(του Umberto Εco, ΒΗΜΑ, 6/1/2009 )
Έχετε ποτέ προσπαθήσει να αναζητήσετε στο Ιnternet τη φράση «ζητώ συγγνώμη»; Στα ιταλικά υπάρχουν ένα εκατομμύριο πεντακόσιες ενενήντα χιλιάδες αναφορές στη λέξη συγγνώμη, μεταξύ των οποίων: η Καθολική Εκκλησία ζητεί συγγνώμη από τα θύματα των παιδόφιλων ιερέων, η Γκουίνεθ Πάλτροου ζητεί συγγνώμη από τους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων επειδή φόρεσε γούνα σε ένα διαφημιστικό, η Αγγλικανική Εκκλησία ζητεί συγγνώμη από τον Δαρβίνο για την αρχικά εχθρική αντίδρασή της στις θεωρίες του, ο δημοσιογράφος Τζιαμπιέρο Μουγκίνι ζητεί συγγνώμη και ανακαλεί όσα είπε για τον Αλεξ ντελ Πιέρο, η Πολιτεία της Βιρτζίνια ζητεί συγγνώμη για τη δουλεία, ο Ρονάλντο ζητεί συγγνώμη αλλά διαβεβαιώνει ότι δεν είναι γκέι, ο Καλάτζε της Μίλαν ανακαλεί το ξέσπασμα εναντίον του διαιτητή και ζητεί συγγνώμη, η Warner Βros ζητεί συγγνώμη από τους φίλους του Χάρι Πότερ επειδή καθυστέρησε την τελευταία ταινία, η Αpple ζητεί συγγνώμη από τους πελάτες της για το κακό σέρβις, νεαρός Ιταλός ταραξίας ζητεί συγγνώμη από κινέζο μετανάστη επειδή τον ξυλοφόρτωσε, η καναδική κυβέρνηση ζητεί επίσημα συγγνώμη από τους Ινουίτ για τα δεινά που υπέστησαν τουλάχιστον 150.000 παιδιά, η κυβέρνηση της Αυστραλίας ζητεί ανάλογη συγγνώμη από τους Αβορίγινες, ο Ραμ Εμάνιουελ, μελλοντικός προσωπάρχης του Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο, ζητεί συγγνώμη για κάποια αντιαραβικά σχόλια που έκανε ο πατέρας του Μπέντζαμιν, η Fiat ζητεί συγγνώμη από το Πεκίνο για την αναφορά της διαφήμισης της Lancia Delta στο Θιβέτ.Εφόσον αυτό το ενάμισι εκατομμύριο αναφορών συγγνώμης στο Ιnternet περιλαμβάνει και αυτές που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια, ας θυμηθούμε ότι ο Μπερλουσκόνι είχε ζητήσει συγγνώμη από τη σύζυγό του Βερόνικα επειδή φλερτάριζε με άλλες γυναίκες. Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣτ΄ είχε ζητήσει συγγνώμη από τον Μωάμεθ, ο Ιωάννης Παύλος Β΄ είχε ζητήσει συγγνώμη από τον Γαλιλαίο (και έτσι η Γη όλο χαρά άρχισε ξανά να γυρίζει γύρω από τον Ηλιο).
Η πιο καινούργια όμως είδηση είναι η εξής: σε μια συνέντευξη στο τηλεοπτικό δίκτυο ΑΒC ο Μπους ζήτησε συγγνώμη από τον αμερικανικό λαό επειδή ξεκίνησε χωρίς λόγο τον πόλεμο στο Ιράκ (στον οποίο έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 4.000 αμερικανοί στρατιώτες, εκατοντάδες στρατιώτες των συμμάχων, εκατοντάδες χιλιάδες Ιρακινοί και άλλοι άμαχοι και αυτά χωρίς να υπολογίσουμε. Ζήτησε συγγνώμη για αυτή τη σφαγή επειδή συνειδητοποίησε ότι οι τρομοκράτες δεν βρίσκονταν εκεί και ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν δεν ανέπτυσσε πυρηνικά όπλα. Ηταν λάθος της «intelligence» (να μη μεταφραστεί ως «ευφυΐα»).
Δεν έχω καταλάβει αν αυτή η μόδα του να ζητείς συγγνώμη σηματοδοτεί επιστροφή στη χριστιανική ταπεινότητα ή απλώς αποτελεί αναίδεια: κάνεις κάτι που δεν θα έπρεπε να είχες κάνει και μετά ζητείς συγγνώμη και νίπτεις τας χείρας σου. Μου θυμίζει το παλιό ανέκδοτο με τον καουμπόι που προχωράει με το άλογό του στο λιβάδι και ξαφνικά ακούει μια φωνή που του λέει να πάει στο Αμπιλίν. Οταν φθάνει εκεί, η φωνή του λέει να μπει στο σαλούν και να ποντάρει όλα τα χρήματά του στη ρουλέτα, στον αριθμό πέντε (5). Διστακτικός αλλά μαγεμένος από την ουράνια φωνή, ο καουμπόι υπακούει. Η μπίλια σταματάει στο 18 και η φωνή ψιθυρίζει: «Συγγνώμη, χάσαμε».
Υπάρχουν όμως και χειρότερα. Ορισμένοι είναι τόσο ξεδιάντροποι που δεν λένε ποτέ ούτε καν «συγγνώμη». Ζούμε σε περίοδο αδιαντροπιάς. Ανθρωποι εναντίον των οποίων διεξάγονται έρευνες για απάτη πηγαίνουν ατάραχοι σε νυχτερινά κέντρα και εστιατόρια της μόδας ή βγαίνουν στην τηλεόραση και μοιράζουν αυτόγραφα. Αυτοί που έχουν καταστρέψει οικονομικά ολόκληρες οικογένειες εξακολουθούν να κυκλοφορούν ανενόχλητοι με το ιδιωτικό τους αεροπλάνο, αυτοί που έχουν εκλεγεί με πλάγια μέσα σε ένα αξίωμα όπου κανείς δεν τους θέλει εξακολουθούν να μην παραχωρούν την καρέκλα που κατέκτησαν και περιποιούνται καθημερινά τις γενειάδες τους για να δείχνουν το πρόσωπό τους στην τηλεόραση.
Υστερα υπάρχουν οι ιστορικά ατιμώρητοι. Οταν ο Μπους ξεκίνησε την επίθεση στο Ιράκ πολλοί είχαν διαμαρτυρηθεί και οι Γάλλοι είχαν διαχωρίσει τη θέση τους από τον πόλεμο. Εκείνη την εποχή (και δεν μιλάω για την Αμερική, όπου όλοι ήταν ακόμη συγκλονισμένοι από την 11η Σεπτεμβρίου και αντιδρούσαν αλλάζοντας όνομα στις τηγανητές πατάτες που εκεί λέγονταν «french fries») εδώ σε εμάς, στην Ευρώπη διάφορες ενάρετες φωνές υψώθηκαν κατηγορώντας ως τρομοκράτες και πληρωμένους αρθρογράφους του Μπιν Λάντεν όσους εξέφραζαν ανησυχία για την αμερικανική επίθεση.
Οχι μόνο αυτό αλλά και όταν ο Μπους εξήγγειλε θριαμβευτικά ότι ο πόλεμος στο Ιράκ είχε τελειώσει και πως είχε κερδηθεί (άλλο ένα αξιοθρήνητο ψέμα, και μάλιστα εμφανές σε όποιον διαθέτει κοινό νου) οι ιταλοί υποστηρικτές του έγραφαν ειρωνικά άρθρα εναντίον όσων είχαν αμφιβολίες, λέγοντας: «Κοιτάξτε, εμείς είχαμε δίκιο». Επιχείρημα καθ΄ όλα παρανοϊκό εφόσον ακόμη και όταν ένας πόλεμος έχει κερδηθεί αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρχαν πραγματικά ικανές αιτίες για να γίνει. Αρχικά ο Χίτλερ νικούσε συνεχώς, είχε όμως άδικο. Τώρα θα ήθελα να δω πώς θα αντιδράσουν οι ξεδιάντροποι εδώ σε εμάς όταν ο Μπους ζητήσει πραγματικά συγγνώμη για τα λάθη του.
