Μια ιστορική αναδρομή
Όταν το 1978 πρωτοεπιχειρήθηκε σύνταξη αναλυτικού προγράμματος για το Τμήμα Αναλυτών-Προγραμματιστών των ΚΑΤΕΕ, η ομάδα που επεξεργαζόταν το θέμα αντιμετώπισε δυσκολίες με την έλλειψη ελληνικής ορολογίας πληροφορικής, οπότε αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει αδόκιμους ή ξενικούς όρους.
Έτσι, τον Οκτώβριο του 1982, το ΔΣ της ΕΠΥ (Ελληνικής Εταιρείας Επιστημόνων Η/Υ και Πληροφορικής), σε μια προσπάθεια ενεργοποίησης των μελών της Εταιρείας, πρότεινε τη δημιουργία διάφορων ομάδων εργασίας για την αντιμετώπιση ανοιχτών προβλημάτων και προγραμματισμένων δραστηριοτήτων μεταξύ των οποίων και μια ομάδα εργασίας για να προωθήσει την επίλυση του προβλήματος της απουσίας ελληνικής ορολογίας στο χώρο της πληροφορικής.
Μέχρι τότε μέλη της ΕΠΥ και άλλων σωματείων καθώς και επαγγελματίες μεταφραστές ή τεχνικοί είχαν ασχοληθεί επί πολλά χρόνια με το πρόβλημα και είχαν αναπτύξει λεξικά, γλωσσάρια και άλλα προϊόντα, χωρίς όμως να υπάρχει τελικό προϊόν που να ικανοποιεί. Η ομάδα εργασίας της ΕΠΥ για την ορολογία, αποτελούμενη από τους Ν. Γιαννακόπουλο (Γ.Γ. ΕΠΥ) και τα μέλη Μ. Γεωργοπαπαδάκο, Μ. Δεληγιαννάκη, Δ. Παναγιωτάκο και Γ. Σμυρλή ξεκίνησαν με στόχο τη δημιουργία ελληνικής ορολογίας για να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο που θα μπορούσε να ανταποκριθεί
α) στην κρατική εκπαίδευση όλων των βαθμίδων
β) στη μετάφραση ξενόγλωσσων κειμένων από επίσημους φορείς
γ) στη σύνταξη ελληνικών τεχνικών κειμένων από επίσημους φορείς.
Η ομάδα, με βάση το Διεθνές Πρότυπο ISO 2382 με το αγγλο-γαλλικό γλωσσάριο όρων πληροφορικής Data Processing Vocabulary του ISO Standards Handbook 10 του 1982, ξεκίνησε· επίσης και με αναφορά σε εναλλακτικές πηγές (Dictionary of Computing, F.G.Gallant, Wiley 1982).
Επιχειρήθηκε απόδοση των ξενικών όρων στα ελληνικά με πλήρη κατανόηση των εννοιών που αντιστοιχούν στους ξενικούς όρους και ανεύρεση λέξεων ή φράσεων που να αποδίδουν τις ίδιες έννοιες.
Όλοι οι όροι εισήχθησαν σε αρχείο στον υπολογιστή του ΚΗΥΚΥ (Κέντρου Ηλεκτρονικού Υπολογιστή Κοινωνικών Υπηρεσιών) μαζί με τους αντίστοιχους αγγλικούς όρους.
Τα γλωσσολογικά προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν ήσαν:
α) αδυναμία αμφιμονοσήμαντης αντιστοιχίας εννοιών μεταξύ γλωσσών
β) πολιτισμικές διαφορές στην αντιμετώπιση επιλογής και δημιουργίας λέξεων
γ) δυσκολίες από το ελληνικό συντακτικό
δ) μοναδική χρήση όρου.
Με την εκκόλαψη του ΕΘΟΠ (Εθνικού Οργανισμού Πληροφορικής) που θα περιέκλειε στις αρμοδιότητές του και την τυποποίηση στην πληροφορική προβλεπόταν να ήταν αυτός ο κύριος φορέας για την καθιέρωση του Γλωσσαρίου στο Δημόσιο Τομέα.
Τον Απρίλιο 1984 διεξήχθη το Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Πληροφορικής της ΕΠΥ σε συνεργασία με το ΤΕΕ. Μεταξύ των άλλων που ετέθησαν ήταν και η ενότητα «Υποδομή και Τυποποίηση» που περιελάμβανε και την ανάγκη καθιέρωσης σε σύντομο χρονικό διάστημα ελληνικής ορολογίας.
Παρουσιάστηκαν οι πρώτες προσπάθειες στον τομέα αυτό και τονίστηκε η ανάγκη συντονισμού ώστε να τεθεί στη διάθεση των ειδικών, αλλά και του κοινού γενικότερα, εγκεκριμένη ελληνική ορολογία πληροφορικής.
Το Δεκέμβριο 1985 εκδόθηκε από την ΕΠΥ το Ελληνικό Γλωσσάριο Πληροφορικής που πράγματι έδωσε τα πρώτα δείγματα για την οργάνωση και σωστή επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων της πληροφορικής, αλλά και των χρηστών.
Η ομάδα εργασίας ήταν η αρχική της ΕΠΥ, με βοήθεια στην τελευταία φάση του Ν. Μανωλόπουλου και στη συνέχεια, μετά την αποχώρηση του Ν. Γιαννακόπουλου, του Β. Λαοπόδη, που ανέλαβε την ευθύνη για την έκδοση του Γλωσσαρίου. Πρέπει να αναφερθεί ότι η χρηματοδότηση για την εκπόνηση του Γλωσσαρίου έγινε από την ΕΤΒΑ και για την εκτύπωση 2.000 αντιτύπων αυτού από την Τράπεζα της Ελλάδος, τα οποία διατέθηκαν δωρεάν.
Είναι γνωστό ότι μόλις τον Ιούνιο του 1985 αποφοίτησαν από το Πολυτεχνείο της Πάτρας οι πρώτοι πτυχιούχοι ειδικευμένοι μηχανικοί Η/Υ και Πληροφορικής. Η απόδοση στα ελληνικά που δόθηκε σ’ αυτούς τους επιστήμονες ήταν αρκετές φορές με μάλλον περίεργους ελληνικούς όρους. Γι’ αυτό, παράλληλα πάντα με τον ελληνικό όρο, υπήρχε και ο αντίστοιχος αγγλικός.
Η προσπάθεια της ΕΠΥ εστράφη προς την κατεύθυνση να καλύψει, έστω και προσωρινά, το μεγάλο κενό, ιδιαίτερα με την απόδοση των βασικών εννοιών που καλύφθηκαν πλήρως από το Γλωσσάριο, προέκυψε όμως η ανάγκη τακτικής ενημέρωσής του, αφού η εξέλιξη στον τομέα της Πληροφορικής ήταν ραγδαία.
Εν τω μεταξύ, στον ελληνικό χώρο, από το 1976, είχε ήδη λειτουργήσει ο ΕΛΟΤ (Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης) στην ίδρυση του οποίου είχε συμβάλει ενεργά μια ομάδα υπαλλήλων του ΕΛΚΕΠΑ (Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητας) με επικεφαλής τον Ε. Βαρδάκα. Ο ΕΛΟΤ κάλυπτε δραστηριότητες τυποποίησης σε διάφορους τομείς, με Τεχνικές Επιτροπές, τη γραμματειακή υποστήριξη των οποίων είτε είχε ο ίδιος είτε εκχωρούσε σε άλλους φορείς. Για την κάλυψη της δραστηριότητας της σύνταξης προτύπων πληροφορικής, ο ΕΛΟΤ εκχώρησε στο ΕΛΚΕΠΑ τη λειτουργία της Επιτροπής ΤΕ48, που συγκροτήθηκε το 1982 με αποφάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων του ΕΛΚΕΠΑ και του ΕΛΟΤ και με τη συμμετοχή 20 φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (υπουργεία, τράπεζες, οργανισμοί, κατασκευαστές Η/Υ κ.ά.). Η Επιτροπή ΤΕ48 είχε την επίβλεψη της όλης δραστηριότητας τυποποίησης, την δε ουσιαστική εργασία διεξήγαν ομάδες εργασίας που δημιουργήθηκαν για την εκπόνηση ορισμένων προτύπων. Το κύριο βάρος της επιτροπής ΤΕ48 δόθηκε στη δημιουργία προτύπων ορολογίας στην πληροφορική, στην εκπόνηση προτύπου ελληνικού πληκτρολογίου και στην παρακολούθηση και επεξεργασία των προτύπων διεπικοινωνίας Η/Υ.
Η πρώτη ομάδα εργασίας ήταν η ΕΛΟΤ/ΤΕ48/ΟΕ1, από ειδικούς στον τομέα της Ορολογίας και απετελείτο από τα ενεργά μέλη Κώστα Βαλεοντή, Σπύρο Διάμεση, Γιάννη Κάβουρα, Δημήτρη Μπακόλα, Χαρά Μπαλτά και Δημήτρη Παναγιωτάκο με υπεύθυνο τον Δ. Μπακόλα. Η ομάδα έλαβε υπόψη τη σχετική εργασία της Επιτροπής Τυπόποίησης της ΕΠΥ (Ελληνικό Γλωσσάριο Πληροφορικής) και απέδωσε τη δίγλωσση (αγγλο-γαλλική) ορολογία των αντίστοιχων μερών του Διεθνούς Προτύπου ISO 2382 και σε αντιστοιχία με εκείνο, ως:
– συλλογή όρων με τους ορισμούς των εννοιών
– τρίγλωσσο ελληνο-αγγλο-γαλλικό λεξικό
– αγγλο-ελληνικό λεξικό και ευρετήριο
– γαλλο-ελληνικό λεξικό και ευρετήριο.
Με αναγνώριση της σοβαρής έλλειψης δόκιμης ελληνικής ορολογίας στην πληροφορική έγινε από το ΕΛΚΕΠΑ, το 1991, η έκδοση της Τρίγλωσσης Ορολογίας Πληροφορικής με βάση τα Διεθνή Πρότυπα (ISO) και τα ως τότε αντίστοιχα Σχέδια Ελληνικών Προτύπων (ΕΛΟΤ). Η λειτουργία της Ομάδας διήρκεσε ως το 1996.
Στη συνέχεια, η δραστηριότητα της ελληνικής τυποποίησης στην πληροφορική – μαζί και της ορολογίας της – ατόνησε, το ΕΛΚΕΠΑ διαλύθηκε και η ΤΕ48 μόλις πρόσφατα (2008) ανασυγκροτήθηκε και λειτουργεί στον ΕΛΟΤ. Με την ίδρυση της ΕΛΕΤΟ (1992), όμως, η Ομάδα υποστηρίχθηκε από την ΕΛΕΤΟ ως συλλογικό μέλος της και εκπόνησε περίπου 2.000 ελληνικούς όρους για τη Βάση Ορολογίας Eurodicautom της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα, λειτουργεί με εντατικούς ρυθμούς η ανασυγκροτημένη Ομάδα με μέλη τους Κ. Βαλεοντή, Μ. Μπεκάκο, Δ. Παναγιωτάκο, Ι. Πρατικάκη και Κ. Ριζιώτη και Υπεύθυνο τον πρώτο από αυτούς, ενώ όλη η ορολογία που έχει εκπονηθεί ως τώρα υπάρχει στη Βάση INFORTERM της οποίας η χρήση διατίθεται δωρεάν στον ιστότοπο http://inforterm.cs.aueb.gr/ από την ΕΛΕΤΟ και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Δ.Π.
Κ. Βαλεοντής, Σ. Διάμεσης, Ι. Κάβουρας, Δ. Μπακόλας, Χ. Μπαλτά, Δ. Παναγιωτάκος, Τριγλωσση Ορολογία Πληροφορικής, έκδοση ΕΛΚΕΠΑ, Αθήνα 1991
