Perjalanan 15

Γνωριμία με τις φυτείες Στο δρόμο για το Αεροδρόμιο Polonia, Παρασκευή 27.7.90 Από το ξενοδοχείο μας στο Prapat, ξεκινήσαμε για το δρόμο της επιστροφής στο Medan στις οκτώ το πρωί, μετά από ένα πολυτελές πρόγευμα στη μεγάλη σάλα, στον επάνω όροφο, όπου παρέχεται πλήρης πανοραμική θέα σε όλο το σκηνικό της λίμνης Toba.Ήταν ένα πραγματικά ήρεμο πρωινό. Ο Ήλιος δεν είχε ακόμη βγή και η λίμνη είχε μια μολυβένια απόχρωση, που όσο περνούσε η ώρα γινόταν αργυρόχρωμη. Το πρόγευμα ήταν ένας πλήρης μπουφές περιλαμβάνοντας καπνιστό χοιρινό, αυγά τηγανητά, ψητό ρύζι, ψητά μακαρόνια, χυμό παπάγια καφέ και γάλα. Ενα ινδονησιακό πρόγευμα, όπως, σε διάφορες παραλλαγές, το είχαμε ήδη γνωρίσει.Ο Adi μας περίμενε κάτω στην είσοδο με ένα μικρό πουλμανάκι και τον οδηγό του. Φεύγοντας από το Prapat είχαμε πάλι την ευκαιρία, ανηφορίζοντας σιγά-σιγά τις στροφές επάνω στις πλαγιές της καλδέρας να βλέπουμε από ψηλά τα δαντελωτά ακρογιάλια της λίμνης, η οποία μοιάζει σαν ένας ατέρμονας ποταμός να αγγαλιάζη γύρω-γύρω τη νήσο Samosir. Όλη η εσωτερική επιφάνεια της καλδέρας - προϊόν παλαιάς ηφαιστειακής δράσεως και διαβρώσεως από τα άφθονα νερά - πέφτει σαν πολύπτυχος χιτώνας στη λίμνη, σχηματίζοντας μια αλυσίδα από ακρογιάλια, ενώ τα παράκτια δέντρα κοκκοφοίνικες, μπανανιές και ... πεύκα καθρεπτίζονται στα γαλαζοπράσινα νερά. Ένας μοναδικός συνδυασμός ! Ακολουθούμε τώρα τον κύριο δρόμο για το Medan και βρισκόμαστε επάνω ψηλά στα οροπέδια όπου οι Batak έχουν τις καλλιέργειές τους και τα χωριά τους. Το ένα χωριό διαδέχεται το άλλο και αξέχαστες εντυπώσεις αποτυπώνονται μέσα μας σαν σε κινηματογραφική ταινία. Παντού χαμογελαστά πρόσωπα μας γνέφουν, όταν προσέχουν ότι είμαστε ξένοι. Παντού πα ιδάκια με σχολικές στολές με χαρακτηριστικό χρώμα για την τάξη τους. Εμπρός, τα οδηγεί ένα μεγαλύτερο. Ακολουθούν όλα γελαστά, χαρούμενα αλλά με μεγάλη τάξη. Πολύ χαρακτηριστικό ντύσιμο έχουν οι κοπέλες, οι οποίες παρακολουθούν μουσουλμανικό σχολείο. Έχουν μακριά μονόχρωμη θαλασσιά φούστα έως τον αστράγαλο, η οποία σκεπάζεται από μία σταχτιά πουκαμίσα, που φθάνει έως τα γόνατα, με ομοιόχρωμο μαντίλι στο κεφάλι, που καλύπτει τα μαλλιά και μέρος του μετώπου. Και εδώ ντύνουν τα παιδιά ομοιόμορφα, για να μην φαίνονται οι κοινωνικές διαφορές και καλλιεργείται ο καταναλωτισμός, μας λέει ο οδηγός. Σε κάποια στροφή σταματάμε και ο Adi μας κάνει νόημα να κατεβούμε. • Φυτεία τσαγιού, μας λέει.Το τσάι είναι ένας θάμνος με μικρά λεπτά ανοιχτόχρωμα πράσινα φύλλα και ξυλώδη κορμό όπως τα δικά μας τα αμπέλια. Ολόκληροι λόφοι είναι σκεπασμένοι από αυτά τα φυτά και λάμπουν από τις χρυσόχρωμες κορυφές τους, που τις χτυπάει ο πρωινός Ήλιος. Ο Adi κόβει ένα βλαστάρι, για να μας εξηγήση ότι από κάθε τέτοιο κλαδάκι, γίνονται τρεις ποιότητες τσάι. Η καλύτερη γίνεται από την κορυφή του βλαστού. Όταν τα χρυσοπράσινα φύλλα ξεραθούν στον Ήλιο, γίνονται μαύρα και αποκτούν το γνωστό σε μας χρώμα και άρωμα. Έκοψα και εγώ ένα κλαράκι για ενθύμιο, ενώ ο Γιάννης πήρε το δικό του κλαράκι λέγοντας : • Θα δοκιμάσω να φτιάξω το πρώτο τσάι δικής μου παραγωγής Η επομένη στάση γίνεται σε μία φυτεία κακάο. Κάτω από τη σκιά των πλατύφυλλων κακαοδένδρων, κρέμονται από τον κορμό τους οι καρποί, οι οποίοι είναι σαν μικρά πεπονάκια σε πράσινες, κίτρινοπράσινες, κίτρινες και κόκκινες, όπως της φλούδας του ροδιού, αποχρώσεις. Σε μία άκρη μία ομάδα εργατών είναι καθισμένοι γύρω από ένα σορό από αυτά τα φρούτα. Άλλοι φέρνουν μέ καλάθια και αραδιάζουν και άλλα φρεσκοκομμένα από αυτά. Πλησιάζουμε για να δούμε τη δουλειά τους. Με ένα μαχαίρι κόβουν το φρούτο στη μέση καθέτως προς τον άξονά του. Κάτω από τον, περίπου τέσσερα χιλιοστά παχύ, φλοιό υπάρχει ένα παχύρευστο εύγευστο γλοιώδες ροζ υγρό, το οποίο καλύπτει κάτι σπόρους σαν φουντούκια και το οποίο δεν χάσαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε με τα δάκτυλα. Σε κουβά μαζεύουν τους σπόρους αυτούς, οι οποίοι αποτελούν την πρώτη ύλη για το κακάο και τη σοκολάτα. Μέσα στη φυτεία υπάρχουν και κάτι άλλα δέντρα μέ λεπτό φύλλωμα, τα οποία, όπως μας λένε, χρησιμεύουν για να μετριάζουν την ένταση του Ηλίου και να προστατεύουν τα ευαίσθητα κακαόδεντρα... Ζήτησα και πήρα δύο από αυτούς τους καρπούς μαζί μου, όχι μόνο για ενθύμιο, αλλά και για να δοκιμάσω να φυτέψω τους σπόρους τους, με σκοπό να μελετήσω αυτά τα εξωτικά, για μας, δένδρα, έστω σαν φυτά εσωτερικού χώρου. Το ένα ήταν λερωμένο κάπως και γι'αυτό το έπλυνα χρησιμοποιώντας κάποιο από εκείνα τα απολυμαντικά σαπουνάκια φαινικού οξέως, που είχα φτιάσει ως σαπουνάκια μιας χρήσεως. Μετά έβαλα το καθένα σε μία nylon σακούλα και από εκεί στο σακκίδιο μου. Οταν γυρίσαμε στην Αθήνα και άνοιξα τις σακούλες, αυτό που δεν είχα πλύνει, είχε κυριολεκτικώς διαλυθή και είχε απομείνει μία γκριζόχρωμη σκόνη, ενώ το άλλο είχε διατηρηθή ανέπαφο. Είναι και αυτό ένα δείγμα, του τι έντονη δραστηριότητα αναπτύσσουν οι μικροοργανισμοί και κυρίως μύκητες στους τροπικούς, αλλά και του πόσο αποτελεσματική ήταν η απολύμανση με τα σαπουνάκια μιας χρήσεως, που είχα φτιάξει γι' αυτό το σκοπό..... Ο μακρύς δρόμος συνεχίζεται μέσα από παρόμοιες φυτείες, μέχρι που φθάνουμε σε ένα μέρος με αποπνικτική μυρωδιά. • Καουτσούκ, μας λέει ο Adi, ελάτε να δείτε πως γίνεται η συγκομηδή. Τα καουτσουκόδενδρα είναι ψηλά, λεπτά δένδρα με αραιό φύλλωμα. Ο κορμός χαράζεται γύρω-γύρω, ελικοειδώς, με ειδικό εργαλείο, από το ύψος των δύο μέτρων έως πενήντα πόντους περίπου πάνω από το έδαφος. Στο τέλος της χαραγματιάς μπαίνει ένα δοχείο, στο οποίο τρέχει το γαλακτόχρωμο υγρό, που προέρχεται από την τομή. Το υγρό αυτό είναι η πρώτη ύλη για το λάστιχο. Όταν στεγνώνει, γίνεται μία κρεμόχρωμη ελαστική μάζα, η οποία οδηγείται στα εργοστάσια επεξεργασίας καουτσούκ. Για το στέγνωμα, εκτίθενται τα συλλεκτικά δοχεία στον Ηλιο και η εξάτμιση γεμίζει τον αέρα με αυτή την απαίσια μυρωδιά. Από ένα τέτοιο δένδρο, κρέμεται ένας άλλος ... κάτοικος της Σουμάτρα, μία τεράστια αράχνη με θαυμάσια χρώματα, λες και η φύση την έχει φτιάξει τόσο ωραία, για να την σεβαστής και να μην την σκοτώσης. Κρέμεται από ένα νήμα, το οποίο έχει ξεκινήσει από κάποιο κλαδί ψηλά. Ο ελαφρός άνεμος την κάνει να γυρίζη πότε από τη μία πλευρά και πότε από την άλλη, σαν να θέλη να θαυμάσουμε και τις δύο όψεις της. Ολη της η διάμετρος είναι, μαζί με τα πόδια, γύρω στα δέκα εκατοστά.... Ήξερα, ότι ενώ για μας τα χρώματα που στολίζει η φύση τα πλάσματά της, σημαίνουν μόνο ομορφιά, για τα ίδια τα είδη αποτελούν βουβά μηνύματα με σημασία για την επιβίωσή τους. Μερικά προσπαθούν με τα χρώματα να προσελκύσουν, όπως τα λουλούδια, άλλα να καμουφλαρισθούν, όπως ο χαμαιλέοντας, ενώ άλλα με το έντονο χρώμα τους προειδοποιούν τους επίδοξους κυνηγούς τους, πόσο επικίνδυνα είναι. Συνήθως για τα τελευταία, τα χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι κίτρινες και μαύρες ρίγες (όπως η σφήκα) ή κίτρινα και μαύρα μπαλώματα ή κόκκινα και μαύρα μπαλώματα ή και τουρκουάζ με μαύρα μπαλώματα, όπως οι δηλητηριώδεις βάτραχοι του Αμαζονίου, με την τοξίνη των οποίων δηλητηριάζουν τα βέλη τους οι Ινδιάνοι. Πολλά είδη μάλιστα προσπαθούν να μιμηθούν στο χρωματισμό επικίνδυνα είδη, χωρίς τα ίδια να διαθέτουν κάποιο όπλο. Το να γνωρίζη κανείς τα μηνύματα αυτά, όταν ζή στην ελεύθερη φύση, μπορεί να αποδειχθή ζωτικής σημασίας, ακόμη και αν δεν είναι γνωστές οι ιδιότητες του συγκεκριμένου πλάσματος. Ίσως και αυτή η όμορφη αράχνη να μας έδινε το μύνημα : • Θαυμάστε με αλλά μη μ' αγγίζετε Την ώρα που ο Γιάννης βάλθηκε να τη βιντεοσκοπή, εγώ έβαλα την παλάμη μου κοντά της και από πίσω της, ώστε να φαίνεται ως μέτρο συγκρίσεως. Ο οδηγός μας είπε να προσέξουμε, γιατί είναι δηλητηριώδης, όμως εγώ δεν ένοιωσα καμμία έκπληξη για την παρατήρησή του. Άλλωστε, ποτέ δε φοβήθηκα τις αράχνες. Ήξερα ότι δεν είναι ποτέ επιθετικές και ότι δεν κινδύνευα από αυτήν, αρκεί φυσικά να μην την άγγιζα. Μου έκανε εντύπωση ότι ούτε ο οδηγός ούτε άλλος από τους παρευρισκομένους, έκανε έστω και τη σκέψη να την πειράξη. Μ'αυτό απεδείκνυαν, άλλη μία φορά, πόσο σέβονται το περιβάλλον και τα πλάσματα που βρίσκονται μέσα σ'αυτό. Στο δρόμο για το Medan μας απασχολούσε η σκέψη ότι σε λίγο θα αφηνόμασταν στην τύχη μας. Ο Adi με τα καλά αγγλικά που ήξερε και τη φιλία που είχαμε αναπτύξει εν τω μεταξύ, ήταν μια εγγύηση μέχρι τώρα για τη διαβίωση μας σ'αυτή την ξένη χώρα. Από εδώ και πέρα θα έπρεπε να στηριχθούμε μόνο στον εαυτό μας. Ομως αυτή ήταν και η αξία αυτού του ταξιδιού να επιβιώσουμε αποκτώντας πρωτόγνωρες εμπειρίες. Έτσι απομακρύναμε γρήγορα τα αισθήματα ανασφαλείας από μέσα μας και σκεφθήκαμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ακόμη με τον Adi. Ο Γιάννης έκανε μια καλή πρόταση να αγοράζαμε από το Medan με τη βοήθεια του μερικές αντιπροσωπευτικές κασσέττες με τραγούδια που ακούει η νεολέα και είπαμε στον οδηγό να μην μας πάη κατ' ευθείαν στο αεροδρόμιο, εφ'όσον είχαμε και αρκετή ώρα ακόμη στη διάθεσή μας... Πολλές φορές, ύστερα από τόσο καιρό, ακούγοντας τις νοσταλγικές αυτές μελωδίες αφήνομαι να ταξιδέψω νοερά στην ονειρεμένη χώρα και γράφοντας τούτες τις γραμμές, αφήνω να ακούγονται απαλά οι ήχοι τους σαν μουσική υπόκρουση, καθώς αναδύονται από τη μνήμη μου αχνά οι εικόνες και τα γεγονότα της απίθανης αυτής πορείας... Στο γυρισμό, λίγο μετά το Medan, εγκαταλείψαμε τον κύριο δρόμο και γρήγορα φθάσαμε στο αεροδρόμιο. Εκεί ευχαριστήσαμε τον Adi, ανταλλάξαμε διευθύνσεις, αποχαιρετιστήκαμε, και φύγαμε για την αίθουσα αναμονής...