13 October 2007

Δοτικές στην καθομιλουμένη IV

(συνέχεια από προηγούμενο)
του Kώστα Bαλεοντή, προέδρου ΕΛΕΤΟ


ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΟΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΚΑΘΟΜΙΛΟΥΜΕΝΗΣ

(Κ1: Πολύ κοινές λέξεις ή φράσεις, Κ2: Λέξεις ή φράσεις με εμφανή αρχαιοελληνική σύνταξη ή προέλευση, Κ3 Λέξεις ή φράσεις από την Αγία Γραφή (Παλαιά ή Καινή Διαθήκη), Κ4 Λέξεις ή φράσεις από την Θεία Λειτουργία (Κυριακή προσευχή, τροπάρια, κτλ.))
ΔΟΤΙΚΗ
(λέξη ή μέσα σε φράση)
Σημασία και/ή παράδειγμα χρήσης
Κατηγορία
Έκδ.
εν τη γενέσει = (κατά την γένεση) = στη φάση της δημιουργίας
βλέπε και εν τω γεννάσθαι

Το κίνημα καταπνίγηκε εν τη γενέσει του.

Κ2
10
εν τη ενώσει η ισχύς = (στην ένωση η δύναμη) = ενωμένοι είμαστε πιο δυνατοί

Κ2
10
εν τη Ιουδαία = στην Ιουδαία

Γνωστός εν τη Ιουδαία ο Θεός (Ψαλμ. 75.1) . Η φράση χρησιμοποιείταιμεταφορικά με την έννοια της ειρωνικής φράσης κομίζεις γλαύκα ειςΑθήνας = τώρα κάτι μας είπες ή και με την έννοια της φράσης έχουν γνώση οι φύλακες

Κ3
13
εν τη παλάμη = (στην παλάμη) = στο χέρι

Τα θέλει εν τη παλάμη

Κ2
2
εν τη πράξει,
εν τοις πράγμασι
= στην πράξη

Όταν μιλά κανείς θεωρητικά έχει πολλούς βαθμούς ελευθερίας, εν τοις πράγμασι, όμως, η θεωρία...

Κ2
16
εν τη ρύμη του λόγου = (στη ροή του λόγου) = πάνω στη φόρα της κουβέντας

Εν τη ρύμη του λόγου λέγονται και λόγια που με δεύτερη σκέψη δεν θα λέγονταν.

Κ2
11
εν τιμή = σε τιμή, με τιμή
Κ2
15
έν τινι μέτρω = (με κάποιο μέτρο) = ως ένα βαθμό, σε ορισμένηέκταση
(Προσοχή: εδώ τονίζεται το έν ακολουθώντας την αρχαία έγκλιση του τόνου του τινί)
Κ2
11
έν τινι τρόπω = με κάποιον τρόπο, κατά κάποιον τρόπο
(Προσοχή: εδώ τονίζεται το έν ακολουθώντας την αρχαία έγκλισητου τόνου του τινί)

Έν τινι τρόπω, η κατάσταση συμβαδίζει με τα συμφέροντά του.

Κ2
14
εν τοιαύτη περιπτώσει = (σε τέτοια περίπτωση) = αφού είναι έτσι (ταπράγματα)

Εν τοιαύτη περιπτώσει, εγώ παραιτούμαι!

Κ2
2
εν τοις μνήμασι = μέσα στα μνήματα, μέσα στους τάφους (από το τροπάριο «Χριστός ανέστη»)

Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσαςτοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος (= ο Χριστός σηκώθηκε από τους νεκρούς αφού νίκησε το θάνατο με θάνατο και αφού χάρισε ζωή σ' αυτούς που ήταν μέσα στα μνήματα).

Κ4
15
εν τοις ουρανοίς = στους ουρανούς (από την Κυριακή προσευχή)

ο εν τοις ουρανοίς = αυτός που κατοικεί στους ουρανούς.

Κ4
14
εν τοις υψίστοις = στα ύψη, στα ύψιστα σημεία, στον ύψιστο

Ωσαννά ο εν τοις υψίστοις = Δόξα στον ύψιστο (= στο Θεό)

Κ4
14
εν τόπω χλοερώ = σε τόπο χλοερό (= χλωρό, πράσινο, γεμάτο χλόη) (από τη νεκρώσιμη ακολουθία)

Ειρωνικά: Αυτό θα συμβεί όταν εμείς θα είμαστε εν τόπω χλοερώ (= όταν θα έχουμε πεθάνει)

Κ4
16
εν τούτοις = όμως, παρ' όλα αυτά

Δεν είναι πολύ ωραία, εν τούτοις, έχει πολλούς θαυμαστές

Κ2
2
εν τούτω νίκα = με αυτό να νικήσεις
Κ2
14
εν τω άμα και το θάμα = στο άψε σβήσε, ταχύτατα, στη στιγμή

Τι είσαι εσύ! Εν τω άμα και το θάμα! Ούτε στιγμή δεν καθυστέρησες

Κ2
2
εν τω βάθει = στο βάθος, όχι στην επιφάνεια, όχι επιφανειακός

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι θρόμβωση του αίματοςστις εν τω βάθει φλέβες - συνήθωςτων κάτω άκρων.

Κ2
15
εν τω γεννάσθαι = (κατά την γέννηση) = στη φάση της γέννησης, στη φάση της δημιουργίας
λατινικό: in statu nascendi
βλέπε και εν τη γενέσει

Στη χημεία: Οξυγόνο εν τω γεννάσθαι (ατομικό οξυγόνο απότη διάσπαση μοριακού οξυγόνου ή όζοντος)

Κ2
10
εν τω μέσω, εν μέσω = μεταξύ, ανάμεσα σε

Χαιρέτησε εν μέσω ζητωκραυγών.

Κ2
6
εν τω μεταξύ = στο μεταξύ χρονικό διάστημα, στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, μεσολαβεί ή θα μεσολαβήσει

Ο Γιώργος θα αργήσει λίγο. Εν τω μεταξύ, εμείς μπορούμε να τακτοποιήσουμε λίγο το χώρο.

Κ2
6
εν τω πολλώ = στο πολύ, στην ποσότητα

Ουκ εν τω πολλώ το ευ αλλ' εν τω ευ το πολύ (= Το καλό δεν βρίσκεται στο πολύ, αλλά το πολύ στο καλό - Η ποσότητα δεν εξασφαλίζει την ποιότητα, αλλά η ποιότητα αντισταθμίζει την ποσότητα).

Κ2
10
εν τω τελειούσθαι = στο τέλειωμα, σε φάση τελείωσης ή περάτωσης

Το έργο είναι εν τω τελειούσθαι.

Κ2
12
εν υπηρεσία = σε υπηρεσία, σε ώρα υπηρεσίας

(βλέπε και «παθών εν υπηρεσία»)

Ο αστυνομικός όταν είναι εν υπηρεσία πρέπει να φορά στολή.

Κ2
14
εν υπνώσει,
εν εγρηγόρσει
= σε ύπνωση, στον ύπνο, υπνωτισμένα
= σε εγρήγορση, στον ξύπνο, ξυπνητά

Εν υπνώσει αποκαλύπτονται περισσότερα από όσα εν εγρηγόρσει

Κ2
2
εν φάσει

εν αντιθέσει φάσεως

= σε φάση, με την ίδια φάση (στην Κυματική γιακύματα και στην Ηλεκτρονική για σήματα)

= σε αντίθεση φάσης, με αντίθετη φάση

Κατά τη συμβολή δυο καθαροτονικών ηχητικών κυμάτων έχουμε ενίσχυση όταναυτά είναι εν φάσει και εξασθένηση όταν αυτά είναι εναντιθέσει φάσεως.

Κ2
15
εν χηρεία = σε χηρεία, χήρος (-α)

τελώ εν χηρεία: είμαι χήρος

Οι χήροι και ή οι διαζευγμένοι δεν συμπληρώνουν τη θέση: όνομα συζύγου, αλλά γράφουν, αντίστοιχα, τις ενδείξεις: «εν χηρεία»ή «εν διαζεύξει».

Κ2
16
εν χορδαίς και οργάνοις,

εν χορδαίς και οργάνω

= [με χορδές και όργανα -Ψαλμ.150.4 - (εκκλησιαστικό όργανον= εκκλησιαστικό όργανο, με αυλούς και πλήκτρα)] = με τυμπανοκρουσίες, με θορυβώδεις και επιδεικτικές εκδηλώσεις

Τον υποδέχτηκαν εν χορδαίς και οργάνοις.

Κ3
13
εν χορώ = (σε χορό) = όλοι μαζί (όπως ο χορός στο αρχαίο θέατρο)

Θέλετε σοκολάτες; «Θέλουμε!» απάντησαν εν χορώ.

Κ2
2
εν χρήσει,
εν αχρηστία
= σε χρήση
= σε αχρηστία

Όταν ένας όρος είναι ήδη σε ευρεία χρήση δεν μπορείς εύκολα να τον αγνοήσεις.

Κ2
16
εν Χριστώ = με τον Χριστό, χριστιανικά

Ζει εν Χριστώ. Οι χριστιανοί είναι αδελφοί εν Χριστώ.

Κ4
16
εν χρω = ως το δέρμα, γουλί

Εν χρω κεκαρμένος (= κουρεμένος γουλί). Η εν χρώ κουρά.

Κ2
10
εν ψαλτηρίω και κιθάρα = με ψαλτήριο και κιθάρα (εκκλησιαστικό ψαλτήριον= έγχορδο μουσικό όργανο)

Αινείτε τον Κύριον εν ψαλτηρίω και κιθάρα.

Κ4
13
εν ψυχρώ,

εν θερμώ

= ψύχραιμα και χωρίς κανένα δισταγμό
= σε ψυχρή κατάσταση (χωρίς παροχή θερμότητας)

= σε θερμή κατάσταση (με παροχή θερμότητας)
= σε έξαψη (όχι ψύχραιμα)

Αντίδραση με θειικό οξύ εν θερμώ.
Μην παίρνεις ποτέ αποφάσεις εν θερμώ.
Τον εκτέλεσε εν ψυχρώ.

Κ2
2
εν ώρα ανάγκης = σε ώρα ανάγκης, αν χρειαστεί

Άμα έχεις κάτι στην άκρη, μπορείς το χρησιμοποιήσεις εν ώρα ανάγκης.

Κ2
4
ενόσω
(= εν όσω)
= εφόσον, για όσο

Ενόσω ήσουν εσύ παρών, δεν είχα πρόβλημα.

Κ1
4
εντάξει, εν τάξει = (στην τάξη) = τακτοποιημένος, σωστός (επίθ. και επίρρ.)

Ολα είναι εντάξει

Κ1
2
εντέλει, εν τέλει = στο τέλος, τελικά ή για να τελειώνουμε

Εν τέλει, αποδέχθηκε την ήττα του. Εντέλει, θά έρθεις ή όχι;

Κ1
6
εντολή άνωθεν,

άνωθεν εντολή

= (με εντολή από πάνω), με εντολή από ψηλότεροβαθμό της ιεραρχίας

Δεν ήταν δική του πρωτοβουλία, ο συγκεκριμένος τρόπος χειρισμού ήτανάνωθεν εντολή.

Κ2
15
ενώ = 1. εν ω (χρόνω), καθ' ον χρόνον, όταν, καθώς, 2. μολονότι

Ενώ μιλούσε απομακρυνόταν. Έκαμα την εργασία ενώ δεν είχα καμιά διάθεση

Κ1
16
ενώπιος ενωπίω = αντιμέτωπα, σε αντιπαράσταση

Θα τα πούμε κάποια στιγμή ενώπιος ενωπίω

Κ2
14
εξαιρέσει = με εξαίρεση (+γεν, +αιτ.), εξαιρουμένου (+γεν.)

Εξαιρέσει του Γιώργου (= με εξαίρεση τον Γιώργο), όλοι οι άλλοι συμφώνησαν.
Τα ονόματα όλων ακούστηκαν, εξαιρέσει του Γιώργου (=με εξαίρεση του Γιώργου).

Κ1
15
επ' αγαθώ = για το καλό, προς όφελος

Οι πράξεις του επιστήμονα πρέπει να γίνονται επ' αγαθώ της κοινωνίας

Κ2
2
επ' ακροατηρίω = ενώπιον ακροατηρίου

Μια δίκη μπορεί να γίνει επ' ακροατηρίω, αλλά μπορεί να γίνει και κεκλεισμένων των θυρών

Κ2
13
επ' αμοιβή = με αμοιβή (όχι δωρεάν)

Ο φοροτεχνικός παρέχει υπηρεσίες επ' αμοιβή

Κ2
13
επ' ανδραγαθία = για ανδραγαθία, για ηρωισμό

Οχι μόνο υπηρέτησε στην πρώτη γραμμή, αλλά τον παρασημοφόρησαν κιόλας επ' ανδραγαθία

Κ2
3
επ' αντικαταβολή
επί αντικαταβολή
= με αντικαταβολή (χρηματικού ποσού)

Αποστολή εμπορεύματος επ' αντικαταβολή = αποστολή εμπορεύματοςγια το οποίο ο παραλήπτης πριν το παραλάβει θα καταβάλει τη χρηματική αξία του

Κ2
14
επ' απειλή,
επί τη απειλή
= λόγω του κινδύνου, για τον κίνδυνο

Το να μην κάνεις το κακό επ' απειλή τιμωρίας δεν αποτελεί γνήσια καλοσύνη.

Κ2
16
επ' άρτω = με άρτον, με ψωμί, με υλικά αγαθά

Ουκ επ' άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος = Δεν μπορεί να ζήσειμόνο με ψωμί ο άνθρωπος, ο άνθρωπος εκτός από τις βιοτικές ανάγκες έχεικαι πνευματικές (από το Ευαγγέλιο)

Κ3
13
επ' αυτοφώρω = τη στιγμή του αδικήματος/εγκλήματος/παραπτώματος

Συνελήφθη επ' αυτοφώρω να αντιγράφει από την κόλλα του διπλανού του.

Κ2
3
επ' ενεχύρω = με ενέχυρο

Χορηγούνται δάνεια επ' ενεχύρω.

Κ2
15
επ' εσχάτοις = εσχάτως, τελευταίως

Κ2
14
επ' ευκαιρία

επί τη ευκαιρία

= με αφορμή, εκμεταλλευόμενος την περίσταση
= αλήθεια, μιας και τό έφερε η κουβέντα

Επ' ευκαιρία της συνάντησης κάναμε και μια βόλτα στην πλατεία.
Επί τη ευκαιρία, πές μου τι έγινε με εκείνη την περίπτωση.

Κ2
2
επ' ονόματι = στο όνομα (κάποιου), με το όνομα (κάποιου)

Εκδόθηκαν πέντε ακάλυπτες επιταγές επ' ονόματί του.

Κ2
6
επ' ουδενί (λόγω) = για κανένα λόγο δεν, καθόλου δεν, με τίποτα δεν

Επ ουδενί ήθελε να με ακούσει

Κ1
5
επ' ωφελεία

επί ζημία

= προς όφελος, για όφελος, επωφελής, ωφέλιμος
= προς ζημιά, για ζημιά, επιζήμιος

Όλη η ιστορία απέβη επ' ωφελεία του Γιάννη.
Η φύρα ενός προϊόντος είναι επί ζημία του μεταπωλητή.

Κ2
6
επί αντικαταβολή
επ' αντικαταβολή
= με αντικαταβολή (χρηματικού ποσού)

Παράγγειλα τα βιβλία και τα πλήρωσα επί αντικαταβολή (=και τα πλήρωσα στο ταχυδρομείο ή στον ταχυδρόμο πριν τα παραλάβω).

Κ2
16
επί αντιπαροχή
επ' αντιπαροχή
= με αντιπαροχή, με ανταπόδοση παροχής, με ανταπόδοσημέρους του οικοδομήματος αντί χρημάτων (για οικοδόμηση επί οικοπέδου)

Το κτίσιμο πολλών πολυκατοικιών της Αθήνας έγινε επί αντιπαροχή. έστι οι πρώην οικοπεδούχοι είναι σήμερα ιδιοκτήτες ενός ή περισσότερων διαμερισμάτων της αντίστοιχης πολυκατοικίας.

Κ2
16
επί απιστία = για απιστία, για το αδίκημα της απιστίας

Μετά την μεγάλη κατάχρηση που έγινε στον οργανισμό, ο οικονομικός διευθυντής διώκεται επί απιστία.

Κ2
16
επί αποδείξει = με απόδειξη, η παραλαβή πρέπει να γίνει με απόδειξη (χαρακτηρισμός εγγράφου ως προς τον τρόπο παράδοσης - παραλαβής του).

Το έγγραφο είναι σίγουρο ότι έφτασε στον προορισμό του, η παραλαβή έγινε επί αποδείξει

Κ2
13
επί εξυβρίσει = για εξύβριση

Μη μου μιλάς εμένα έτσι, γιατί θα σε πάω μέσα επί εξυβρίσει!

Κ2
3
επί επιστροφή = με επιστροφή, με υποχρέωση επιστροφής

Όλα τα βιβλία μιας δανειστικής βιβλιοθήκης δίνονται στους αναγνώστες επί επιστροφή.

Κ2
16
επί εσχάτη προδοσία = για έσχατη προδοσία (εσχάτη προδοσία= η σοβαρότερη δυνατή προδοσία)

Καταδικάστηκε σε θάνατο επί εσχάτη προδοσία (π.χ. σε πόλεμογιατί βοήθησε τον εχθρό).

Κ2
15
επί θητεία = με θητεία, για θητεία

Το ΔΣ της εταιρείας εκλέγεται επί τριετή θητεία.

Κ2
14
επί θύραις = (μπροστά στην πόρτα) = προ των πυλών,πολύ κοντά, επικείμενος
λατινικό: ante portas

Η κατάσταση είναι εκρηκτική. Η γενικευμένη σύρραξη είναι επί θύραις.

Κ2
10
επί ίσοις όροις = με ίσους όρους, ισότιμα

Πρέπει να συμμετέχουν όλοι επί ίσοις όροις

Κ2
2
επί κακώ
επί καλώ
= για κακό
= για καλό

Οι υπηρεσιακές μεταβολές άλλοτε είναι επί καλώ και άλλοτεεπί κακώ κάποιων υπαλλήλων.

Κ2
2
επί Κολωνώ = στον Κολωνό (συνοικία της Αθήνας - αρχαίος δήμος)

Οιδίπους επί Κολωνώ {η γνωστή τραγωδία του Σοφοκλή}

Κ2
15
επί κοντώ = σε κοντάρι, με κοντάρι

Το άλμα επί κοντώ είναι θεαματικό άθλημα.

Κ1
2
επί λέξει = α) κατά λέξη, αυτολεξεί, με τις ίδιες ακριβώς λέξεις
β) λέξη προς λέξη, λεπτομερειακά

Είπε επί λέξει τα εξής

Κ1
13
επί λόγω τιμής
λόγω τιμής,
= στο λόγο της τιμής μου

Λόγω τιμής, εγώ δεν ξέρω τίποτα !
Την αλήθεια σου λέω! Επί λόγω τιμής !

Κ2
15
επί ματαίω = για μάταιο πράγμα, για ασήμαντο πράγμα/λόγο/αιτία

Ου λήψει όνομα Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω = Μη χρησιμοποιήσειςτο όνομα του Κυρίου του Θεού σου για ασήμαντα πράγματα (η τρίτη από τις δέκα εντολές)

Κ3
13
επί μέτρω = με μέτρα, με μέτρηση, στα μέτρα

Ράβονται κουστούμια επί μέτρω.

Κ2
15
επί μισθώ = με μισθό, με μηνιαία αποζημίωση

Προσελήφθη επί μισθώ στο πολιτικό γραφείο του βουλευτή.

Κ2
16
επί μοιχεία = για μοιχεία, για το αδίκημα της μοιχείας

Μετά την αποδεδειγμένη συζυγική απιστία του, η γυναίκα του έκαμε αγωγή διαζυγίου επί μοιχεία.

Κ2
16
επί παραγγελία = με παραγγελία (όχι έτοιμο)

Όλα τα έπιπλα έγιναν επί παραγγελία.

Κ2
14
επί παραδείγματι = για παράδειγμα, παραδείγματος χάρη (π.χ.), λόγου χάρη (λ.χ.)

Ο Γιώργος, επί παραδείγματι, είναι φοβερός στην ανεκδοτολογία.

Κ2
10
επί πίνακι = (στο πιάτο) (Από το αίτημα της Σαλώμης για τον αποκεφαλισμό του Ιωάννου του Προδρόμου, έναντι του «χορού των επτά πέπλων» που της ζήτησε ο Ηρώδης να χορέψει μπροστά του)

Ζητώ την κεφαλήν κάποιου επί πίνακι = Ζητώ να τιμωρηθεί ή να πάθει κακό κάποιος (κυρίως ως αντάλλαγμα για κάτι άλλο,π.χ. για κάποια εξυπηρέτηση)

Κ3
11
επί πιστώσει = με πίστωση (όχι τοις μετρητοίς), με δικαίωμα πληρωμής στο μέλλον

Πουλώ επί πιστώσει. Αγοράζω επί πιστώσει.

Κ2
9
επί πληρωμή = με πληρωμή (όχι δωρεάν)

Το προϊόν είναι διαθέσιμο στον καθένα επί πληρωμή.

Κ2
13
επί ποινή = με ποινή (ακολουθεί το είδος της ποινής)

Σε καιρό πολέμου απαγορεύεται η λιποταξία επί ποινή θανάτου.

Κ2
11
επί πτυχίω = στο πτυχίο (μένει ακόμα το πτυχίο)

Είναι φοιτητής επί πτυχίω (έχει τελειώσει την φοίτησήτου και δεν έχει τελειώσει τις πτυχιακές εξετάσεις).

Κ2
9
επί σκοπώ = με σκοπό

Κ2
14
επί συμβάσει = με σύμβαση

Τελευταία έχουν προσληφθεί πολλοί επί συμβάσει.
Δεν είναι μόνιμος. Είναι επί συμβάσει ορισμένου χρόνου

Κ2
14
επί τη αναλήψει = για την ανάληψη, με την ανάληψη, με την ευκαιρία της ανάληψης

Ο νέος Υπουργός δέχτηκε πολλά συγχαρητήρια τηλεγραφήματα επί τη αναλήψει των καθηκόντων του.

Κ2
15
επί τη αποχωρήσει = με την αποχώρηση, με την ευκαιρία της αποχώρησης

Κ2
16
επί τη βάσει,

βάσει

= με βάση, βασιζόμενος σε, σύμφωνα με

Όλα έγιναν βάσει κανονισμού.
Δεν μπορείς να τα εξετάζεις όλα επί τη βάσει του δικού σου συμφέροντος.

Κ2
9
επί τη εμφανίσει
άμα τη εμφανίσει
= με την εμφάνιση, μόλις το εμφανίσει (επιδείξει) κανείς
= με την εμφάνιση, μόλις εμφανιστεί ή μόλις εμφανίστηκε

Πληρωτέαι επί τη εμφανίσει (σε χαρτονομίσματα) = (δραχμές) που πρέπει να καταβληθούν με την επίδειξη (του χαρτονομίσματος).

Κ2
8
επί τη ενάρξει
επί τη λήξει
= για την έναρξη, με την ευκαιρία της έναρξης.
= για τη λήξη, με την ευκαρία της λήξης

Επί τη ενάρξει του σχολικού έτους έγινε, στο σχολείο, ο καθιερωμένος αγιασμός.
Επί τη λήξει της θητείας του ως Προέδρου, δεξιώθηκε τους συνεργάτες του.

Κ2
16
επί τη επετείω = για την επέτειο, με την ευκαιρία της επετείου

Επισκέφτηκαν τον Πρόεδρο επί τη επετείω της Δημοκρατίας.

Κ2
14
επί τη ευκαιρία

επ' ευκαιρία

= αλήθεια, μιας και τό έφερε η κουβέντα
= με αφορμή, εκμεταλλευόμενος την περίσταση

Επ' ευκαιρία της συνάντησης κάναμε και μιαβόλτα στην πλατεία.
Επί τη ευκαιρία, πές μου τι έγινε με εκείνη την περίπτωση.

Κ2
2
επί τη λήξει
επί τη ενάρξει
= για τη λήξη, με την ευκαρία της λήξης
= για την έναρξη, με την ευκαιρία της έναρξης.

Επί τη λήξει της θητείας του ως Προέδρου, δεξιώθηκε τους συνεργάτες του.
Επί τη ενάρξει του σχολικού έτους έγινε ο καθιερωμένος αγιασμός.

Κ2
14
επί τη ονομαστική εορτή = για την ονομαστική εορτή

Επί τη ονομαστική σου εορτή σου εύχομαι χρόνια πολλά.

Κ2
14
επί τη συμπληρώσει = με τη συμπλήρωση, για τη συμπλήρωση

Επί τη συμπληρώσει δεκαετίας από το γεγονός διοργανώθηκε εορταστική εκδήλωση.

Κ2
16
επί τη υποθέσει = με την υπόθεση

Επί τη υποθέσει της εμφάνισής του τί κάνουμε; (= αν υποθέσουμε ότι εμφανίζεται τι κάνουμε;).

Κ2
11
επί τη φορτώσει = με τη φόρτωση, κατά τη φόρτωση

Κ2
15
επί τιμή = τιμητικά, επίτιμος

πρέσβης επί τιμή (= διπλωμάτης συνταξιοδοτηθείς που του έχει απονεμηθεί τιμητικά ο βαθμός του πρέσβη).

Κ2
8
επί τοις εκατό, επί τοιςχιλίοις, επί τοις εκατομμυρίοις = στα εκατό, στα χίλια, στα ένα εκατομμύριο (παρονομαστής 100, 1000, 1000000)
Βλέπε και: τοις εκατό

Ένα πηλίκο μπορεί να εκφρασθεί ως δεκαδικός αριθμός, ως κλάσμα ή ως ποσοστό επί τοις εκατό (%).

Κ2
16
επί τούτω,
επί τούτοις
= για αυτό το σκοπό (λατ. ad hoc), επίτηδες

επί τούτω επιτροπή (ad hoc committee), επί τούτω ομάδα (ad hoc group)

Έγινε μια διάλεξη επί τούτω για το θέμα αυτό. Συγκροτήθηκε μια επί τούτω ομάδα εργασίας

Κ2
13
επί τω νέω έτει = για το νέο έτος, για τον καινούργιο χρόνο

Έγινε δοξολογία στη Μητρόπολη επί τω νέω έτει.

Κ2
8
επί χρήμασι = έναντι χρημάτων, για χρήματα, αγοραίος

Αυτή η γυναίκα εκδίδεται επί χρήμασι. Ο επί χρήμασι έρωτας.

Κ2
9
επί ψευδορκία = για ψευδορκία, για ψευδή όρκο

Μετά την απόδειξη ότι είχε πει ψέματα, ο Πρόεδρος του «έρριξε» πέντε μέρες επί ψευδορκία.

Κ2
3
επιμελεία = με την επιμέλεια, με τη φροντίδα (του, της κτλ.)
Κ2
16
έργω εξύβριση = εξύβριση με πράξη {όχι με λόγια}

Το αδίκημα για το οποίο καταδικάστηκε ήταν έργω εξύβριση.

Κ2
2
ευγενή προσφορά = με την ευγενική προσφορά (του, της κτλ.)

Κ1
16
ευγενή φροντίδι = με την ευγενική φροντίδα (του, της κτλ.)

Κ2
16
ευθύνη = με ευθύνη

Ευθύνη του ΟΣΕ καθυστέρησε να ξεκινήσει η αμαξοστοιχία.

Κ1
2
ευλογίαις = με τις ευλογίες, με την συγκατάθεση

Δεν έφταιγα μόνο εγώ, αφού ενεργούσα ευλογίαις της Διοικήσεως.

Κ2
16
έχω εν νόω, έχω εν νω = έχω στο νου μου, σκοπεύω

Είναι φοβερά κρυψίνους, κανείς δεν ξέρει τι έχει εν νω.

Κ2
15
η ισχύς εν τη ενώσει Βλέπε: εν τη ενώσει η ισχύς
Κ2
13
θανάτω θάνατον πατήσας = αφού νίκησε το θάνατο με θάνατο (από το τροπάριο«Χριστός ανέστη»)

Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος (= ο Χριστός σηκώθηκε από τους νεκρούς, αφού νίκησε το θάνατο με θάνατο και αφού χάρισε ζωή σ' αυτούς που ήταν μέσα στα μνήματα).

Κ4
15
Θεία χάριτι
χάριτι Θεία
= με Θεία χάρη, με τη χάρη του Θεού, με την εύνοια του Θεού

Χάριτι Θεία ξεπεράσαμε τον κίνδυνο.

Κ4
15