Ελληνοαγγλικοί διάλογοι του 1458

Από το Ορόγραμμα της ΕΛΕΤΟ

Ο πιο φωτισμένος περιηγητής του 15^ου αιώνα ήταν ο Άγγλος William Wey του Κολλεγίου του Ήτον, που πραγματοποίησε δύο ταξίδια στην Ελλάδα το 1458 (πέντε μόλις χρόνια μετά την άλωση της Πόλης) και το 1462. Καλλιεργημένος, με πνευματικές ανησυχίες, είναι ο μοντέρνος ταξιδιώτης που οργανώνει τις μετακινήσεις του. Ο ταξιδιωτικός οδηγός του θα παραμείνει επί αιώνες πολύτιμο βοήθημα για τον περιηγητή της Ανατολής. Για να διευκολύνει τη συνεννόηση των περιηγητών κατά τις μετακινήσεις τους παραθέτει στο οδοιπορικό του μια σειρά από χρήσιμες για τον ξένο ελληνικές φράσεις και διαλόγους, με λατινικούς χαρακτήρες φυσικά, μεταφρασμένους στα αγγλικά.

Ο Wey παρουσιάζει τους ελληνοαγγλικούς διαλόγους και το ελληνολατινικό λεξικό του με τη φιλοδοξία, όπως γράφει, όχι μόνο να προσφέρει ένα πρακτικό μέσο για συνεννόηση με τους Έλληνες, αλλά και για να διευκολύνει εκείνους που επιθυμούν να σπουδάσουν την ελληνική γλώσσα.

Το αποτέλεσμα ήταν θλιβερό. Καθώς ο Wey αγνοούσε ολότελα την ελληνική, οι περισσότερες λέξεις παραμορφώθηκαν τόσο πολύ ώστε κατάντησαν ακατανόητες. Και, φυσικά, οι διάλογοι και το λεξικό ήταν άχρηστα για τους ξένους επειδή έλειπε ο τονισμός και η φωνητική αντιστοιχία στην αγγλική.

Αλλά το γλωσσάριο του Wey αποτελεί πολύτιμο τεκμήριο. Είναι ο πρώτος Ευρωπαίος που επιχειρεί να συντάξει βοήθημα για τη στοιχειώδη εκμάθηση των πιο απαραίτητων στην καθημερινή επαφή με τους Έλληνες λέξεων και φράσεων. Είναι κυρίως πηγή για τη γλωσσολογία. Προσφέρει στοιχεία για τη μορφή της λαϊκής γλώσσας στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Από το πρωτόγονο γλωσσάριο του Wey σταχυολογούνται μια σειρά από λέξεις και φράσεις όπου προηγείται η αγγλική και ακολουθεί η αντίστοιχη ελληνική με λατινικούς χαρακτήρες καθώς και η ερμηνεία:

Λέξεις – φράσεις	Ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες	Ερμηνεία
anon	lygora	γλήγορα
bryng me	fer me	φέρε μου
bryng hether	fer to do	φέρ’το δω
bryng heder bryd	fertodo ipsome	φέρ’το δω το ψωμί
bryng heder wyne	fertodo crasse	φέρ’το δω το κρασί
bryng heder water	fertodo nero	φέρ’το δω το νερό
botter	foter	βούτυρο
brede	tonarton	τον άρτον
com hethyr	elado	έλα δω
chese	tyry	τυρί
christ mercy	christeleyson	Χριστέ ελέησον
cup	cuppa	κούπα
fysche	opsaria	οψάρια
fyre	fotia	φωτιά
good morow	calomare	καλημέρα
gyff me that	doys me tutt	δόσμου τούτο
goothy way	ame	άμε
god be wyth thy	theos metasana	θεός μετασένα
god save	theos zasse	θεός σώσοι
good day	calo porne	καλό πουρνό
good eve	calo spera	καλησπέρα
gyf me bryd	doydome ipsome	δόσμου ψωμί
gose	papia	πάπια
garlyke	sorda	σκόρδα
grapis	stephile	σταφύλι
god mercy	kireleyson	Κύριε ελέησον
hennys	orymga	όρνιθα
how moche	posso	πόσο
porke	grony	γουρούνι
sytte	catase	κάθησε
sherte	camisa	πουκάμισο
salt	salase	άλας
schepe	provatos	πρόβατο
tel me the way	ditimo straxa	δείξε μου τη στράτα
welcome	alosertys	καλώς ήρθες
with goyd wyl	mitta karas	μετά χαράς
what seyst thou	the leys	τι λέεις
woman have ye goyd wyne	geneca esse calocrasse	γυναίκα έχεις καλό κρασί
wheder goyst thow	poposy	πού πας
wilt thou	thelisalo	θέλεις άλλο;
ynonys	cromydea	κρομμύδια

"Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα", Κυριάκου Σιμόπουλου

Δ.Π.