Ανακαλύφθηκε τοιχογραφία στη Νάπολη με τον Απόστολο Παύλο
BHMA, 7/7/2011
Την εικόνα του Αγίου Παύλου σε τοιχογραφία του 6ου αιώνα ανακάλυψαν οι Ιταλοί σε μία από τις κατακόμβες της Νάπολης, συγκεκριμένα του Αγίου Ιανουαρίου, όπου γίνονται αυτή την εποχή εργασίες αποκατάστασης.
Η ανακοίνωση έγινε στην επίσημη εφημερίδα του Βατικανού «Osservatore Romano» την ημέρα της εορτής των Αγίων Πέτρου και Παύλου, που είναι παραδοσιακά αργία στη Ρώμη και στη φωτογραφία που δόθηκε στη δημοσιότητα ο απόστολος εικονίζεται με μεγάλα μάτια που δίνουν στην έκφρασή του έναν «πνευματικό αέρα».
Ο άγιος εικονίζεται όρθιος σε στάση ευλογίας. Το πρόσωπό του έχει ελαφρά ροζ χροιά, ο λαιμός του είναι μακρύς, έχει γενειάδα και αδύνατα μαλλιά. Η φιγούρα είναι ντυμένη στα λευκά και φέρει μπεζ ιμάτιο επάνω στο οποίο επαναλαμβάνεται το γράμμα «Ι», που μπορεί να εξηγηθεί ως αρχικό του ονόματος του Ιησού. Η τοιχογραφία του απόστολου Παύλου βρίσκεται σε μία κόγχη, δίπλα από την οποία εικονίζεται μία ανδρική μορφή να τον πλησιάζει, προφανώς νεκρού.
Η άλλη πλευρά της σύνθεσης όμως, που πλαισιώνει την κόγχη, έχει καταστραφεί. «Η εικόνα του Αγίου Παύλου έχει μια έντονη φιλοσοφικά, έκφραση και η ανακάλυψή της εμπλουτίζει τις απεικονίσεις που έχουμε για ένα από τους κύριους αποστόλους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο καρδινάλιος Τζιανφράνκο Ραβάσι υπουργός Πολιτισμού του Πάπα Βενέδικτου.
Ενώ ο πατήρ Αντόνιο Λοφρέντο, διευθυντής στις κατακόμβες της Νάπολης, εξέφρασε την ελπίδα ότι «Πολλοί ντόπιοι και οι τουρίστες επισκεφθούν και θα δουν αυτή τοιχογραφία που έχει αποκατασταθεί υπέροχα».
Πρόκειται για την δεύτερη σε παλαιότητα απεικόνιση του Απόστολου Παύλου, μετά από την τοιχογραφία του 4ου αιώνα που βρέθηκε πέρυσι σε μία άλλη κατακόμβη, της Ρώμης αυτή τη φορά.
Η άλλη πλευρά της σύνθεσης όμως, που πλαισιώνει την κόγχη, έχει καταστραφεί. «Η εικόνα του Αγίου Παύλου έχει μια έντονη φιλοσοφικά, έκφραση και η ανακάλυψή της εμπλουτίζει τις απεικονίσεις που έχουμε για ένα από τους κύριους αποστόλους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο καρδινάλιος Τζιανφράνκο Ραβάσι υπουργός Πολιτισμού του Πάπα Βενέδικτου.
Ενώ ο πατήρ Αντόνιο Λοφρέντο, διευθυντής στις κατακόμβες της Νάπολης, εξέφρασε την ελπίδα ότι «Πολλοί ντόπιοι και οι τουρίστες επισκεφθούν και θα δουν αυτή τοιχογραφία που έχει αποκατασταθεί υπέροχα».
Πρόκειται για την δεύτερη σε παλαιότητα απεικόνιση του Απόστολου Παύλου, μετά από την τοιχογραφία του 4ου αιώνα που βρέθηκε πέρυσι σε μία άλλη κατακόμβη, της Ρώμης αυτή τη φορά.
Αναρωτιέμαι, γιατί να χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί τον 6ο αιώνα ακόμα κατακόμβες και να τις αγιογραφούν, αφού ήδη από τα τέλη του 4ου αιώνα (Θεοδόσιος Α') ο χριστιανισμός είχε επιβληθεί ως μοναδική και αποκλειστική "αληθινή" θρησκεία; Στη συνέχεια, αναφέρεται κάπου ότι ο εικονιζόμενος αριστερά είναι ο Παύλος ή πρόκειται για εικασία των αρχαιολόγων; Μάλλον το δεύτερο ισχύει!
Το γράμμα που ανακάλυψαν στο ιμάτιο του άνδρα αριστερά οι άσχετοι μελετητές, προφανως δεν είναι Ι αλλά Ήτα, άρα δεν σημαίνει Ιησούς (και γιατί να αναφέρεται Ιησούς σε ξένο ένδυμα), αλλά κάτι άλλο. Ίσως να είναι ο Ηλίας, ο οποίος κατά τις ιουδαϊκές μυθολογίες -ίσως και τις χριστιανικές- θα επανέλθει κ.λπ. κ.λπ.
Θα μπορούσε επίσης να είναι οποιοδήποτε άλλο ιερό πρόσωπο του χριστιανισμού, ίσως και κάποιος τοπικός παπάς ή δεσπότης. Ο Παύλος βρέθηκε στη Ρώμη, αν ευσταθούν οι ιστορίες που διαδίδονται χωρίς ιστορική τεκμηρίωση, μετά το έτος 60 μ.Χ., άρα ήταν ήδη 60 ετών ή παραπάνω. Πώς είναι δυνατόν τότε να είχε κατάμαυρα μαλλιά; Θα αντιτάξει κάποιος, είναι μια εικαστική απόδοση, όχι ακριβής απεικόνιαη. Σωστό, αλλά ο σχολιαστής προσπαθεί να βγάλει συμπεράσματα από φανταστικά χαρακτηριστικά της εικόνας (βλέπε επόμενα), γιατί να σταματήσει στο χρώμα των μαλλιών που είναι ένα από τα πρώτα χαρακτηριστικά σε έναν άνθρωπο; Επίσης, ο Παύλος απεικονίζεται στις αγιογραφίες ως φαλακρός, κάπου γίνεται δε αναφορά στα λίγα μαλλιά του. Εδώ έχουμε έναν 35-40άρη με πλήρη κόμη, όπως δεν ήταν δυνατόν να έχει μείνει στη συλλογική μνήμη των κατοίκων της ιταλικής χερσονήσου και μάλιστα της Νάπολι.
Για τα "μεγάλα μάτια που δίνουν στην έκφρασή του έναν «πνευματικό αέρα»" ας κοιτάξουν οι μελετητές πρώτα τους πίνακες του Φαγιούμ και της Πομπηίας που φτιάχτηκαν μερικούς αιώνες πριν από τον 6ο αιώνα κι ας αποφανθούν οριστικά για τον "πνευματικό αέρα" που διαπιστώνουν και ο οποίος "πνευματικός αέρας" δεν σημαίνει απολύτως τίποτα.
Τέλος, προσωπικά θεωρώ ότι πρόκειται απλώς για ένα νέο προσκύνημα, με το οποίο θέλει ο εκκλησιαστικός μηχανισμός να εισπράξει οβολούς. Προτρέπει εξ άλλου τους πιστούς να επισκεφτούν κι αυτό το νέο είδωλο! Ίσως γίνει δε και κανένα "θαύμα" κατά την προσέλευση του ποιμνίου, οπότε ο υποτιθέμενος Παύλος θα γίνει από καλλιτεχνικό αξιοπερίεργο μια νέα μηχανή που κόβει μονέδα...
