Διονύσης Ελευθεράτος, Sportday, 5/5/2011
«Μπαμπάκο, μου δίνεις ένα πενηντάρικο;», ρωτάει το Κολλητήρι. Ο Καραγκιόζης γουρλώνει τα μάτια. «Πενηντάρικο; Ξέρεις, βρε, πώς βγαίνει σήμερα το τριαντάρικο; Δεν ντρέπεσαι να μου ζητάς, σε τέτοιους καιρούς, εικοσάρικο; Τέλος πάντων, πάρε ένα τάλιρο». Και του δίνει δίφραγκο.
Φανταστείτε αντί του χαρτζιλικιού κανονικό μισθό. Βάλτε στη θέση του Κολλητηριού τον «άγνωστο» Ελληνα εργαζόμενο. Φανταστείτε στον ρόλο του Καραγκιόζη την κυβέρνηση του Γ.Α. Παπανδρέου -ναι, ξέρω, τέτοια προσβολή δεν την αξίζει η θρυλική λαϊκή φιγούρα, αλλά είναι ένας απλός παραλληλισμός. Αν, όμως, αυτή η κατιούσα έχει γίνει σήμα κατατεθέν της καταθλιπτικής Ελλάδας του Μνημονίου, το κόστος του «ορόσημου» της «ισχυρής Ελλάδας» (τη θυμάστε την έκφραση;), δηλαδή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, επί πολλά χρόνια ήταν μια διαρκής ανοδική «αναδιάρθρωση».
Πριν από τους Αγώνες οι προϋπολογισμοί αναπροσαρμόζονταν, με τρόπο που σε έκανε να αναρωτιέσαι μήπως τα δισεκατομμύρια ευρώ είναι... στραγάλια. Στα μεθεόρτια, το ερώτημα «πόσα στ' αλήθεια πληρώσαμε;» ηχούσε φιλολογικό ή δευτερεύον στ' αυτιά των περισσότερων -κάτι σαν «εμμονή» των λίγων «αιρετικών» που νωρίτερα είχαν αντιταχθεί στην ανάληψη των Αγώνων εκ μέρους της Αθήνας. Τότε, στα μεθεόρτια, μέσα στη γενική ευφορία...
Πόσα πληρώσαμε, λοιπόν; Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της «Real News» (30 Απριλίου 2011), ο «λογαριασμός» έφτασε τα 13,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ρεπορτάζ βασίζεται σε έρευνα την οποία διενήργησε το Υπουργείο Οικονομικών το 2005 με εντολή του τότε υφυπουργού Πέτρου Δούκα. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν στα 13,5 δισ. σταμάτησε όντως να... ψηλώνει η «λυπητερή», καθώς είναι κοινό μυστικό ότι το Ελληνικό Δημόσιο είχε αναλάβει «σιωπηρώς» να καλύψει διάφορες Ολυμπιακές «τρύπες».
Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί εκτιμήσεις περί 20 δισ. και άνω, αλλά ας μείνουμε στα... βεβαιωμένα 13,5 της έρευνας του 2005. Η παράδοση τηρείται: κάθε φορά που ένας φορέας -κυβερνητικός ή διεθνής- αναλάμβανε να υπολογίσει το κόστος, προέκυπτε ποσό μεγαλύτερο από το προηγούμενο!
Το ρεπορτάζ της «Real News» είναι εξόχως ενδιαφέρον, συν τοις άλλοις επειδή δείχνει πόσο εξωφρενικές ήταν οι υπερτιμολογήσεις σχεδόν ΟΛΩΝ των έργων, σε σύγκριση με τους προϋπολογισμούς που είχαν δηλωθεί στον φάκελο διεκδίκησης των Αγώνων. Είναι, όμως, κι ένα καλό έναυσμα να ανοίξουμε και τα δικά μας «κιτάπια». Να διασταυρώσουμε τα πορίσματα της υπουργικής έρευνας του 2005 με ορισμένες άλλες παραμέτρους, που θα μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε όχι μόνο πόσο εξοργιστικό ήταν το... φαγοπότι των Αγώνων, αλλά και πόσο ανόητες αποδείχθηκαν οι φανφάρες για τα μεγάλα «αντισταθμιστικά οφέλη» που τάχα θα είχαμε.
Το είπε την «κατάλληλη» στιγμή...
Ποιος ήταν ο «παρθενικός» προϋπολογισμός των Αγώνων; Χωρίς τα έξοδα του Οργανισμού «Αθήνα 2004», 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Προτού παραδώσει την εξουσία στη Νέα Δημοκρατία (Μάρτιος 2004), το ΠΑΣΟΚ πρόλαβε να ανυψώσει τον προϋπολογισμό στα 4,6 δισεκατομμύρια. Προς το τέλος του... ένδοξου 2004 η κυβέρνηση Καραμανλή ανακοίνωσε ότι ξοδέψαμε το ποσό των 8,95 δισ. ευρώ, αλλά αργότερα η Standard & Poor's μάς «ξεφούρνισε» άλλο ελάχιστο κόστος: τα 11,27 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχούσε στο 6% του ελληνικού ΑΕΠ. Τα 13,5 δισ. μας φέρνουν κοντά στο 7% του ΑΕΠ -αλλά είπαμε, «στραγάλια» είναι αυτά... Ενα μέτρο σύγκρισης μας δίνει το τεύχος Σεπτεμβρίου 2004 του περιοδικού «ΜΕΤΡΟ»: «Οι Αγώνες του Σίδνεϊ στοίχισαν το 1,5% του ΑΕΠ και εκείνοι της Βαρκελώνης το 1,6% του ΑΕΠ».
Τι είπατε; «Μας κορόιδεψαν»; Μετριάστε κάπως την κατηγορηματικότητά σας και αφήσετε λίγο χώρο για αυτοκριτική: κάτι μας ψιθύρισαν το καλοκαίρι του 2004, αλλά σε... «κατάλληλη» χρονική στιγμή: την επομένη του ποδοσφαιρικού θριάμβου στο Euro, τότε που όλος ο κόσμος ήταν μεθυσμένος από χαρά και δεν έδινε μεγάλη σημασία σε ανησυχητικά «μαντάτα»!
Ιδανικό timing για να νίψουν τα χέρια τους οι (τότε) κυβερνώντες Πόντιοι Πιλάτοι: στις 5 Ιουλίου 2004 η Φάνη Πάλλη Πετραλιά, αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού, έδωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην «Ελευθεροτυπία». Είπε ότι «ο Ελληνας πολίτης είναι μοναδικός χορηγός των Αγώνων» -εν ολίγοις με... εθνοπατριωτικό ύφος ξεκαθάρισε πως ήταν μπαρούφες όσα λέγονταν μέχρι τότε περί σημαντικής συνεισφοράς χορηγών κ.λπ. Τόνισε ακόμη: «Υπάρχουν καθυστερήσεις και εξ αυτού του λόγου υπερτιμήσεις», «κάναμε πολύ ακριβές κατασκευές», «ευθύνεται η προηγούμενη κυβέρνηση».
Ηταν όμως... εθνικό καθήκον να συνεχίσουμε να χορεύουμε με τους ίδιους εξοντωτικούς ρυθμούς στο πανηγύρι των εργολάβων, των πάσης φύσεως «αρπακτικών» (αλήθεια, πόσο ακούσιες ήταν όλες οι καθυστερήσεις που οδηγούσαν σε υπερκοστολογήσεις «για να προλάβουμε όπως όπως»;) και των πλασιέ πολιτικής και ιδεολογικής κουταμάρας. Γι' αυτό «έπρεπε» να κρατηθεί ζωντανό το όραμα. Είπε, λοιπόν, η κυρία Πετραλιά: «Μπορώ να πω με σιγουριά ότι όλες αυτές οι υποδομές θα λειτουργήσουν υπέρ της ανάπτυξης της μετα-Ολυμπιακής Ελλάδας». Είχε και «σιγουριά»!
Η στέγη που εκατοντάδες «μύρια» αρμέγει...
Την εποχή εκείνη (αρχές Ιουλίου 2004) υπολογιζόταν στα 250 εκατομμύρια ευρώ το κόστος της στέγης Καλατράβα. Ναι, αυτής της επιδεικτικά περιττής κατασκευής, που αποτελεί αχτύπητο φετίχ νεοπλουτισμού, φυσικά μαζί με τα πυροτεχνήματα της Γιάννας, τα οποία κόντεψαν να κάψουν το Αλσος της Φιλοθέης. Σύμφωνα με την έρευνα του 2005 που δημοσίευσε το περασμένο Σάββατο η «Real News», το κόστος των έργων στο ΟΑΚΑ -με τη μερίδα του λέοντος να ξοδεύεται βεβαίως για τη στέγη Καλατράβα- πήρε το χρυσό μετάλλιο στις υπερτιμολογήσεις: στον φάκελο της διεκδίκησης των Αγώνων υπολογιζόταν στα 3,1 εκατομμύρια ευρώ, αλλά έφτασε τα 399 εκατομμύρια (!), σημειώνοντας αύξηση 12,771%. Το αργυρό μετάλλιο πήγε στο Καυτανζόγλειο Στάδιο με αύξηση κόστους 6,073% και το χάλκινο στο Ολυμπιακό Στάδιο Πάτρας με 4,009% (αυτό θα πει αποκέντρωση...).
Θα γίνει καλύτερα αντιληπτό πόσο... θεότρελο είναι το ποσό των 399 εκατ. ευρώ για το ΟΑΚΑ εάν παραμείνουμε στο 2004, ταξιδεύοντας όμως στην Πορτογαλία: o προϋπολογισμός των έργων κατασκευής ή ανακαίνισης γηπέδων για το Euro 2004 ήταν 651 εκατομμύρια. Στην Πορτογαλία πολλοί γκρίνιαξαν γι' αυτή τη δαπάνη, θεωρώντας την υπερβολική. Η κριτική έγινε πολύ εντονότερη με την υπέρβαση του προϋπολογισμού, που ανέβασε το κόστος στα 800 εκατ. ευρώ. Συμπέρασμα: μόνο και μόνο για να «φορέσει» το ΟΑΚΑ μια στέγη Καλατράβα δαπανήσαμε τα μισά χρήματα απ' όσα ξόδεψαν οι Πορτογάλοι για όλα τα γήπεδα του Euro 2004!
Ελα, όμως, που από τη φαραωνική ματαιοδοξία η στέγη Καλατράβα «μετακομίζει» σιγά σιγά στη σφαίρα της γαλατικής φοβίας... Εμείς μπορεί να μην ανησυχούμε όπως οι Γαλάτες του «Αστερίξ» ότι «θα μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι», αλλά η γαλαντομία που έδειξε η μαμά Ελλάδα (φυσικά με τα δικά μας λεφτά) γεννά το ερώτημα μήπως φάει κανείς κατακέφαλα καμία βίδα ή κανένα άλλο εξάρτημα εξ όσων -σύμφωνα με τη «Real News»- αποκολλώνται από το στέγαστρο. Διότι, όπως γράφει η εφημερίδα, τώρα έχουμε ξεμείνει από δομοστατικούς ελέγχους και από τεχνική συντήρηση.
Προς το παρόν -λέμε εμείς- η στέγη «επιτυγχάνει» κάτι άλλο: παρακινεί αρκετούς μουσικόφιλους να συζητούν μήπως ευθύνεται για τη «μουντή» ακουστική σε ορισμένες συναυλίες που γίνονται στο ΟΑΚΑ...
Η... ευεργετική αύξηση του δημόσιου χρέους
Και σε εκείνες τις «glory days» θυσιάζονταν δημόσιες δαπάνες υγείας, παιδείας, πρόνοιας, συντάξεων για το «μεγαλείο» των Αγώνων -απλώς μέσα στη γενική έξαψη λίγοι το διαπίστωναν και λιγότεροι αγανακτούσαν. Οι δημοσιονομικές αποκλίσεις σήμερα προβάλλονται ως λόγος μετατροπής των αποδοχών μας σε χαρτζιλίκι... Κολλητηριού και των συντάξεων σε επιδόματα κηδείας. Τότε, όμως, ήταν το... υπερήφανο αντίτιμο για τη «Μεγάλη Ιδέα». Το 2003 η Ελλάδα παρουσίασε το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωπαϊκή Ενωση (110% έναντι 63% του ευρωπαϊκού μέσου όρου). Το 2004 αποσπάστηκαν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και ρίχθηκαν στην Ολυμπιακή χοάνη 70% περισσότερα χρήματα απ' όσα προέβλεπε -για Ολυμπιακά κονδύλια- ο προϋπολογισμός του ΠΔΕ για τη χρονιά εκείνη. Τι απέγιναν, όμως, τα περίφημα «μεγάλα οικονομικά οφέλη» που θα έρχονταν και μάλιστα... για μόνιμη εγκατάσταση χάρη στους Αγώνες του 2004; «Θα έρθουν εδώ ξένοι επενδυτές», έλεγαν το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. Ναι, καλά. Κατά το ίδιο το 2004 η αξία των ξένων επενδύσεων περιορίστηκε στο 0,7% του ΑΕΠ. Το 2005 έπεσε περισσότερο καθοδική μάλιστα ήταν και η τροχιά των ελληνικών επενδύσεων. Εκπληξη; Καθόλου. Οσοι έχουν στοιχειώδη επαφή με την πραγματικότητα γνωρίζουν ότι οι ξένες επενδύσεις είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, ένας εκ των οποίων (σημαντικότατος, μάλιστα) αφορά τη γεωγραφική θέση της χώρας: η Κεντρική Ευρώπη συμφέρει περισσότερο τους περισσότερους υποψήφιους επενδυτές. Οποιος πίστευε ότι η «εμποροπανήγυρις» του 2004 θα συμπεριλαμβανόταν στα κριτήρια των ξένων επενδυτών, μάλλον ήταν -από τότε- «για τα πανηγύρια»...
Χαρακτηριστικό είναι και το εξής γεγονός: παραμονές των Αγώνων του 2004, οι μεγαλύτερες κατασκευαστικές ζήτησαν στήριξη -κοινώς, ευνοϊκά μέτρα- από την ελληνική κυβέρνηση, διαβλέποντας ύφεση έπειτα από «τη μεγάλη γιορτή». Αχόρταγες; Ναι, αλλά και με επίγνωση της κατάστασης: ήξεραν τι (δεν) θα ακολουθήσει.
Ο τομέας, όμως, στον οποίον οι υπερφίαλες προβλέψεις αποδείχθηκαν κωμικές ήταν ο τουρισμός... Το 2004 ήρθαν στην Ελλάδα ένα εκατομμύριο ξένοι λιγότεροι απ' όσους μας επισκέφθηκαν το 2003. Στη συνέχεια σημειώθηκαν αυξομειώσεις που σχετίζονταν με διάφορες παραμέτρους (τιμές, καλύτερη ή χειρότερη οικονομική κατάσταση διεθνώς κ.λπ.), όχι όμως με τους Αγώνες. Παράξενο; «Καθόλου», απαντά η στοιχειώδης λογική. Ξέρετε εσείς κανέναν Ελληνα ο οποίος επιλέγει τουριστικό προορισμό με κριτήριο ποιες χώρες... διοργάνωσαν Ολυμπιακούς Αγώνες τα τελευταία 5 ή 15 χρόνια; Γιατί δηλαδή θα γινόταν το αντίστροφο; Θα κατέφθαναν εδώ Ιάπωνες κι Αμερικανοί τουρίστες αδημονώντας να φωτογραφίσουν το γήπεδο του Μπάντμιντον; Μπορεί η Βαρκελώνη από το 1992 να έχει σταθερά υψηλότερο τουρισμό, αλλά η πόλη αυτή με τους Αγώνες αναμορφώθηκε προς το καλύτερο. Η Αθήνα παραμορφώθηκε ακόμα περισσότερο.
«Ψωμί, ελιά και... τι είπες, Πετραλιά;»
Τι έγιναν οι διαβεβαιώσεις περί «αξιοποίησης των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων»; Ας αρκεστούμε σε μια διαπίστωση που έκανε η «Ελευθεροτυπία», σε έρευνά της που δημοσιεύθηκε πέρυσι τον Μάρτιο: «Το όφελος από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων είναι μηδενικό, άρα το υπερβολικό κόστος βαραίνει διπλά. Τα Ολυμπιακά ακίνητα που κατασκευάστηκαν με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ και ουδείς γνωρίζει πόσο τελικά κόστισαν αποδίδουν το... ιλιγγιώδες ποσό των 30 εκατομμυρίων ετησίως».
Αχρηστες εγκαταστάσεις, λιγότερο πράσινο, λιγότεροι ελεύθεροι χώροι (σε Γαλάτσι, Μαρούσι, Νίκαια κ.λπ.), περισσότερο τσιμέντο σε παραλίες (Σχινιάς, Αγ. Κοσμάς) και περισσότερη ασχήμια είναι το κληροδότημα της διοργάνωσης. Α, μαζί με αυτά και το σκάνδαλο του συστήματος ασφαλείας «C4I»: πάλι καλά που αναγνωρίστηκε κι ένα επιμέρους σκάνδαλο μέσα στο τερατούργημα των Αγώνων του 2004. Λες και τα υπόλοιπα ήταν άψογα!
Επίλογος με επιστροφή στο ρεπορτάζ της «Real News»: πώς εξήγησε ο Π. Δούκας την τριετή σιωπή του κόμματός του, αλλά και του ίδιου προσωπικά, για όσα η έρευνα του Υπουργείου φανέρωσε το 2005; Απάντησε: «Η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν "έξυσε" το θέμα γιατί δεν ήθελε να ποινικοποιήσει την πολιτική ζωή του τόπου, δεν ήθελε να θεωρηθεί ότι κατατρέχει τους πολιτικούς της αντιπάλους και δεν ήθελε να αμαυρώσει την καλή διεθνή εικόνα που είχαν αφήσει οι Ολυμπιακοί Αγώνες».
Καλά, ας αφήσουμε την κοροϊδία: η Ν.Δ. δεν «έξυσε» το θέμα για να μη ματώσει και η ίδια. Δεν βαριέστε, αρκεί που... επαληθεύτηκαν οι προβλέψεις της κυρίας Φάνης Πάλλη για τα μεγάλα «μετα-Ολυμπιακά οφέλη». Ετσι είναι τα μεγάλα οράματα. Ψωμί, ελιά και... τι είπες, Πετραλιά;
Και φυσικά, οι τότε «αιρετικοί» αποδείχθηκαν απλώς διορατικοί...
