29 July 2011

Ελληνοαγγλικοί διάλογοι του 1458

Από το Ορόγραμμα της ΕΛΕΤΟ

Ο πιο φωτισμένος περιηγητής του 15ου αιώνα ήταν ο Άγγλος William Wey του Κολλεγίου του Ήτον, που πραγματοποίησε δύο ταξίδια στην Ελλάδα το 1458 (πέντε μόλις χρόνια μετά την άλωση της Πόλης) και το 1462. Καλλιεργημένος, με πνευματικές ανησυχίες, είναι ο μοντέρνος ταξιδιώτης που οργανώνει τις μετακινήσεις του. Ο ταξιδιωτικός οδηγός του θα παραμείνει επί αιώνες πολύτιμο βοήθημα για τον περιηγητή της Ανατολής. Για να διευκολύνει τη συνεννόηση των περιηγητών κατά τις μετακινήσεις τους παραθέτει στο οδοιπορικό του μια σειρά από χρήσιμες για τον ξένο ελληνικές φράσεις και διαλόγους, με λατινικούς χαρακτήρες φυσικά, μεταφρασμένους στα αγγλικά.

Ο Wey παρουσιάζει τους ελληνοαγγλικούς διαλόγους και το ελληνολατινικό λεξικό του με τη φιλοδοξία, όπως γράφει, όχι μόνο να προσφέρει ένα πρακτικό μέσο για συνεννόηση με τους Έλληνες, αλλά και για να διευκολύνει εκείνους που επιθυμούν να σπουδάσουν την ελληνική γλώσσα.

Το αποτέλεσμα ήταν θλιβερό. Καθώς ο Wey αγνοούσε ολότελα την ελληνική, οι περισσότερες λέξεις παραμορφώθηκαν τόσο πολύ ώστε κατάντησαν ακατανόητες. Και, φυσικά, οι διάλογοι και το λεξικό ήταν άχρηστα για τους ξένους επειδή έλειπε ο τονισμός και η φωνητική αντιστοιχία στην αγγλική.

Αλλά το γλωσσάριο του Wey αποτελεί πολύτιμο τεκμήριο. Είναι ο πρώτος Ευρωπαίος που επιχειρεί να συντάξει βοήθημα για τη στοιχειώδη εκμάθηση των πιο απαραίτητων στην καθημερινή επαφή με τους Έλληνες λέξεων και φράσεων. Είναι κυρίως πηγή για τη γλωσσολογία. Προσφέρει στοιχεία για τη μορφή της λαϊκής γλώσσας στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Από το πρωτόγονο γλωσσάριο του Wey σταχυολογούνται μια σειρά από λέξεις και φράσεις όπου προηγείται η αγγλική και ακολουθεί η αντίστοιχη ελληνική με λατινικούς χαρακτήρες καθώς και η ερμηνεία:


Λέξεις – φράσεις
Ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες
Ερμηνεία
anon
lygora
γλήγορα
bryng me
fer me
φέρε μου
bryng hether
fer to do
φέρ’το δω
bryng heder bryd
fertodo ipsome
φέρ’το δω το ψωμί
bryng heder wyne
fertodo crasse
φέρ’το δω το κρασί
bryng heder water
fertodo nero
φέρ’το δω το νερό
botter
foter
βούτυρο
brede
tonarton
τον άρτον
com hethyr
elado
έλα δω
chese
tyry
τυρί
christ mercy
christeleyson
Χριστέ ελέησον
cup
cuppa
κούπα
fysche
opsaria
οψάρια
fyre
fotia
φωτιά
good morow
calomare
καλημέρα
gyff me that
doys me tutt
δόσμου τούτο
goothy way
ame
άμε
god be wyth thy
theos metasana
θεός μετασένα
god save
theos zasse
θεός σώσοι
good day
calo porne
καλό πουρνό
good eve
calo spera
καλησπέρα
gyf me bryd
doydome ipsome
δόσμου ψωμί
gose
papia
πάπια
garlyke
sorda
σκόρδα
grapis
stephile
σταφύλι
god mercy
kireleyson
Κύριε ελέησον
hennys
orymga
όρνιθα
how moche
posso
πόσο
porke
grony
γουρούνι
sytte
catase
κάθησε
sherte
camisa
πουκάμισο
salt
salase
άλας
schepe
provatos
πρόβατο
tel me the way
ditimo straxa
δείξε μου τη στράτα
welcome
alosertys
καλώς ήρθες
with goyd wyl
mitta karas
μετά χαράς
what seyst thou
the leys
τι λέεις
woman have ye goyd wyne
geneca esse calocrasse
γυναίκα έχεις καλό κρασί
wheder goyst thow
poposy
πού πας
wilt thou
thelisalo
θέλεις άλλο;
ynonys
cromydea
κρομμύδια

"Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα", Κυριάκου Σιμόπουλου
Δ.Π.