Παραθέτουμε μια διαφορετική θέαση του προβλήματος αντιπροσώπευση και εξειδίκευση σε σχέση με τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές και την ανάδειξη των περιβαλλοντικών προβλημάτων από τον Δρ. Θεόδωρο Κουσουρή, γνωστό περιβαλλοντολόγο και πρώην διευθυντή του Ινστιτούτου Εσωτερικών Νερών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών.
Για τους Δήθεν και την... Πράσινη Ανάπτυξη!
Δρ. Θόδωρος Κουσουρής, περιβαλλοντολόγος
Στον κάθε είδους επιχειρηματικό κλάδο, ήταν γνωστό ότι η οικονομική ανάπτυξη και η ευρωστία των δραστηριοτήτων τους, εξαρτώνται κατά πολύ από τις διαδικασίες παραγωγής, καθώς και από τη χρήση των αγαθών και υπηρεσιών. Εξάλλου, κατά τη διάρκεια μιας παραγωγικής διαδικασίας τα προϊόντα παραγωγής, η διακίνησή τους, αλλά και η χρήση και η απόρριψή τους (π.χ. απόβλητα, σκουπίδια, απορρίμματα) είναι δυνατόν να επηρεάζουν το περιβάλλον. Έτσι, δημιουργούσαν, χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα, μια αέναη κυκλική εναλλαγή-διεργασία που περιελάμβανε την παραγωγή, τη διακίνηση και χρήση των προϊόντων και υπηρεσιών, τα απόβλητά τους, τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και πολλές φορές την υποβάθμιση του περιβάλλοντος (οικολογικό και οικονομικό ζήτημα) και την υγεία μας.
Σήμερα όμως, ζώντες σε μια πιο ευαισθητοποιημένη ή δήθεν ευαισθητοποιημένη κοινωνία, οφείλουμε να απαιτούμε τουλάχιστον την πρόληψη η και ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Οφείλουμε να επιζητούμε από κάθε παραγωγικό κλάδο να περιλαμβάνει στις δραστηριότητές του και να συνεκτιμά την τεχνολογική, την κοινωνική, την οικονομική και την περιβαλλοντική διάσταση. Αποδεδειγμένα και χειροπιαστά να γνωρίζουμε, την περιβαλλοντική ευαισθησία όσων παράγουν, διακινούν, χρησιμοποιούν και απορρίπτουν προϊόντα, παραπροϊόντα και συμμετέχουν στην παροχή υπηρεσιών. Η αυξανόμενη παραγωγή αποβλήτων, η υπερβολική σπατάλη νερού και πρώτων υλών, έχουν επιπτώσεις τόσο στη ρύπανση, στην εξάντληση πρώτων υλών, στο έδαφος, στο νερό και στον αέρα (φυσικό περιβάλλον), όσο και στους προϋπολογισμούς των επιχειρήσεων, της Τοπικής Αυτοδιοίκηση και των πολιτών.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες που επιχειρήσεις και κλάδοι επαγγελμάτων, οδηγήθηκαν σε μαρασμό και συρρίκνωση, γιατί δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας περισσότερο ευαισθητοποιημένης κοινωνίας για βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων ή για την εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας τους ή και βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους, περιορίζοντας και τη κατανάλωση ενέργειας και των πρώτων υλών που χρησιμοποιούν. Όλοι οι ειδικοί επιμένουν και διατυμπανίζουν σε συνεχή βάση, ότι η πρόληψη της ρύπανσης, η οικολογική ευαισθησία και η προστασία του περιβάλλοντος είναι σχετικά ανώδυνες και εύκολες διαδικασίες, σε σχέση με την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς ή και τον καθαρισμό-αποκατάσταση μιας ρυπασμένης περιοχής που είναι υποθέσεις και διαδικασίες εξαιρετικά δαπανηρές, πολύπλοκες και μακρόχρονες, πολλές φορές χωρίς το αναμενόμενο αποτέλεσμα.
Η οικολογική ευαισθησία και η περιβαλλοντική ευθύνη όλων αποτελούν αναγκαιότητες με δεδομένο ότι οι επιπτώσεις της υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή και οι οικολογικές απειλές και κίνδυνοι, είναι ορατά και στην υγεία του ανθρώπου, αλλά και στις οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες. Οι κάθε είδους επιχειρήσεις –γεωργικές, βιομηχανικές, μεταποιητικές ή και εκείνες της παροχής υπηρεσιών, παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική δραστηριότητα στη χώρα μας, συνεισφέροντας στον παραγωγικό τομέα ή και στηρίζοντας τον τομέα των υπηρεσιών. Όμως, οι σύγχρονες απαιτήσεις για ποιοτική παραγωγή και βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων, μπορεί να συνεισφέρει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και στη βιωσιμότητα πολλών κλάδων επιχειρήσεων, αποδεικνύοντας ότι μπορούν να προσαρμοστούν στις συνθήκες των διαρθρωτικών αλλαγών της παγκόσμιας οικονομίας, στο άνοιγμα καινούργιων αγορών και στον ανταγωνισμό τρίτων χωρών.
Ο επαναπροσανατολισμός πολλών επιχειρήσεων σε συνδυασμό με περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια για την παραγωγή και την κατανάλωση, είναι δυνατό να προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες αντιμετωπίζοντας τον έντονο ανταγωνισμό, με δεδομένο ότι οι πολίτες απαιτούν καλύτερη και πληρέστερη ενημέρωση για προϊόντα και προσφερόμενες υπηρεσίες. Εξάλλου, και η καθιέρωση νέων κριτηρίων αποτελούν κάποια διέξοδο στη σημερινή οικονομική ύφεση. Ωστόσο, για να προωθηθεί η Πράσινη Βιώσιμη Ανάπτυξη, απαιτούνται ολοκληρωμένες πολιτικές, ευέλικτος σχεδιασμός, πρόσφορα οικονομικά και θεσμικά εργαλεία, αλλά και πολυεπίπεδες πρωτοβουλίες σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν η ενημέρωση, η οικολογική ευαισθησία και η περιβαλλοντική ευθύνη, όπως και η συμμετοχικότητα των κοινωνικών εταίρων. Για παράδειγμα, μια ολοκληρωμένη πολιτική μπορεί και παρεμβαίνει σε όλα τα στάδια παραγωγής ενός προϊόντος και τούτο γιατί ενδιαφέρεται τόσο για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης και για την ανταγωνιστικότητά της, όσο και για το ζητούμενο των σημερινών και αυριανών προκλήσεων, όπως είναι η ευαισθησία και για την προστασία του περιβάλλοντος και την καλύτερη ποιότητα ζωής. Η Οικο-τρομολαγνεία, οι Οικο-υστερισμοί και οι Οικο-γραφικότητες ας παραμείνουν στα «διακαναλικά πάνελς», στις στείρες συνεντεύξεις τύπου, σε «φτηνά» έντυπα και … στη βιοαποικοδομούμενη πλαστική σακούλα .
Στο χώρο των επιχειρήσεων τα παραδείγματα της περιβαλλοντικής ευαισθησίας σήμερα μπορεί να είναι λίγα, αλλά είναι και θα είναι καθοριστικά για την παραπέρα πορεία τους, καθώς η οικολογική ευαισθησία και η περιβαλλοντική ευθύνη ορισμένων έχουν δημιουργήσει τη ζητούμενη οικονομική ευρωστία τους. Ειδικότερα, όταν αυτές οι επιχειρήσεις μειώνουν τη σπάταλη χρήση των πρώτων υλών, ελαχιστοποιούν τα απόβλητα, τις τοξικές και επικίνδυνες ουσίες προς το περιβάλλον, περιορίζουν την κατανάλωση νερού και ενέργειας, επαναχρησιμοποιούν το νερό, ανακυκλώνουν τα απορρίμματα που ενδεχομένως περιέχουν πρώτες ύλες και πολλά άλλα, τότε βρίσκονται στη σωστή διαδρομή για να φτάσουν οι επιχειρήσεις αυτές στο ζητούμενο, που είναι οι αρχές της βιωσιμότητας, δηλαδή η διατήρηση των οικονομικών δραστηριοτήτων που λαμβάνουν υπόψη τους και ενσωματώνουν Περιβαλλοντικές και Κοινωνικές διαστάσεις. Και μιλάμε για σωστές κατευθύνσεις, καθότι χρειάζονται να γίνουν πολλά ακόμη για τη γενίκευση των παραδειγμάτων, την υιοθέτηση αυτών των διαδικασιών, αλλά και την επέκταση αυτών των τάσεων της Πράσινης Βιώσιμης και όχι κομματικής ανάπτυξης.
Τα περιβαλλοντικά ζητήματα θέλουμε (και οι δήθεν θέλουν λένε) να γίνουν ένα από τα κριτήρια με τα οποία θα κρίνεται η πολιτική κουλτούρα, η υπευθυνότητα, η ικανότητα και η αποτελεσματικότητα των σχηματισμών εκείνων που θα επιλέξουμε στις εκλογές της 4ης του Οκτώβρη. Αλλά είναι επόμενο ορισμένοι να προσπαθούν να «κάψουν» με διλήμματα και εγκλωβισμούς, κάθε τι το ζωντανό που μπορεί να προσφέρει ουσιαστικά στα σημερινά αδιέξοδα και τα πράσινα διέξοδα των δήθεν. Οι σημερινοί πολιτικοί σχηματισμοί με τους κυρίους υποψήφιους να δηλώνουν περιβαλλοντιστές ή και οικολόγοι με ακτιβίστικο και εθελοντικό ή όχι παρελθόν δεν αρκούν. Το ζητούμενο είναι οι ικανότητες και η γνώση, ο σχεδιασμός με προοπτικές, η σύγκρουση με τα συμφέροντα, οι αντοχές στις όποιες προκλήσεις, ο ευθύς λόγος, το κοίταγμα στα μάτια, … η ανθρωπιά.
Και επιτέλους, κατά την προσωπική μας άποψη, ας δώσουμε επαρκή Χώρο στην καινούργια γενιά. Όσο για τους επαγγελματίες πολιτικούς, οι περισσότεροι μας τονίζουν ότι ενδιαφέρονται για το περιβάλλον (ήταν λέει οι πρώτοι που…, που…) και μας αραδιάζουν δήθεν επιτεύγματα ή και δήθεν προτάσεις για τις μελλοντικές προκλήσεις. Πόσοι όμως από αυτούς, αλλά και από εμάς που θα τους επιλέξουμε, είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε τον καθημερινό μας τρόπο ζωής, να πράξουμε τώρα κάτι που θα έχει συνέχεια και συνέπεια, κάτι το ουσιαστικό για το περιβάλλον; Είναι σαφέστατα μεγάλο το χάσμα μεταξύ των τι δηλώνω, τι επιθυμώ, πως συμπεριφέρομαι, τι πράττω. Αλήθεια, είμαστε έτοιμοι να συμπράξουμε συμμετοχικά, ώστε να πετύχουμε και να διασφαλίσουμε την καλύτερη ποιότητα ζωής;
Ωστόσο, οδεύουμε προς στις κάλπες, μέσα από διλήμματα, ψευτο-δίλημματα και εγκλωβισμούς (φαίνεται ότι πάντοτε λειτουργούν). Εξάλλου, εμφανέστατη είναι και η απουσία λόγου και διαλόγου, αλλά και τα παραπλανητικά κενά λογύδρια και η έλλειψη έγκυρης γνώσης, πληροφόρησης και ενημέρωσης. Κύριοι, αντιληφθείτε το, οι δοκιμασμένες πρακτικές σας δεν μας αγγίζουν και επιστρέφονται «γιατί δεν βρίσκουν πλέον τον αποδέκτη». Και οι άλλοι οι δήθεν, εκλιπαρούν ως «ζήτουλες» για να μπούν στο Κοινοβούλιο. Που καταντήσαμε! Παρόλα αυτά και άλλα συναφή, ας δράσουμε και να δούμε το μέλλον με αξιοσύνη, αξιοκρατία, προοπτική, ζωντάνια, νιάτα. Λίγο περισσότερη Εργασία, Δροσιά και Χαμόγελο, Χρώμα, Γνώση, Ικανότητες, Διάλογος και Συζήτηση, αλλά και Οράματα θέλει η ζωή, γιατί διαρκώς εξελίσσεται.
