε ότι η ίδια τεχνική θα εφαρμοστεί αρχικά για κενά όργανα, όπως τα έντερα, η ουροδόχος κύστη ή μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος, ενώ αργότερα θα μπορέσει να εφαρμοστεί και σε όργανα όπως η καρδιά, το ήπαρ ή οι νεφροί «καθώς όλα αυτά τα όργανα διαθέτουν φυσικά εκμαγεία επάνω στα οποία μπορούν να αναπτυχθούν τα βλαστικά κύτταρα». Βασική πάντως προϋπόθεση, σύμφωνα με τον καθηγητή Μπίρσαλ, για να γίνει αυτή η τεχνική ευρέως διαδεδομένη είναι η αυτοματοποίησή της.
Πέντε μήνες μετά την επέμβαση η 3Oχρονη μητέρα δύο παιδιών Κλόντια Καστίγιο χαίρει άκρας υγείας, σύμφωνα με την ιατρική επιθεώρηση «Τhe Lancet». Επιστήμονες από το Μπρίστολ βοήθησαν στο να αναπτυχθούν τα κύτταρα για το μόσχευμα και η ευρωπαϊκή ομάδα επιστημόνων πιστεύει ότι στο μέλλον τα όργανα κατά παραγγελία θα αποτελούν συνήθη κλινική πρακτική.Ηκολομβιανής καταγωγής κυρία Καστίγιο ζει στη Βαρκελώνη και υπέφερε χρόνια από φυματίωση. Επειτα από μια κρίση τον περασμένο Μάρτιο η ασθενής νοσηλευόταν συχνά προκειμένου να καθαρίζονται οι πνεύμονές της. Η ασθένεια είχε καταστρέψει τον βρόγχο της και χρειαζόταν επειγόντως το μόσχευμα. Σε περίπτωση που αυτό δεν βρισκόταν θα έπρεπε να αφαιρεθεί ο ένας πνεύμονας. Προκειμένου να δημιουργήσουν το καινούργιο μόσχευμα οι γιατροί πήραν την τραχεία από ασθενή που μόλις είχε πεθάνει. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν ισχυρά χημικά και ένζυμα ώστε να απομακρύνουν από την τραχεία όλα τα κύτταρα του δότη. Αποτέλεσμα αυτής της επεξεργασίας ήταν να απομείνει μόνο το εκμαγείο της τραχείας το οποίο είναι φτιαγμένο από κολλαγόνο.
Το εκμαγείο λειτούργησε ως οδηγός για τα κύτταρα της κυρίας Καστίγιο τα οποία ξαναδημιούργησαν το όργανο. Στη συνέχεια αυτό χρησιμοποιήθηκε προς αντικατάσταση του κατεστραμμένου από τη φυματίωση αριστερού βρόγχου της. Οι βρόγχοι αποτελούν ουσιαστικώς τη συνέχεια της τραχείας. Πρόκειται για τους δύο αεραγωγούς που την ενώνουν με τους πνεύμονες. Για τον λόγο αυτόν χρησιμοποιήθηκε τραχεία δότη η οποία «μετετράπη» σε τμήμα του βρόγχου.
Αξιοποιώντας τα κύτταρα της κυρίας Καστίγιο οι γιατροί πέτυχαν να ξεγελάσουν το ανοσοποιητικό σύστημά της ώστε να νομίζει ότι η τραχεία ήταν δική της και έτσι να μην προκληθεί αντίδραση απόρριψης μοσχεύματος. Δύο τύποι κυττάρων ελήφθησαν από την κυρία Καστίγιο: κύτταρα τα οποία επιστρώνουν την τραχεία και ενήλικα βλαστικά κύτταρα (ανώριμα κύτταρα του μυελού των οστών) τα οποία καθοδηγήθηκαν να μετατραπούν σε κύτταρα τα οποία περιβάλλουν την τραχεία. Επειτα από τέσσερις ημέρες αύξησης στο εργαστήριο μέσα σε έναν ειδικά σχεδιασμένο βιοαντιδραστήρα, η τραχεία που τώρα αποτελούνταν από το εκμαγείο κολλαγόνου του δότη και τα κύτταρα της ίδιας της ασθενούς ήταν έτοιμη να μεταμοσχευθεί στην κυρία Καστίγιο.
Ο χειρουργός της, καθηγητής Πάολο Μακιαρίνι της Νοσοκομειακής Κλινικής της Βαρκελώνης στην Ισπανία πραγματοποίησε την επέμβαση τον περασμένο Ιούνιο. «Ημουν πολύ φοβισμένος» δήλωσε χαρακτηριστικά και εξήγησε: «Πριν από αυτό είχαμε κάνει αυτού του είδους τη δουλειά μόνο σε χοίρους. Αλλά μόλις η τραχεία βγήκε από τον βιοαντιδραστήρα δοκιμάσαμε μια ευχάριστη έκπληξη». Η εργαστηριακή τραχεία έμοιαζε και συμπεριφερόταν όπως μια κανονική ανθρώπινη τραχεία.Η επέμβαση υπήρξε μια μεγάλη επιτυχία και τέσσερις μόλις ημέρες μετά τη μεταμόσχευση το υβριδικό αυτό μόσχευμα (από ιστούς τόσο του δότη όσο και της λήπτριας) δεν ξεχώριζε από τους γειτονικούς τραχειακούς ιστούς. Εναν μήνα αργότερα μια βιοψία επιβεβαίωσε ότι το μόσχευμα είχε αναπτύξει τη δική του αιματική παροχή. Και χωρίς καμία ένδειξη απόρριψης τέσσερις μήνες μετά την επέμβαση, ο καθηγητής Μακιαρίνι εκτιμά ότι οι πιθανότητες για μελλοντική απόρριψη είναι πρακτικά μηδενικές. «Η Κλόντια δεν μπορούσε να παίξει με τα παιδιά τηςούτε να εργαστείούτε να έχει κοινωνική ζωή. Σήμερα απολαμβάνει μια κανονική ζωή και αυτό για μας τους κλινικούς γιατρούς είναι το πιο όμορφο πράγμα» δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που πραγματοποιήθηκε προχθές στο Λονδίνο για να αναγγελθεί η επιτυχής επέμβαση.
Πράγματι σήμερα η κυρία Καστίγιο ζει μια κανονική ζωή και είναι ξανά σε θέση να φροντίσει τα παιδιά της, τον 15χρονο Γιόχαν και την 4χρονη Ιζαμπέλα . Επίσης μπορεί να ανεβεί σκάλες δύο ορόφων χωρίς να χάνει την αναπνοή της. Η ευρωπαϊκή ερευνητική ομάδα, η οποία επίσης περιλαμβάνει ειδικούς από το Πανεπιστήμιο της Πάδοβα και το Πολυτεχνείο του Μιλάνο στην Ιταλία, έχει κάνει αίτηση για χρηματοδότηση η οποία θα της επιτρέψει να δημιουργήσει τραχείες και φωνητικές χορδές για ασθενείς με καρκίνο. Περίπου 50.000-60.000 άτομα κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο του λάρυγγα στην Ευρώπη και οι ερευνητές εκτιμούν ότι σχεδόν οι μισοί από αυτούς θα μπορούσαν να ωφεληθούν από εργαστηριακά μοσχεύματα. Προς το παρόν πάντως δύο ακόμη ασθενείς περιμένουν να υποβληθούν στην ίδιου τύπου μεταμόσχευση.
«Τεράστιο βήμα στη χειρουργική»
Ο καθηγητής Χειρουργικής Μάρτιν Μπίρσαλ του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, ο οποίος βοήθησε στην ανάπτυξη των κυττάρων, δήλωσε: «Αυτό αντιπροσωπεύει ένα τεράστιο βήμα στη χειρουργική. Οι χειρουργοί μπορούν τώρα να αρχίσουν να βλέπουν και να αντιλαμβάνονται τη δυνατότητα των ενήλικων βλαστικών κυττάρων και της μηχανικής ιστών για τη ριζική αναβάθμιση των ικανοτήτων τους να θεραπεύσουν ασθενείς με σοβαρές νόσους». Προσέθεσε επίσης ότι «σε 2Ο χρόνια από σήμερα οι συνηθέστερες χειρουργικές επεμβάσεις θα αποτελούν αναγεννητικές διαδικασίες που θα στοχεύουν στην αντικατάσταση κατεστραμμένων από ασθένειες οργάνων με αυτόλογα μοσχεύματα που θα έχουν δημιουργηθεί στο εργαστήριο».Τέλος, ο βρετανός καθηγητής σημείωσε ότι «βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής για τη χειρουργική» και προέβλεψε ότι η ίδια τεχνική θα εφαρμοστεί αρχικά για κενά όργανα, όπως τα έντερα, η ουροδόχος κύστη ή μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος, ενώ αργότερα θα μπορέσει να εφαρμοστεί και σε όργανα όπως η καρδιά, το ήπαρ ή οι νεφροί «καθώς όλα αυτά τα όργανα διαθέτουν φυσικά εκμαγεία επάνω στα οποία μπορούν να αναπτυχθούν τα βλαστικά κύτταρα». Βασική πάντως προϋπόθεση, σύμφωνα με τον καθηγητή Μπίρσαλ, για να γίνει αυτή η τεχνική ευρέως διαδεδομένη είναι η αυτοματοποίησή της.
(ΤΟ ΒΗΜΑ, 20/11/2008)
Θυμάμαι παλαιότερα που διάφοροι περισπούδαστοι προέτρεχαν των εξελίξεων ή παρέβλεπαν όλες τις μέχρι τότε επιστημονικές και ιδιαίτερα τις ιατρικές επιτυχίες και δήλωναν (ίσως να το κάνουν ακόμα) ότι, όσο κι αν προσπαθήσει ο άνθρωπος, δεν μπορεί να φτιάξει κάτι ζωντανό.
Φυσικά, ζωή από ανόργανη ύλη έχει φτιάξει ο άνθρωπος σε επίπεδο πρωτεϊνών προ πολλού, αλλά ένα "ζωντανό" όργανο που υποκαθιστά στη λειτουργία του ένα άλλο, φυσικό αλλά φθαρμένο, φτιάχνει για πρώτη φορά! Σε λίγα χρόνια θα ακούμε για αντικαταστάσεις καρδιάς (το προανήγγειλε ήδη ο Γιακούμπ), νεφρών, στομαχιού και, αργά ή γρήγορα, εγκεφάλου, με όργανα που δημιούργησε ο οργανισμός μας ή ένας άλλος οργανισμός, με δικά μας (βλαστο-)κύτταρα...
Ο νέος εγκέφαλος θα υπάρχει βιολογικά, το γέμισμά του θα πρέπει να γίνει όμως από τον παλαιό εγκέφαλο, είτε με "μεταφορά δεδομένων" (συνείδησης), είτε με δημιουργία νέων (αν πρόκειται για νεαρό άτομο)... Αν πετύχει κι αυτό, θα μπορούμε τότε να μεταφέρουμε (οι επιστήμονες) τη σοφία ενός ανθρώπου σε έναν άλλον, από ένα γηρασμένο κορμί σε ένα νεότερο κλώνο του. Και, αν οι γνώσεις, η μνήμη και η ευφυΐα αποτελούν συνολικά αυτό που ονομάζεται ανθρώπινο πνεύμα, τότε αυτό θα μεταφέρεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, από χιλιετία σε χιλιετία, όσο υπάρχουν άνθρωποι στο σύμπαν... Η αιωνιότητα, όχι δια της ιδεοληψίας, αλλά δια της επιστήμης!
