23 April 2009

Perjalanan 13

Στα χωριά των Toba Batak III




Το μεγάφωνο εξηγεί στα αγγλικά τη σημασία της ιεροτελεστίας σε κάθε βήμα. Αρχίζουν, λέει, με το Gondang Lae Lae και ότι αυτό είναι μία χορευτική παράκληση προς το θεό, για να μεσιτεύση, προκειμένου να μην κάνη κάτι το ζώο, που να βεβηλώνη την τελετή π.χ. να ξαπλώση κάτω ή να κοπρίση. Επίσης εξηγεί, ότι κατά τη διάρκεια της ιεροτελεστίας οι Βatak παρακολουθούν με προσοχή το ζώο, από τις κινήσεις και τη συμπεριφορά του οποίου βγάζουν συμπεράσματα για την τύχη των παρευρισκομένων.

Ακολουθούν μερικοί χοροί -πάντοτε υπό την διεύθυνση του ιερέα- ο οποίος, όπως λέει το μεγάφωνο, αποστέλλει δεήσεις προς το θεό, για να χαρίση πολλά παιδιά και υγεία στους παρευρισκομ
ένους. Μετά ακολουθεί η κυρίως τελετή, η οποία ονομάζεται Gondang Sahata Mangaliat. Κατά τη διάρκεια αυτής της τελετής, χορεύουν όλοι γύρω από τον δεμένο βούβαλο και μετά, αφού τον σφάζουν, μοιράζουν τα κομμάτια του στους θεατές. Όχι, εμείς δεν είδαμε τέτοιο θέαμα, γιατί όπως είπαμε, η τελετή ήταν αναπαράσταση και η σφαγή ήταν εικονική.

Ακολούθησαν και άλλοι χοροί, οι οποίοι δεν είχαν σχέση με τη σφαγή του νεροβούβαλου. Ενας συμβόλιζε, πώς οι ανύπανδρες κοπέλες με κινήσεις επιδεικνύουν τη χάρη τους, για να συγκινήσουν κάποιον άνδρα να τους προτείνη γάμο. Ενας άλλος συμβόλιζε, έναν άνδρα σε ηλικία γάμου να κάνη την επιλογή του μεταξύ πολλών κοριτσιών και να δίνη, ως σύμβολο της προτιμήσεώς του, ένα χρηματικό ποσό στην εκλεκτή του.

Κάποια στιγμή έρχεται ο Adi με ένα Ulos, ένα από αυτά τα "πετραχήλια" που φορούσαν οι χορευτές επάνω από τους ώμους τους. Μου λέει ότι ο επόμενος χορός ανήκει σε μερικούς επιλεγμένους επισκέπτες (δεν έμαθα ποτέ με ποιο κριτήριο). Έτσι εγώ και άλλοι τουρίστες, έχοντας το Ulos επάνω στα προτεταμένα χέρια μας, βρεθήκαμε στην πίστα, όπου
έπρεπε να μιμηθούμε τους Βatak σε τοπικούς χορούς. Ομολογώ ότι παρ' όλο που μου αρέσει πολύ ο χορός, αισθάνθηκα τρομερά αδέξιος να επαναλάβω αυτές τις αρμονικές κινήσεις που έκαναν οι ιθαγενείς και στις οποίες χρησιμοποιούσαν όλο το σώμα και κυρίως τα χέρια και τα δάκτυλα. Σε όλη τη διάρκεια της ιεροτελεστίας, ακουγόταν μία σχεδόν μονότονη μουσική από ένα πνευστό σαν κλαρίνο και περισσότερα κρουστά όργανα. Τα όργανα αυτά τα έπαιζε η ορχήστρα στη βεράντα, που σχημάτιζε το αέτωμα της στέγης του κεντρικού σπιτιού, το οποίο, φαντάζομαι, να ήταν το παλάτι.

Η παράσταση έκλεισε με το χορό Si Gale Gale. Στο χορό αυτό φαίνεται ότι έπαιζε σημαντικό ρόλο ένα ξύλινο ομοίωμα νεαρού ανδρός, ντυμένο με φαρδύ κόκκινο πουκάμισο και στολισμένο και αυτό με το Ulos. Γι' αυτήν την κούκλα η παράδοση λέει, ότι όταν πέθανε απροσδόκητα ο γιός ενός βασιλιά των Βatak, αυτός έπεσε σε βαθειά απελπισία και διέταξε να του φτιάσουν ένα ομοίωμα του παιδιού του από το ξύλο του δένδρου Βanyan. Kάθε φορά που του ερχόταν μελαγχολία, καλούσε τους υπηκόους του να στολίσουν το ομοίωμα και να χορέψουν το Si Gale Gale.
Από το Simanindo γυρίζουμε πάλι με το καραβάκι στο Toba Beach Hotel, όπου τρώμε κινέζικο φαγητό και ξεκουραζόμαστε λίγο. Στη συνέχεια κάνουμε μια επίσκεψη στο χωριό Τomok, με κατάληξη ένα λόφο επάνω στον οποίο βρίσκονται μερικοί σαρκοφάγοι της οικογενείας Sidabuta. Kάτω από ένα τεράστιο δένδρο Banyan, καλυμμένη από λειχήνες, βρίσκεται η σαρκοφάγος του βασιλιά. Εκεί που οι ρίζες του Βanyan πλαισιώνουν το μνημείο, επάνω στη σαρκοφάγο, ξεχωρίζει μια γυναικεία μορφή λαξευμένη σε πέτρα, η οποία κρατάει ένα τάσι προσφορών στά χέρια. Το όλο κατασκεύασμα δεν έχει καμμία ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία αλλά κρύβει μία συγκινητική ιστορία.


Οπως είχα μάθει, ο Sidabuta - ισχυρός ανιμιστής βασιλιάς των Batak πριν 300 χρόνια - είχε αγαπήσει μια όμορφη κοινή θνητή, την Anteng Melila Senega ή, χαίδευτικά, Antimaleila. Ο έρωτας αυτός ήταν αμφίπλευρος, αλλά ο Sidabuta δεν αποφάσιζε να την παντρευτή. Πέρασαν δέκα χρόνια και φαίνεται ότι η κοπέλα αποφάσισε να αποσυρθή. Μπροστά σ'αυτό το σκληρό δίλημμα ο βασιλιάς επανήλθε και τώρα ήταν αποφασισμένος για όλα. Το κορίτσι όμως είχε απογοητευθή και απέρριψε την πρόταση γάμου. Αυτός ένοιωσε μεγάλη προσβολή και αποφάσισε να τη μαγέψη, γιατί εκτός από βασιλιάς ήταν και μάγος.

Οταν το έμαθε η κόρη πιστεύοντας στις μαγικές δυνάμεις του, δραπέτευσε από τον υλικό κόσμο αυτοκτονώντας, στερώντας έτσι από το βασιλιά να χαρή τη δύναμη της εξουσίας του. Αργά πλέον για όλα, βαθιά μετανιωμένος ο βασιλιάς, έδωσε εντολή, όταν πεθάνη να λαξεύσουν επάνω στη σαρκοφάγο του τη μορφή της αγαπημένης του, διακηρύσσοντας πλέον με αυτό τον τρόπο στις επόμενες γενεές, ότι τη θέλει για πάντα μαζί του. Έφυγα από εκεί κατασυγκινημένος σιγοσφυρίζοντας το παλιό τραγουδάκι της ρομαντικής Αθήνας:



"Λέει η αγράμπελη μυριανθισμένη στο γέρο πλάτανο που τη θωρεί"

κάτι μου θύμιζε ...

Όπως ήρθαμε, έτσι και φύγαμε με το καραβάκι από τη Samosir γυρίζοντας στο Prapat. Κατά τη διαδρομή, απομακρυνόμενοι, απολαμβάναμε τις ομορφιές του νησιού, και μια αρμάθα μπανάνες που αγόρασε ο Γιάννης στο Tomok. Τι φθήνια! Δεκατέσσερις μπανάνες (γύρω στα 2 kg) 1000 Rp, δηλ. εκατό δραχμές. Στο καράβι είναι και μια παρέα από χαρούμενες γυναίκες με ασιατικά χαρακτηριστικά. Το πλούσιο ντύσιμό τους, η άνεση που έχουν, και τα αβασάνιστα πρόσωπά τους, δείχνουν να είναι ευκατάστατες και βεβαίως όχι Ινδονήσιες. Εγώ από μακριά και λόγω του θορύβου που έκανε το πλοίο, μη μπορώντας να εντοπίσω τι γλώσσα μιλούσαν, νόμισα προς στιγμήν ότι είναι Αμερικανίδες από τη Χαβάη. Κάποια στιγμή που βρεθήκαμε πιο κοντά, μία από αυτές μας πρόσφερε μπισκότα και εμείς μπανάνες.

Βρίσκω αφάνταστα ωραίες αυτές τις γνωριμίες των ταξιδιών. Συναντάς ανθρώπους που δεν έχεις δει ποτέ και το πιο πιθανό, δεν θα τους ξαναδής πια. Ζείτε όλοι σας σε μια κατάσταση ευφορίας. Ο χείμαρρος των νέων εμπειριών, σαν το γλυκό κρασί, δημιουργεί μια μέθη, που σβήνει κάθε αναστολή. Η δίψα για επικοινωνία, για ανταλλαγή εντυπώσεων, για ικανοποίηση της περιέργειας για το πού πας , από πού έρχεσαι είναι διάχυτη σε όλους. Όπως μία σπίθα σ' ένα εκρηκτικό μείγμα, ένα χαμόγελο, μια χειρονομία, μια λέξη και γίνεσαι γνωστός σαν από χρόνια...

Έτσι γίναμε παρέα και μάθαμε ότι είναι από τη Μαλαισία και ότι έκαναν τουρισμό. Απόρησαν, πώς κάποιος που δεν έχει δει τη Μαλαισία, είναι δυνατόν να την προσπεράση και να έρθη στην Ινδονησία. Μας είπαν, πως από τη Σιγκαπούρη απλώς περνάς απέναντι, και ότι είναι ένα κράτος με ασύγκριτα μεγαλύτερες δυνατότητες και ανέσεις. Ασφαλώς θα εννοούσαν τον πλούτο, που έχει εισρεύσει στη χώρα - όπως στη Σιγκαπούρη, στην Ταϊβάν και στην Κορέα - από το ζωηρό εμπόριο, το οποίο έχει αναπτυχθή στην ανατολική Ασία λόγω της ιαπωνικής τεχνολογίας αλλά και λόγω των επενδύσεων, που έχουν γίνει εκεί από τον δυτικό κόσμο.

Πώς να τους εξηγήσω, ότι εμείς πήγαμε εκεί, για να ζήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο πρωτόγονα; Όχι, δεν ήμασταν δραπέτες του πολιτισμού, κουρασμένοι της καταναλωτικής κοινωνίας αλλά αναζητητές του ωραίου, που υπάρχει σε κάθε τι το πρωταρχικό, ακόμα κι' αν είναι πρωτόγονο. Μπορείτε να φανταστήτε ένα ζωγράφο να ζωγραφίζη μια πολυκατοικία, μια υπερμοντέρνα κρεμαστή γέφυρα, ένα φρεσκοσιδερωμένο κύριο ; Τον φαντάζεστε όμως να κάθεται μπροστά σε μια αχυροκαλύβα, σ' ένα μισογκρεμισμένο γεφυράκι ή σ' ένα καπηλειό της γειτονιάς, να απαθανατίζη εκείνο τον αξύριστο τύπο με την τραγιάσκα, το τσιμπούκι, την πρησμένη μύτη και τα κόκκινα από το ποτό μάγουλα.

Από τις σκέψεις αυτές με ξύπνησε ο Adi, ο οποίος μας έδειξε κάτι στον ορίζοντα.

• Κοιτάξτε, είπε, τοπική καταιγίδα.

Πράγματι δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο. Πέρα στο βάθος σ' ένα, κατά τα άλλα, ηλιόλουστο τοπίο, ορθωνόταν από τη λίμνη μια γκρίζα στήλη διαμέτρου περί το ένα χιλιόμετρο προς τον ουρανό και κατέληγε σε μια τούφα από μαύρα σύννεφα. Η όλη εικόνα έμοιαζε με το μανιτάρι ατομικής εκρήξεως.


Φθάνοντας στο λιμάνι, μπήκαμε σε ένα mini bus, το οποίο μας περίμενε (στην Ινδονησία το λένε bemo) και οδηγηθήκαμε μέσα από την αγορά του Prapat σ' ένα λόφο, όπου ήταν το ξενοδοχείο Prapat View. Από τη θέση αυτή, μέσα από κορμούς κοκκοφοινίκων, μπανανόδενδρων και πεύκων, έχουμε μια θαυμάσια θέα στη λίμνη, η οποία φαινόταν απέραντη σαν ωκεανός.