Καταδίκη της Ελληνικής Δικαιοσύνης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
(του Διονύση Γουσέτη, «Η ΑΥΓΗ», 26/1/2008)
Με ομόφωνη απόφασή του, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 17/1/2008 δικαίωσε τον δημοσιογράφο Μανώλη Βασιλάκη, που είχε προσφύγει κατά της χώρας του, παραπονούμενος για παραβίαση του δικαιώματός του στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) και του δικαιώματός του για πρόσβαση στη Δικαιοσύνη (άρθρο 6 της Σύμβασης). Η απόφαση αυτή έρχεται σε συνέχεια παλαιότερης απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (5/7/2007) με το ίδιο αντικείμενο. Σε εκείνη την περίπτωση, μολονότι προσφεύγων ήταν ο πρόσφατα αδικοχαμένος δημοσιογράφος Νικήτας Λιοναράκης, αυτός που είχε διατυπώσει τις επίμαχες εκφράσεις ήταν πάλι ο Μανώλης Βασιλάκης.
Οι δυο αυτές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θέτουν ηθικό (όχι όμως και οικονομικό) τέλος σε μια θλιβερή για την Ελληνική Δικαιοσύνη ιστορία, η οποία επέτρεψε και νομιμοποίησε τον άδικο διωγμό, άδικες καταδίκες και την οκταετή εξοντωτική νομική και οικονομική καταδίωξη του Μ. Βασιλάκη από το «Δίκτυο 21» εξαιτίας των κριτικών σχολίων που αυτός δημοσίευσε για την υπόθεση Οτσαλάν. Η πιο εξωφρενική όλων ήταν η καταδίκη του για ένα ανυπόγραφο κείμενο μιας εφημερίδας στην οποία ουδέποτε εργάστηκε, παρά και τη ρητή έγγραφη κατάθεση του εκδότη-διευθυντή της ότι ο Μ.Β. δεν έχει καμιά σχέση με το εν λόγω δημοσίευμα! Καταδικάστηκε από λειτουργούς μιας θεότυφλης δικαιοσύνης, για ένα κείμενο το οποίο... δεν ήταν γραμμένο από αυτόν!
Στην παλαιότερη απόφαση, της 5/7/2007, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα σχόλια για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, όσο δριμεία ή καυστικά και να είναι, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης. Πολύ περισσότερο μάλιστα που «οι επίδικοι χαρακτηρισμοί εγγράφονταν στα συμφραζόμενα μίας συζήτησης με έντονο δημόσιο ενδιαφέρον». Παρά ταύτα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «οι εγχώριες δικαστικές αρχές αναζήτησαν αποκλειστικά, αν οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν από τον Μ. Βασιλάκη μπορούσαν να προσβάλουν την προσωπικότητα και την υπόληψη του ενάγοντος». Επ’ αυτού, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεώρησε ότι οι όροι «παρακράτος» και «νευροπαθείς ψευτοπατριώτες» είναι «αξιολογικές κρίσεις». «Ακόμα περισσότερο, ο Μανώλης Βασιλάκης ανέφερε ρητά ότι οι όροι αυτοί είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί από έναν άλλο δημοσιογράφο [Βλάση Γαβριηλίδη], ο οποίος το 1894 χαρακτήρισε έτσι τους οπαδούς της Μεγάλης Ιδέας».
Η τωρινή υπόθεση αφορούσε το περιεχόμενο μιας αναφοράς που συνέταξε ο Μ. Βασιλάκης προς τον Δικηγορικό Σύλλογο (ΔΣΑ), παραπονούμενος για τη συμπεριφορά του δικηγόρου Διονυσίου Καραχάλιου, ο οποίος είχε υπογράψει πολλές πανομοιότυπες αγωγές εναντίον του, τόσο δικές του όσο και για λογαριασμό άλλων μελών του «Δικτύου 21»: ο Μανώλης Βασιλάκης ήταν ο πρώτος –και ο μόνος μέχρι σήμερα– Έλληνας που δοκίμασε στην πλάτη του τη μέθοδο αυτή που εγκαινίασε στη Γαλλία ο Λεπέν για εξόντωση των αντιπάλων του. Την αναφορά του, ο μεν ΔΣΑ την απέρριψε, ο δε Δ. Καραχάλιος του άσκησε νέα, ξεχωριστή αγωγή, ισχυριζόμενος ότι δυσφημίστηκε από αυτήν. Τα ελληνικά δικαστήρια δέχθηκαν ότι το περιεχόμενό της ήταν δυσφημιστικό και επεδίκασαν στον Μ. Βασιλάκη αποζημίωση προς στον Δ. Καραχάλιο. Ο Άρειος Πάγος, κατά την προσφιλή τακτική του (έχει ήδη προκαλέσει άλλες τέσσερις καταδίκες της Ελλάδας για τον ίδιο λόγο), αρνήθηκε να εξετάσει την υπόθεση στην ουσία της, θεωρώντας ότι η αίτηση αναιρέσεως ήταν αόριστη, επειδή τάχα δεν περιείχε με πληρότητα και σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά, λες και αυτά ήταν πολύπλοκα και μυστηριώδη και δεν εξαντλούνταν στην επίδικη αναφορά, που είχε μπροστά του ο Άρειος Πάγος.
Επειδή η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη δεν είναι τυπικό δικαίωμα αλλά ουσιαστικό, και επειδή καμία δικαιολογία δεν προβλήθηκε που να συνηγορεί για την αοριστία της αίτησης αναιρέσεως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η άρνηση του Αρείου Πάγου να εξετάσει την υπόθεση, στην πραγματικότητα παραβίασε το δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη, όπως και το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αποτελεί κόλαφο για την Ελληνική Δικαιοσύνη, αλλά και για τον ΔΣΑ. Και τις δύο υποθέσεις στο ΕΔΔΑ χειρίστηκε ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών Σταύρος Τσακυράκης.
Το βράδυ της ημέρας που εκδόθηκε η απόφαση, ο Μανώλης αντί να χαρεί, βυθίστηκε σε θλίψη. Θλίψη για τα οκτώ χρόνια της ζωής του που έχασε εγκαταλελειμμένος από όλους πλην ελάχιστων φίλων, μέσα στο άγχος και την οικονομική απομύζηση. Θλίψη και για την κατάντια της χώρας• για τις σκοπιμότητες που υπηρετούν οι θεσμοί της, αντί για αρχές. Θλίψη και για κάποιους επαγγελματίες των κοινωνικών αγώνων, που αργότερα –για άλλη υπόθεση– τον ύβριζαν σαν... Μακάρθι και, όταν απαντούσε στις συκοφαντίες, αυτοί λογόκριναν τον «Μακάρθι». Αλλά προφανώς δεν θα μείνει γνωστός έτσι, αλλά ως ο συγγραφέας της «Μάστιγας του Θεού».
Οι δυο αυτές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θέτουν ηθικό (όχι όμως και οικονομικό) τέλος σε μια θλιβερή για την Ελληνική Δικαιοσύνη ιστορία, η οποία επέτρεψε και νομιμοποίησε τον άδικο διωγμό, άδικες καταδίκες και την οκταετή εξοντωτική νομική και οικονομική καταδίωξη του Μ. Βασιλάκη από το «Δίκτυο 21» εξαιτίας των κριτικών σχολίων που αυτός δημοσίευσε για την υπόθεση Οτσαλάν. Η πιο εξωφρενική όλων ήταν η καταδίκη του για ένα ανυπόγραφο κείμενο μιας εφημερίδας στην οποία ουδέποτε εργάστηκε, παρά και τη ρητή έγγραφη κατάθεση του εκδότη-διευθυντή της ότι ο Μ.Β. δεν έχει καμιά σχέση με το εν λόγω δημοσίευμα! Καταδικάστηκε από λειτουργούς μιας θεότυφλης δικαιοσύνης, για ένα κείμενο το οποίο... δεν ήταν γραμμένο από αυτόν!
Στην παλαιότερη απόφαση, της 5/7/2007, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα σχόλια για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, όσο δριμεία ή καυστικά και να είναι, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης. Πολύ περισσότερο μάλιστα που «οι επίδικοι χαρακτηρισμοί εγγράφονταν στα συμφραζόμενα μίας συζήτησης με έντονο δημόσιο ενδιαφέρον». Παρά ταύτα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «οι εγχώριες δικαστικές αρχές αναζήτησαν αποκλειστικά, αν οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν από τον Μ. Βασιλάκη μπορούσαν να προσβάλουν την προσωπικότητα και την υπόληψη του ενάγοντος». Επ’ αυτού, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεώρησε ότι οι όροι «παρακράτος» και «νευροπαθείς ψευτοπατριώτες» είναι «αξιολογικές κρίσεις». «Ακόμα περισσότερο, ο Μανώλης Βασιλάκης ανέφερε ρητά ότι οι όροι αυτοί είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί από έναν άλλο δημοσιογράφο [Βλάση Γαβριηλίδη], ο οποίος το 1894 χαρακτήρισε έτσι τους οπαδούς της Μεγάλης Ιδέας».
Η τωρινή υπόθεση αφορούσε το περιεχόμενο μιας αναφοράς που συνέταξε ο Μ. Βασιλάκης προς τον Δικηγορικό Σύλλογο (ΔΣΑ), παραπονούμενος για τη συμπεριφορά του δικηγόρου Διονυσίου Καραχάλιου, ο οποίος είχε υπογράψει πολλές πανομοιότυπες αγωγές εναντίον του, τόσο δικές του όσο και για λογαριασμό άλλων μελών του «Δικτύου 21»: ο Μανώλης Βασιλάκης ήταν ο πρώτος –και ο μόνος μέχρι σήμερα– Έλληνας που δοκίμασε στην πλάτη του τη μέθοδο αυτή που εγκαινίασε στη Γαλλία ο Λεπέν για εξόντωση των αντιπάλων του. Την αναφορά του, ο μεν ΔΣΑ την απέρριψε, ο δε Δ. Καραχάλιος του άσκησε νέα, ξεχωριστή αγωγή, ισχυριζόμενος ότι δυσφημίστηκε από αυτήν. Τα ελληνικά δικαστήρια δέχθηκαν ότι το περιεχόμενό της ήταν δυσφημιστικό και επεδίκασαν στον Μ. Βασιλάκη αποζημίωση προς στον Δ. Καραχάλιο. Ο Άρειος Πάγος, κατά την προσφιλή τακτική του (έχει ήδη προκαλέσει άλλες τέσσερις καταδίκες της Ελλάδας για τον ίδιο λόγο), αρνήθηκε να εξετάσει την υπόθεση στην ουσία της, θεωρώντας ότι η αίτηση αναιρέσεως ήταν αόριστη, επειδή τάχα δεν περιείχε με πληρότητα και σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά, λες και αυτά ήταν πολύπλοκα και μυστηριώδη και δεν εξαντλούνταν στην επίδικη αναφορά, που είχε μπροστά του ο Άρειος Πάγος.
Επειδή η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη δεν είναι τυπικό δικαίωμα αλλά ουσιαστικό, και επειδή καμία δικαιολογία δεν προβλήθηκε που να συνηγορεί για την αοριστία της αίτησης αναιρέσεως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η άρνηση του Αρείου Πάγου να εξετάσει την υπόθεση, στην πραγματικότητα παραβίασε το δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη, όπως και το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αποτελεί κόλαφο για την Ελληνική Δικαιοσύνη, αλλά και για τον ΔΣΑ. Και τις δύο υποθέσεις στο ΕΔΔΑ χειρίστηκε ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών Σταύρος Τσακυράκης.
Το βράδυ της ημέρας που εκδόθηκε η απόφαση, ο Μανώλης αντί να χαρεί, βυθίστηκε σε θλίψη. Θλίψη για τα οκτώ χρόνια της ζωής του που έχασε εγκαταλελειμμένος από όλους πλην ελάχιστων φίλων, μέσα στο άγχος και την οικονομική απομύζηση. Θλίψη και για την κατάντια της χώρας• για τις σκοπιμότητες που υπηρετούν οι θεσμοί της, αντί για αρχές. Θλίψη και για κάποιους επαγγελματίες των κοινωνικών αγώνων, που αργότερα –για άλλη υπόθεση– τον ύβριζαν σαν... Μακάρθι και, όταν απαντούσε στις συκοφαντίες, αυτοί λογόκριναν τον «Μακάρθι». Αλλά προφανώς δεν θα μείνει γνωστός έτσι, αλλά ως ο συγγραφέας της «Μάστιγας του Θεού».
