(Νίκος Ντόκας, Βιβλιοθήκη, 28/3/2008)
Robert Bittlestone: Οδυσσέας λυόμενος - Η αναζήτηση της ομηρικής Ιθάκης, «ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ» σελ. 615.
Πού βρισκόταν η ομηρική Ιθάκη; Εκεί όπου είναι το νησί με το ομώνυμο όνομα ή στην Κεφαλονιά; Το ερώτημα παραμένει ακόμη αναπάντητο -άσε που έχουν προταθεί κατά καιρούς και πολλά άλλα μέρη. Τώρα ένας Αγγλος επιχειρηματίας (με σπουδές στα Οικονομικά) έρχεται με το πάθος ενός Σλίμαν και τη βεβαιότητα ότι ο Ομηρος ήξερε τι έλεγε, να ενισχύει την άποψη ότι η αρχαία Ιθάκη βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι η χερσόνησος της Παλικής, η οποία λόγω σεισμών και κατολισθήσεων ενώθηκε με την Κεφαλονιά καλύπτοντας τον αρχαίο δίαυλο που μνημονεύει ο Στράβων.
Ο Ρόμπερτ Μπιτλστόουν, με τη βοήθεια και δύο καθηγητών Πανεπιστημίου, του κλασικιστή Τζέιμς Ντιγκλ και του γεωλόγου Τζον Αντερχιλ, έκανε πολύχρονες επιτόπιες έρευνες φέρνοντας στο φως και πολλά άγνωστα στοιχεία. Η έρευνα της ταυτοποίησης της αρχαίας Ιθάκης με σημερινή τοποθεσία δεν έχει τελειώσει ούτε για τον Μπιτλστόουν, αλλά πιστεύει ότι ακολουθεί τον σωστό δρόμο. Κατά την άποψή του -και πολλών άλλων επιστημόνων και μη- η σημερινή Ιθάκη δεν έχει κανένα από τα γνωρίσματα που μαρτυρεί ο Ομηρος· αντίθετα, αυτά εντοπίζονται στη χερσόνησο της Παλικής.
Το βιβλίο του είναι ένα μείγμα ιστορικοφιλολογικής έρευνας και γεωλογικών παρατηρήσεων καθώς και χρονικού των ερευνών του Μπιτλστόουν, ο οποίος κάνει ακόμη και γεωτρήσεις για να βρει τον αρχαίο δίαυλο. Φωτογραφίες από αέρος, από δορυφόρου και από εδάφους, χάρτες και σχέδια επιστρατεύονται ως τεκμήρια των απόψεων του συγγραφέα. Το κείμενό του δεν έχει τον χαρακτήρα αυστηρής επιστημονικής εργασίας καθώς το προσωπικό στοιχείο είναι πάντα παρόν και κάπως φλύαρο.
Ελευθέριος Αγγ. Βούρβαχης: Η ναυμαχία των Αργινουσών - Η δίκη και η σε θάνατο καταδίκη των Αθηναίων στρατηγών (406 π.Χ.), «ΕΝΑΛΙΟΣ», σελ. 158
Ενα επεισόδιο του Πελοποννησιακού Πολέμου ήταν η ναυμαχία μεταξύ αθηναϊκού και σπαρτιατικού στόλου στις Αργινούσες το 406 π.Χ. Στη ναυμαχία νίκησαν οι Αθηναίοι και αρχικά ο λαός της Αθήνας χάρηκε, αλλά μετά επικράτησε οργή καθώς κάποιοι κατηγόρησαν τους εντεταλμένους στρατηγούς ότι δεν περισυνέλεξαν τους ναυαγούς και ότι άφησαν άταφους τους νεκρούς τους.
Οι κατηγορούμενοι είπαν ότι η θαλασσοταραχή ήταν τέτοια που δεν επέτρεπε τη διάσωση των ναυαγών, όμως οι κατήγοροί τους είχαν αντίθετη άποψη και έπεισαν τη Βουλή, η οποία θεώρησε τη στάση των στρατηγών εγκληματική και καταδίκασε έξι από αυτούς σε θάνατο. Λίγο αργότερα οι Αθηναίοι μετάνιωσαν, αλλά ήταν πια αργά. Αυτό το επεισόδιο και κυρίως τη δίκη και καταδίκη των στρατηγών εξετάζει στη μελέτη του ο δικηγόρος Ελ. Βούρβαχης.
Όπως είναι αναμενόμενο, το βάρος της εργασίας του ο συγγραφέας το ρίχνει στη διαδικασία της δίκης και καταδίκης των στρατηγών. Αυτή η δίκη, όπως και εκείνη του Σωκράτη αργότερα, σχολιάστηκε εκτεταμένα από ιστορικούς, διότι θεωρήθηκε ανέκαθεν στίγμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας η θανάτωση των στρατηγών. Ο συγγραφέας επιχείρησε να ανασυνθέσει τη δίκη αυτή χρησιμοποιώντας τις αρχαίες πηγές, και κυρίως τον Ξενοφώντα, και ακολουθώντας το σημερινό τυπικό στην ανασύσταση των πρακτικών του δικαστηρίου.
Μια επιλογή που ξενίζει λίγο, αλλά η οποία δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να έχει «καθαρή» εικόνα του γεγονότος. Λεπτομέρεια: Ο Σωκράτης ήταν μέλος της Πρυτανείας και μόνον αυτός διαφώνησε στην απόφαση παραμπομπής των στρατηγών σε δίκη. Σχεδόν εφτά χρόνια αργότερα θα έπεφτε και ο ίδιος θύμα μισαλλοδοξίας και σκοπιμοτήτων.
Πού βρισκόταν η ομηρική Ιθάκη; Εκεί όπου είναι το νησί με το ομώνυμο όνομα ή στην Κεφαλονιά; Το ερώτημα παραμένει ακόμη αναπάντητο -άσε που έχουν προταθεί κατά καιρούς και πολλά άλλα μέρη. Τώρα ένας Αγγλος επιχειρηματίας (με σπουδές στα Οικονομικά) έρχεται με το πάθος ενός Σλίμαν και τη βεβαιότητα ότι ο Ομηρος ήξερε τι έλεγε, να ενισχύει την άποψη ότι η αρχαία Ιθάκη βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι η χερσόνησος της Παλικής, η οποία λόγω σεισμών και κατολισθήσεων ενώθηκε με την Κεφαλονιά καλύπτοντας τον αρχαίο δίαυλο που μνημονεύει ο Στράβων.Ο Ρόμπερτ Μπιτλστόουν, με τη βοήθεια και δύο καθηγητών Πανεπιστημίου, του κλασικιστή Τζέιμς Ντιγκλ και του γεωλόγου Τζον Αντερχιλ, έκανε πολύχρονες επιτόπιες έρευνες φέρνοντας στο φως και πολλά άγνωστα στοιχεία. Η έρευνα της ταυτοποίησης της αρχαίας Ιθάκης με σημερινή τοποθεσία δεν έχει τελειώσει ούτε για τον Μπιτλστόουν, αλλά πιστεύει ότι ακολουθεί τον σωστό δρόμο. Κατά την άποψή του -και πολλών άλλων επιστημόνων και μη- η σημερινή Ιθάκη δεν έχει κανένα από τα γνωρίσματα που μαρτυρεί ο Ομηρος· αντίθετα, αυτά εντοπίζονται στη χερσόνησο της Παλικής.
Το βιβλίο του είναι ένα μείγμα ιστορικοφιλολογικής έρευνας και γεωλογικών παρατηρήσεων καθώς και χρονικού των ερευνών του Μπιτλστόουν, ο οποίος κάνει ακόμη και γεωτρήσεις για να βρει τον αρχαίο δίαυλο. Φωτογραφίες από αέρος, από δορυφόρου και από εδάφους, χάρτες και σχέδια επιστρατεύονται ως τεκμήρια των απόψεων του συγγραφέα. Το κείμενό του δεν έχει τον χαρακτήρα αυστηρής επιστημονικής εργασίας καθώς το προσωπικό στοιχείο είναι πάντα παρόν και κάπως φλύαρο.
Ελευθέριος Αγγ. Βούρβαχης: Η ναυμαχία των Αργινουσών - Η δίκη και η σε θάνατο καταδίκη των Αθηναίων στρατηγών (406 π.Χ.), «ΕΝΑΛΙΟΣ», σελ. 158
Ενα επεισόδιο του Πελοποννησιακού Πολέμου ήταν η ναυμαχία μεταξύ αθηναϊκού και σπαρτιατικού στόλου στις Αργινούσες το 406 π.Χ. Στη ναυμαχία νίκησαν οι Αθηναίοι και αρχικά ο λαός της Αθήνας χάρηκε, αλλά μετά επικράτησε οργή καθώς κάποιοι κατηγόρησαν τους εντεταλμένους στρατηγούς ότι δεν περισυνέλεξαν τους ναυαγούς και ότι άφησαν άταφους τους νεκρούς τους.Οι κατηγορούμενοι είπαν ότι η θαλασσοταραχή ήταν τέτοια που δεν επέτρεπε τη διάσωση των ναυαγών, όμως οι κατήγοροί τους είχαν αντίθετη άποψη και έπεισαν τη Βουλή, η οποία θεώρησε τη στάση των στρατηγών εγκληματική και καταδίκασε έξι από αυτούς σε θάνατο. Λίγο αργότερα οι Αθηναίοι μετάνιωσαν, αλλά ήταν πια αργά. Αυτό το επεισόδιο και κυρίως τη δίκη και καταδίκη των στρατηγών εξετάζει στη μελέτη του ο δικηγόρος Ελ. Βούρβαχης.
Όπως είναι αναμενόμενο, το βάρος της εργασίας του ο συγγραφέας το ρίχνει στη διαδικασία της δίκης και καταδίκης των στρατηγών. Αυτή η δίκη, όπως και εκείνη του Σωκράτη αργότερα, σχολιάστηκε εκτεταμένα από ιστορικούς, διότι θεωρήθηκε ανέκαθεν στίγμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας η θανάτωση των στρατηγών. Ο συγγραφέας επιχείρησε να ανασυνθέσει τη δίκη αυτή χρησιμοποιώντας τις αρχαίες πηγές, και κυρίως τον Ξενοφώντα, και ακολουθώντας το σημερινό τυπικό στην ανασύσταση των πρακτικών του δικαστηρίου.
Μια επιλογή που ξενίζει λίγο, αλλά η οποία δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να έχει «καθαρή» εικόνα του γεγονότος. Λεπτομέρεια: Ο Σωκράτης ήταν μέλος της Πρυτανείας και μόνον αυτός διαφώνησε στην απόφαση παραμπομπής των στρατηγών σε δίκη. Σχεδόν εφτά χρόνια αργότερα θα έπεφτε και ο ίδιος θύμα μισαλλοδοξίας και σκοπιμοτήτων.
