(του καθηγ. Βασίλη Κρεμμυδά, ΤΑ ΝΕΑ, 20/8/2009)
Με τα εκκλησιαστικά πράγματα έχω να ασχοληθώ από την εποχή Χριστόδουλου· και δεν σκόπευα να ασχοληθώ, αν, κάθε φορά που βρίσκομαι έξω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, δεν συναντούσα το «πνεύμα» του ακέραιο - αυτό το απίστευτο, αυταρχικό εκκλησιαστικό κράτος που είχε εγκαθιδρύσει. Άλλωστε, σε τέτοιες ιδεολογίες αυτό είναι που θαυμάζει κανείς· πως σε δέκα μόλις χρόνια καταφέρνουν να δημιουργήσουν καθεστώτα που χρειάζονται κάμποσες δεκαετίες, αν κάποιος θελήσει να τα ανατρέψει.
Αλλά και πάλι, δεν θα χάλαγα τη ζαχαρένια μου και τις μικρές ή μεγάλες αποδράσεις μου από το «κλεινόν άστυ», αν δεν διαπίστωνα ότι στα μικρά μέρη, εκεί όπου η κρατική εξουσία είναι από πολύ χαλαρή έως ανύπαρκτη, τίθεται, για μένα -και πολλούς άλλους, υποθέτω- ζήτημα σχέσης κρατικής και εκκλησιαστικής εξουσίας· σε αυτά τα μέρη η δεύτερη είναι η μόνη εξουσία. Ασκείται μάλιστα με πολύ έντονο τρόπο. Γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι το παλιό «παπάς και δάσκαλος», ως εξουσία και μαζί συμβουλάτορες-προστάτες του χωριού, δεν ισχύει ως προς το δεύτερο σκέλος του, αφού εδώ και δεκαετίες η θέση του δασκάλου έχει υποβαθμιστεί - ξέρουμε γιατί.
Ιδιαίτερα στα μικρά μέρη, όπου υπάρχει κάποιο προσκύνημα -και είναι άφθονα αυτά, το ξέρουμε-, η κρατική εξουσία τίθεται στην υπηρεσία της εκκλησιαστικής. Παραδείγματα; Όσα θέλουμε: ένα, από πρόσφατο σημείωμά μου, όπου είδαμε ένα αντιτορπιλικό να πηγαίνει στη Βενετία για να μεταφέρει ολίγα οστά των «Αγίων Φανέντων» (και που, όπως είπαμε, την καθόλου περιφρονητέα δαπάνη της κίνησης του αντιτορπιλικού δεν την κατέβαλε η Εκκλησία, αλλά ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, δηλαδή εσύ κι εγώ). Ή στην ίδια περίπτωση η μετακίνηση του αγήματος που απέδωσε τιμές στην άφιξη και τη λιτάνευση των οστών.
Παλιότερα, πολεμικό πλοίο είχε πάει στον Πειραιά για να παραλάβει το «αγγείο» με την καρδιά του Μιαούλη -μη γελάτε!- και να τη μεταφέρει στην Ύδρα, όπου και αυτήν τη διεκδίκησε και δεν ξέρω αν δεν την διεκδικεί ακόμη, η εκεί Μητρόπολη. Αυτά τουλάχιστον είναι γεγονότα άπαξ. Τα άλλα είναι τα χειρότερα που επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, συνήθως το καλοκαίρι - πού να τρέχει ο κόσμος μες στο καταχείμωνο. Και, αφού αφήσουμε κατά μέρος εκείνες τις άπειρες θαυματουργές Παναγίες του Δεκαπενταύγουστου, ας πάμε στους άλλους άπειρους, τους οσίους και τις οσίες, τους, άκρως ενδιαφέροντες άλλωστε για την Ιστορία και την Ιστοριογραφία, νεομάρτυρες.
Και αυτοί, όπου εορτάζονται και το περιβάλλον τους επιτρέπει να κάνουν και θαύματα, η Εκκλησία δηλαδή που τα οργανώνει όλα, επιστρατεύει το κράτος για να αποδώσει κύρος στην όλη δραματουργία - η θεία λειτουργία θα τελεστεί από τον μητροπολίτη, ο οποίος θα εκφωνήσει και ψυχωφελή λόγο, θα παραστεί και ο υπουργός που εκλέγεται στην περιφέρεια, κάποιος βουλευτής τουλάχιστον και θα επιστρατευθεί ισχυρή δύναμη της Αστυνομίας, για να επιβλέψει την τήρηση της τάξης, και της Τροχαίας, για να διευκολύνει τους προσκυνητές από άλλα μέρη, δηλαδή το παραδάκι να προσέρχεται· μαζί θα απομακρύνει όλα τα αυτοκίνητα σε μακρινή απόσταση, για να περνούν τα πούλμαν με τους προσκυνητές.
Έτσι, όταν τυχαίνει να υπάρχουν στο μέρος του νεομάρτυρα παραθεριστές μόνιμοι, δηλαδή να κάνουν εκεί τις διακοπές τους, σε δικά τους σπίτια, κάθε χρόνο, αυτοί αποκλείονται για δύο-τρεις ημέρες - πού να φτάσεις το αυτοκίνητό σου, για παράδειγμα, εκεί που σε υποχρέωσαν να το πας, για να πας στην κοντινή πόλη και να κάνεις τις προμήθειές σου. Και το χειρότερο: κατά τις ιερές τελετουργίες, τα μεγάφωνα είναι στη μεγαλύτερή τους ένταση, ώστε υποχρεώνονται όλοι, θέλουν δεν θέλουν, να ακούνε τα πάντα, να ζαλίζονται από τις συνεχείς, κακόφωνες συνήθως, ψαλμωδίες και να αγανακτούν από τα πύρινα κηρύγματα που, ούτε λίγο ούτε πολύ, μας στέλνουν όλους στην Κόλαση! Βίαιη άσκηση εξουσίας.
Υπάρχει όμως και άλλη βίαιη άσκηση της εκκλησιαστικής εξουσίας. Ο λόγος είναι για τις «ιδιοκτησίες» της Εκκλησίας, της τοπικής, του Αγίου, του οσίου, του νεομάρτυρα, που εκτός από τις μεγάλες εκτάσεις εκτός οικισμών κατέχουν και κομμάτια γης, πάντοτε τα «φιλέτα», είτε στα χωριά, είτε στις μικρές και μεγάλες πόλεις, που τα αποκλείουν από κοινωνικές δραστηριότητες: αίθουσες που δεν δίδονται για διαλέξεις, μαθήματα ή μουσικές-θεατρικές βραδιές, οικόπεδα που δεν δίδονται, είτε για τις ίδιες εκδηλώσεις, ούτε ακόμη και για στάθμευση αυτοκινήτων όπου υπάρχει ανάγκη - στα χωριά, κυρίως τα ορεινά, υπάρχει πάντοτε μεγάλη ανάγκη.
Σε όλα αυτά η σχέση κρατική-εκκλησιαστική εξουσία λειτουργεί απρόσκοπτα υπέρ της δεύτερης· είδαμε, μάλιστα, ότι η πρώτη τίθεται στην υπηρεσία της δεύτερης - και πάλι χωρίς να πληρώνει αυτή, αλλά εσύ κι εγώ.
