gene και meme

Από το Ορόγραμμα της ΕΛΕΤΟ

Αγγλ. gene – γαλλικά gène = γονίδιο

Καθένας από το σύνολο των φορέων των πληροφοριών που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά με τα γεννητικά κύτταρα. Το βασικό γενετικό υλικό που συγκροτεί τα γονίδια είναι στην ουσία το ίδιο για όλους τους οργανισμούς και αποτελείται από μόρια DNA για τους περισσότερους οργανισμούς και RNA για μερικούς ιούς. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα).

meme = μιμίδιο

Αναφέρεται στην ιδέα μιας μονάδας πολιτισμικής μεταβίβασης ή μιας μονάδας μίμησης. Η λέξη «mimeme» έχει ελληνική προέλευση (< μίμημα < μιμούμαι) και έγινε, μετά τη σύντμησή της, μονοσύλλαβη για να ηχεί όπως το gene. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι συγγενεύει με τη λέξη memory (μνήμη) ή με τη γαλλική λέξη même (ο ίδιος).

Η λέξη meme χρησιμοποιείται αρκετά ευρέως και το 1988 εντάχθηκε στον επίσημο κατάλογο λέξεων που εξετάζονται για να περιληφθούν σε μελλοντικές εκδόσεις των ερμηνευτικών λεξικών της Οξφόρδης. Η έννοια «meme» ορίζεται ως εξής: a self-replicating element of culture, passed on by imitation (μιμίδιο: αυτοαντιγραφόμενο στοιχείο πολιτισμού μεταδιδόμενο μέσω μίμησης).

Τα μιμίδια αποτελούν θεμελιώδεις μονάδες-φορείς πολιτισμικής κληρονομιάς (τραγούδια, τρόποι συμπεριφοράς, μόδα, επιστημονικές ιδέες, θρησκευτικές πεποιθήσεις / δοξασίες κτλ.) οι οποίες μεταδίδονται από τον έναν εγκέφαλο στον άλλο.

Ο πολιτισμός εξελίσσεται και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα γονίδια στον φυσικό κόσμο. Τα μιμίδια κληροδοτούνται μέσω των εθίμων, της γλώσσας, της κουλτούρας γενικότερα από τα γηραιότερα προς τα νεότερα μέλη κάθε κοινωνίας.

Ο όρος meme (μιμίδιο) εισήχθη από τον κοινωνικοβιολόγο Richard Dawkins το 1976, κατ’ αναλογίαν προς το gene (γονίδιο).

ΑΝΑΦΟΡΕΣ:

Βιβλία:

• Richard Dawkins, Το εγωιστικό γονίδιο, Εκδόσεις Κάτοπτρο
• Aaron Lynch, Thought contagion, Εκδόσεις Basic Books
• Susan Blackmore & Richard Dawkins, The meme machine
• Richard Brodie, Virus of the mind
  

Άρθρα:

• Πάσχος Μανδραβέλης, Η επιδημιολογία των ιδεών, «Ελεύθερος Τύπος» 11/7/1999
• Πάσχος Μανδραβέλης, Η γενετική της σκέψης, «Καθημερινή» 1/6/2008.

Δ.Π.